Άγγελος Στάγκος
Ο Γιώργος Παπανδρέου παραδεχθηκε μπροστά στους γερμανούς βιομήχανους ότι η Ελλάδα έπασχε διαχρονικά από κακό "management" και δεν έχει άδικο. Η έννοια του management είναι σχετικά άγνωστη στη χώρα μας και εντελώς άγνωστη στην πολιτική τάξη. Βεβαίως, ούτε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ούτε η κυβέρνησή του διεκδικούν δάφνες στο "management", δηλαδή στη διοίκηση, το αντίθετο μάλιστα. Ο Γιώργος Παπανδρέου έχει αποδείξει περίτρανα ότι δεν μπορεί ούτε να επιβληθεί, ούτε να συντονίσει τους υπουργούς του, ενώ οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν προσφέρει το ελάχιστο στην βελτίωση της κρατικής μηχανής. Οχι ότι θα ήταν κάτι εύκολο, μετά από τόσα χρόνια απίστευτης ανοργανωσιάς, αλλά και δεν αυτοί δεν κατάφεραν το παραμικρό. Οσοι ξένοι έρχονται για να βοηθήσουν ή να ελέγξουν τραβάνε κυριολεκτικά τα μαλλιά τους και αναρωτιούνται φωναχτά πως είναι δυνατόν να υπάρχει χώρα στην Ευρώπη σε τέτοιο χάλι από πλευράς διοίκησης.
Οταν νέος και ωραίος, φρέσκος από τις ΗΠΑ, ο υπογράφων κάλυπτε τις δραστηριότητες της Βουλής, ανακάλυψε με έκπληξη πόσες οικονομικές και διοικητικές έννοιες έλειπαν από τη σκέψη και το λεξιλόγιο σχεδόν όλων των βουλευτών. Η σχέση κόστους – αποτελέσματος ήταν απούσα, η γραφειοκρατική επιβάρυνση μέσω τροπολογιών, διατάξεων και νόμων ούτε περνούσε από το μυαλό τους και το "management" ήταν τόσο δυσκολοπροφέρετο που υπήρχε γενική άρνηση ακόμη και να το σκεφθούν. Δυστυχώς, τριάντα και περισσότερα χρόνια αργότερα τα ίδια ισχύουν για τους πολιτικούς μας, ακόμη και για εκείνους που σπούδασαν στο εξωτερικό και θεωρητικά είχαν άλλες προσλαμβάνουσες. Φαίνεται ότι με την επιστροφή τους στην Ελλάδα μπαίνουν αυτόματα και στην πραγματικότητα "αλά γκρέκα".
Αυτή ακριβώς η λεγόμενη ελληνική πραγματικότητα συνδέεται άμεσα με τον επαρχιωτισμό που χαρακτηρίζει τους έλληνες πολιτικούς. Για να είμαστε δίκαιοι, ο σημερινός πρωθυπουργός έχει άλλα ελαττώματα, αλλά όχι τον επαρχιωτισμό. ΟΙ άλλοι όμως, ή η συντριπτική πλειοψηφία των άλλων αποπνέει επαρχιωτισμό, ή έλέιψη κοσμοπολιτισμού. Οποιος έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό με έλληνες πολιτικούς το γνωρίζει και όποιος έχει κάνει παρέα μαζί τους το γνωρίζει περισσότερο. Δεν διαβάζουν, δεν παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις, ούτε καν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη, είναι προσηλωμένοι στη μικροπολιτική, αποροφημένοι στις πελατειακές σχέσεις και απασχολημένοι με τα μήντια και τους δημοσιογράφους. Μόνο στην Ελλάδα οι υπουργοί και οι υφυπουργοί είναι συνεχώς κρεμασμένοι στα μικρόφωνα και τις τηλέοράσεις και κάνουν δηλώσεις και μόνο στην Ελλάδα οι δημοσιογράφοι έχουν την απαίτηση να απαντούν οι υπουργοί και υφυπουργοί στα τηλεφωνήματά τους οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας. Πότε αλήθεια βρίσκουν χρόνο για να ασχοληθούν με το αντικείμενό τους;
Στο ερώτημα αν η ελληνική πολιτική τάξη θα μπορούσε να είναι διαφορετική ή αν αποτελεί γέννημα-θρέμα της ελληνικής κοινωνίας, η απάντηση δεν είναι εύκολη. Ούτε είναι εύκολο να επιρρφθούν αποκλειστικά ευθύνες στην πολιτική τάξη για το μόρφωμα που λέγεται ελληνικό κράτος ή για όλα τα στραβά της ελληνικής κοινωνίας, που δεν είναι και λίγα, άσχετα με το τι λέει η μυθοπλασία. Κατά πάσα πιθανότητα, η ελληνική πολιτική τάξη είναι αντίστοιχη της ελληνικής κοινωνίας.
Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου 2011
Μπρός γκρεμός και πίσω ρέμα.
Γρηγόρης Νικολόπουλος
«Μας έχουν ξεγράψει, δεν θέλουν να μας βλέπουν μπροστά τους, μας θεωρούν καραγκιόζηδες, έχουν αρχίσει να μιλάνε για έξοδο της Ελλάδας απο την Ευρωζώνη, έχουμε χρόνο μέχρι την πρωτοχρονιά, θα σκληρύνουν πολύ περισσότερο τη στάση τους απέναντι μας, η χώρα έχει τελειώσει».
Αυτό είναι το κοινό συμπέρασμα όσων γύρισαν απο την σύνοδο του ΔΝΤ που έγινε την περασμένη εβδομάδα στην Αμερική. Τουλάχιστον των τραπεζιτών και των οικονομολόγων, διότι φυσικά οι πολιτικοί άλλα μας λένε.
Η κατάθλιψη των συμμετεχόντων στη σύνοδο του ΔΝΤ είναι εμφανής. Οι άνθρωποι πλέον ντρέπονται να πούν οτι είναι Έλληνες. Και περιγράφουν με θλίψη τον τρόπο που τους αντιμετώπιζαν οι ξένοι, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί.
«Για πρώτη φορά, πληθαίνουν οι φωνές αυτών που μιλάνε για έξοδο της Ελλάδας απο την Ευρωζώνη» λέει κορυφαίος τραπεζίτης που συμμετείχε στις συζητήσεις στις ΗΠΑ. Ο ίδιος θεωρεί βέβαιον οτι θα μας δώσουν τον Οκτώβριο την 6η δόση για να αποφύγουμε την άμεση και «άτακτη» πτώχευση, αλλά απο εκεί και πέρα, όλα τα άλλα είναι στον αέρα. Και είναι θέμα της Ελληνικής κυβέρνησης να συμμαζέψει τα ασυμάζευτα προκειμένου να παραμείνει η χώρα στο Ευρώ, με τεράστιο κόστος φυσικά.
Διότι ότι και αν γίνει απο εδώ και πέρα, θα διαπιστώνεται διαρκώς οτι χρειάζονται επιπλέον μέτρα για να μειωθεί το έλλειμμα. Και τα μέτρα αυτά προκαλούν οργή στην κοινή γνώμη διότι στην ουσία πρόκειται γαι επιθέσεις στο εισόδημα και την περιουσία όλων, για αρπαγή των χρημάτων των φορολογουμένων και για καταποντισμό του βιοτικού επιπέδου. Η οργή του λαού, η οποία θα κλιμακωθεί τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε εκλογές αμέσως μετά την εκταμίευση αυτής της δόσης. Και εκεί αρχίζει το μεγάλο δράμα, καθώς η κάλπη είναι βουβή και ουδείς γνωρίζει τι μας ξημερώνει.
Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ θεωρούν οτι θα καταποντιστούν στις εκλογές. Αυτό εξάλλου δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις που το φέρνουν δεύτερο και καταιδρωμένο στο 15%. Απο την άλλη, η ΝΔ δεν φαίνεται οτι μπορεί να βγάλει αυτοδυναμία και είναι πάρα πολύ αμφίβολο αν θα συνεννοηθούν τα κόμματα για κυβερνήσεις συνεργασίας. Ακόμη όμως και αν γίνει αυτό, ποιός εγγυάται οτι οι κυβερνήσεις συνεργασίας θα καταφέρουν να προσδιορίσουν και να επιβάλουν τα αναγκαία μέτρα; Ουδείς.
Το μεγάλο πρόβλημα της Οικουμενικής του Ζολώτα, ήταν οτι η κυβέρνηση του πρότεινε μέτρα στο ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας έλεγε «όχι». Ο Ζολώτας τα άλλαζε όπως ήθελε ο Ανδρέας και τα πήγαινε στον Μητσοτάκη. Ο Μητσοτάκης έλεγε «όχι». Τελικά κατάφερνε να τους πείσει να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πακέτο και τα πήγαινε στον Χαρίλαο Φλωράκη ο οποίος έλεγε «όχι σε όλα». Αυτά μου τα έχει πεί ο ίδιος ο Ζολώτας, όταν αποφάσισε να εκδώσει το πρώτο δάνειο σε ECU τότε, με ληστρικό επιτόκιο. Ήταν απεγνωσμένος και η μόνη επιλογή που είχε ήταν να πτωχεύσει τη χώρα τα Χριστούγεννα, ή να πάρει αυτό το πραγματικό ολέθριο δάνειο.
Και σήμερα, αν γίνει μια κυβέρνηση συνεργασίας, ο κίνδυνος να πάθουμε ακριβώς τα ίδια, είναι πολύ μεγάλος. Ακόμη και αν γίνει κυβέρνηση τεχνοκρατών, κοινής αποδοχής, όταν οι τεχνοκράτες προτείνουν στη Βουλή τα ενδεδεγμένα μέτρα, τα κόμματα δεν θα τα ψηφίσουν. Η κατάληξη λοιπόν κυβερνήσεων συνεργασίας, ή κυβερνήσεων τεχνοκρατών, δεν θα είναι καλή. Ιδίως αν λάβουμε υπόψη μας την ακατανόητη και παράλλογη στάση της αντιπολίτευσης συνολικά και κυρίως του Σαμαρά.
Ο Σαμαράς σπρώχνει τη χώρα με μαθηματική ακρίβεια στη δραχμή και αυτό θα είναι το αποτέλεσμα της εκλογής του. Δεν έχει καταλάβει οτι αν πάει να διαπραγματευθεί στις Βρυξέλλες, δεν θα προλάβει καν να ανοίξει το στόμα του και θα τον διαολοστείλουν. Εκτός αν τα λέει τώρα αυτά για να εκλεγεί και μετά να κάνει τα εντελώς αντίθετα. Το έχουμε δεί και αυτό το έργο ( απο τον Γ. Παπανδρέου) και δεν θα μας εκπλήξει. Η ψευτιά είναι το μεγαλύτερο ταλέντο των Ελλήνων πολιτικών.
Και κλείνοντας να πώ και κάτι για την περίφημη «Αριστερά» την οποία πολλοί αγαπήσαμε και όλοι ανεχτήκαμε και η οποία με τις εξωφρενικές απαιτήσεις της, την έλλειψη ρεαλισμού και την ανευθυνότητα της κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης , φούσκωσε τα μυαλά όλων και ανάγκασε τα δυο μεγάλα κόμματα εξουσίας να πλειοδοτούν σε παροχές.
Μου κάνει εντύπωση, οτι η Αριστερά, ενώ αρνείται τα πάντα, δεν προτείνει τίποτα. Και εννοώ οτι δεν κάνει «αριστερές» προτάσεις. Δεν λέει για παράδειγμα η Παπαρήγα, ή ο Τσίπρας, ή ο Κουβέλης στην κυβέρνηση: «Τα μέτρα που παίρνετε θίγουν τον λαό και προτείνουμε μια άλλη λύση: Την φορολόγηση με 70% των επιχειρήσεων και των υψηλών εισοδημάτων, την έκτακτη φορολόγηση των πλουσίων ( και μόνο αυτών εφόσον φυσικά ορίσει ποιούς εννοεί πλούσιους), την φυλάκιση και την κατάσχεση περιουσιών των φοροφυγάδων, την υποχρεωτική εκχώρηση του 5% των μετοχών όλων των εισηγμένων επιχειρήσεων στο ταμείο του κράτους και άλλα τέτοια που κανονικά, οι «αριστεροί» θα έπρεπε απο χρόνια να έχουν στο μενού τους. Μου κάνει εντύπωση γιατί δεν τα λένε αυτά, ή κάποια άλλα που εκείνοι θεωρούν οτι πρέπει να γίνουν. Όλοι χαιδεύουν τα αυτιά του λαού, ενός λαού που έχει μάθει να του χαιδεύουν τα αυτιά και δεν θέλει να ακούσει τίποτα άλλο.
Καμία πρόταση απο την Αριστερά, παραμύθια απο τον Σαμαρά, χάιδεμα αυτιών και πατριωτικές κορώνες απο τον Καρατζαφέρη, αμηχανία και ανικανότητα απο το ΠΑΣΟΚ.
Μπρός γκρεμός και πίσω ρέμα. Αυτή η χώρα, δεν θέλει να σωθεί, όπως λένε οι κακόβουλοι ξένοι (που μας έχουν στηρίξει μέχρι ανοησίας).
«Μας έχουν ξεγράψει, δεν θέλουν να μας βλέπουν μπροστά τους, μας θεωρούν καραγκιόζηδες, έχουν αρχίσει να μιλάνε για έξοδο της Ελλάδας απο την Ευρωζώνη, έχουμε χρόνο μέχρι την πρωτοχρονιά, θα σκληρύνουν πολύ περισσότερο τη στάση τους απέναντι μας, η χώρα έχει τελειώσει».
Αυτό είναι το κοινό συμπέρασμα όσων γύρισαν απο την σύνοδο του ΔΝΤ που έγινε την περασμένη εβδομάδα στην Αμερική. Τουλάχιστον των τραπεζιτών και των οικονομολόγων, διότι φυσικά οι πολιτικοί άλλα μας λένε.
Η κατάθλιψη των συμμετεχόντων στη σύνοδο του ΔΝΤ είναι εμφανής. Οι άνθρωποι πλέον ντρέπονται να πούν οτι είναι Έλληνες. Και περιγράφουν με θλίψη τον τρόπο που τους αντιμετώπιζαν οι ξένοι, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί.
«Για πρώτη φορά, πληθαίνουν οι φωνές αυτών που μιλάνε για έξοδο της Ελλάδας απο την Ευρωζώνη» λέει κορυφαίος τραπεζίτης που συμμετείχε στις συζητήσεις στις ΗΠΑ. Ο ίδιος θεωρεί βέβαιον οτι θα μας δώσουν τον Οκτώβριο την 6η δόση για να αποφύγουμε την άμεση και «άτακτη» πτώχευση, αλλά απο εκεί και πέρα, όλα τα άλλα είναι στον αέρα. Και είναι θέμα της Ελληνικής κυβέρνησης να συμμαζέψει τα ασυμάζευτα προκειμένου να παραμείνει η χώρα στο Ευρώ, με τεράστιο κόστος φυσικά.
Διότι ότι και αν γίνει απο εδώ και πέρα, θα διαπιστώνεται διαρκώς οτι χρειάζονται επιπλέον μέτρα για να μειωθεί το έλλειμμα. Και τα μέτρα αυτά προκαλούν οργή στην κοινή γνώμη διότι στην ουσία πρόκειται γαι επιθέσεις στο εισόδημα και την περιουσία όλων, για αρπαγή των χρημάτων των φορολογουμένων και για καταποντισμό του βιοτικού επιπέδου. Η οργή του λαού, η οποία θα κλιμακωθεί τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε εκλογές αμέσως μετά την εκταμίευση αυτής της δόσης. Και εκεί αρχίζει το μεγάλο δράμα, καθώς η κάλπη είναι βουβή και ουδείς γνωρίζει τι μας ξημερώνει.
Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ θεωρούν οτι θα καταποντιστούν στις εκλογές. Αυτό εξάλλου δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις που το φέρνουν δεύτερο και καταιδρωμένο στο 15%. Απο την άλλη, η ΝΔ δεν φαίνεται οτι μπορεί να βγάλει αυτοδυναμία και είναι πάρα πολύ αμφίβολο αν θα συνεννοηθούν τα κόμματα για κυβερνήσεις συνεργασίας. Ακόμη όμως και αν γίνει αυτό, ποιός εγγυάται οτι οι κυβερνήσεις συνεργασίας θα καταφέρουν να προσδιορίσουν και να επιβάλουν τα αναγκαία μέτρα; Ουδείς.
Το μεγάλο πρόβλημα της Οικουμενικής του Ζολώτα, ήταν οτι η κυβέρνηση του πρότεινε μέτρα στο ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας έλεγε «όχι». Ο Ζολώτας τα άλλαζε όπως ήθελε ο Ανδρέας και τα πήγαινε στον Μητσοτάκη. Ο Μητσοτάκης έλεγε «όχι». Τελικά κατάφερνε να τους πείσει να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πακέτο και τα πήγαινε στον Χαρίλαο Φλωράκη ο οποίος έλεγε «όχι σε όλα». Αυτά μου τα έχει πεί ο ίδιος ο Ζολώτας, όταν αποφάσισε να εκδώσει το πρώτο δάνειο σε ECU τότε, με ληστρικό επιτόκιο. Ήταν απεγνωσμένος και η μόνη επιλογή που είχε ήταν να πτωχεύσει τη χώρα τα Χριστούγεννα, ή να πάρει αυτό το πραγματικό ολέθριο δάνειο.
Και σήμερα, αν γίνει μια κυβέρνηση συνεργασίας, ο κίνδυνος να πάθουμε ακριβώς τα ίδια, είναι πολύ μεγάλος. Ακόμη και αν γίνει κυβέρνηση τεχνοκρατών, κοινής αποδοχής, όταν οι τεχνοκράτες προτείνουν στη Βουλή τα ενδεδεγμένα μέτρα, τα κόμματα δεν θα τα ψηφίσουν. Η κατάληξη λοιπόν κυβερνήσεων συνεργασίας, ή κυβερνήσεων τεχνοκρατών, δεν θα είναι καλή. Ιδίως αν λάβουμε υπόψη μας την ακατανόητη και παράλλογη στάση της αντιπολίτευσης συνολικά και κυρίως του Σαμαρά.
Ο Σαμαράς σπρώχνει τη χώρα με μαθηματική ακρίβεια στη δραχμή και αυτό θα είναι το αποτέλεσμα της εκλογής του. Δεν έχει καταλάβει οτι αν πάει να διαπραγματευθεί στις Βρυξέλλες, δεν θα προλάβει καν να ανοίξει το στόμα του και θα τον διαολοστείλουν. Εκτός αν τα λέει τώρα αυτά για να εκλεγεί και μετά να κάνει τα εντελώς αντίθετα. Το έχουμε δεί και αυτό το έργο ( απο τον Γ. Παπανδρέου) και δεν θα μας εκπλήξει. Η ψευτιά είναι το μεγαλύτερο ταλέντο των Ελλήνων πολιτικών.
Και κλείνοντας να πώ και κάτι για την περίφημη «Αριστερά» την οποία πολλοί αγαπήσαμε και όλοι ανεχτήκαμε και η οποία με τις εξωφρενικές απαιτήσεις της, την έλλειψη ρεαλισμού και την ανευθυνότητα της κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης , φούσκωσε τα μυαλά όλων και ανάγκασε τα δυο μεγάλα κόμματα εξουσίας να πλειοδοτούν σε παροχές.
Μου κάνει εντύπωση, οτι η Αριστερά, ενώ αρνείται τα πάντα, δεν προτείνει τίποτα. Και εννοώ οτι δεν κάνει «αριστερές» προτάσεις. Δεν λέει για παράδειγμα η Παπαρήγα, ή ο Τσίπρας, ή ο Κουβέλης στην κυβέρνηση: «Τα μέτρα που παίρνετε θίγουν τον λαό και προτείνουμε μια άλλη λύση: Την φορολόγηση με 70% των επιχειρήσεων και των υψηλών εισοδημάτων, την έκτακτη φορολόγηση των πλουσίων ( και μόνο αυτών εφόσον φυσικά ορίσει ποιούς εννοεί πλούσιους), την φυλάκιση και την κατάσχεση περιουσιών των φοροφυγάδων, την υποχρεωτική εκχώρηση του 5% των μετοχών όλων των εισηγμένων επιχειρήσεων στο ταμείο του κράτους και άλλα τέτοια που κανονικά, οι «αριστεροί» θα έπρεπε απο χρόνια να έχουν στο μενού τους. Μου κάνει εντύπωση γιατί δεν τα λένε αυτά, ή κάποια άλλα που εκείνοι θεωρούν οτι πρέπει να γίνουν. Όλοι χαιδεύουν τα αυτιά του λαού, ενός λαού που έχει μάθει να του χαιδεύουν τα αυτιά και δεν θέλει να ακούσει τίποτα άλλο.
Καμία πρόταση απο την Αριστερά, παραμύθια απο τον Σαμαρά, χάιδεμα αυτιών και πατριωτικές κορώνες απο τον Καρατζαφέρη, αμηχανία και ανικανότητα απο το ΠΑΣΟΚ.
Μπρός γκρεμός και πίσω ρέμα. Αυτή η χώρα, δεν θέλει να σωθεί, όπως λένε οι κακόβουλοι ξένοι (που μας έχουν στηρίξει μέχρι ανοησίας).
Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2011
Η επόμενη μέρα
Γρηγόρης Νικολόπουλος
Όλοι αναρωτιούνται πώς θα είναι η επόμενη μέρα, τι θα συμβεί στις δουλειές μας, στην τσέπη μας, στο μέλλον μας, τι πρέπει να κάνουμε εμείς ώς πολίτες για να σωθούμε.
Η απάντηση είναι προφανής: Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη και εμείς πρέπει να κάνουμε τα αυτονόητα.
Τι εννοούμε δύσκολη;
Ότι και αν γίνει, δηλαδή αν γίνει συντεταγμένη χρεοκοπία, κούρεμα των ομολόγων, κρατικοποίηση των τραπεζών, στάση πληρωμών, η απάντηση στο ερώτημα πως θα είμαστε αύριο, είναι η ίδια. (Με εξαίρεση την περίπτωση που φύγουμε απο το ευρώ και επιστρέψουμε στη δραχμή, οπότε η κατάσταση θα είναι πολύ χειρότερη, θα ξεκινήσουμε απο πολύ χαμηλότερη βάση και θα μας πάρει περισσότερο χρόνο να συνέλθουμε).
Μέσα σε λίγους μήνες, το μέλλον μας θα είναι φανερό. Ότι και αν γίνει, τη στιγμή εκείνη με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα τελειώσει η ανασφάλεια και θα ξέρουμε οτι ξεκινάμε απο την αρχή έχοντας μια βάση. Μια βάση πολύ χαμηλότερη απο το επίπεδο στο οποίο βρισκόμασταν πριν απο δυο - τρία χρόνια.
Χονδρικά, σε οικονομικούς όρους, το εθνικό εισόδημα της χώρας θα είναι στα 160 με 170 δις ευρώ ετησίως απο 220 δις ευρώ που ήταν, πράγμα που σημαίνει οτι το κατά κεφαλήν εισόδημα θα είναι στα 16.000 με 17.000 ευρώ αντί για 22.000 ευρώ. Μη σας φαίνεται λίγο. Είναι το ίδιο με το κατα κεφαλήν εισόδημα της Πορτογαλίας και πολύ περισσότερο απο αυτό της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Τουρκίας και πολλών άλλων χωρών της ευρύτερης περιοχής.
Εαν τα πράγματα εξελιχθούν έτσι, η κρίση αυτή θα μας έχει κοστίσει αλλά δεν θα μας έχει εξοντώσει. Το αντέχουμε, αρκεί να αποκατασταθεί η λειτουργία της οικονομίας, να κινηθεί ξανά ο ιδιωτικός τομέας και να αρχίσει η μείωση της ανεργίας.
Η διαδικασία αυτή φυσικά δεν θα είναι αυτόματη, αλλά αν υποθέσουμε οτι μπορούμε να κινηθούμε συστηματικά, χωρίς πανικό και με διάθεση για δουλειά, θα μας πάρει δυο τρία χρόνια να συνέλθουμε και να μπούμε σε νορμάλ συνθήκες.
Το καλό είναι οτι θα έχει περιορισθεί κάπως ο δημόσιος τομέας, θα έχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις των πολιτών απο το πολιτικό σύστημα – όποιο και αν είναι αυτό – και κυρίως θα έχουν φανεί οι κλάδοι που έχουν μέλλον. Θα έχουμε δηλαδή συνειδητοποιήσει οτι το μέλλον μας είναι ο τουρισμός, η παραγωγή και οι εξαγωγές αγροτικών προιόντων, οι υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, ορισμένες – πολύ λίγες – βιομηχανικές δραστηριότητες και η παραγωγή ενέργειας απο «καθαρές» πηγές, όπως ήλιο, αέρας, φυσικό αέριο.
Η συνειδητοποίηση οτι αυτοί οι κλάδοι έχουν μέλλον, θα στρέψει περισσότερους σε αυτές τις δραστηριότητες και αυτό θα αρχίσει να αποδίδει μέσα στην τριετία.
Τι πρέπει να κάνουμε εμείς για το μέλλον μας; Τα αυτονόητα.
Πρώτον και κύριον να παράγουμε και να εξάγουμε οτι μπορούμε.
Η κατάσταση έχει ώς εξής:
Απο το 2001 που η χώρα άλλαξε νόμισμα, έχουμε τρείς πηγές εσόδων σε ευρώ: Τα δανεικά, τις επιδοτήσεις και τις εξαγωγές (συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού που θεωρείται εξαγωγή γιατί φέρνει χρήμα απο το εξωτερικό). Εμείς ζούσαμε όλα αυτά τα χρόνια δανειζόμενοι ασταμάτητα, παίρναμε επιδοτήσεις (λίγες γιατί δεν είμασταν καλοί στην απορρόφηση) και εξάγαμε ελάχιστα ενώ εισάγαμε πάρα πολλά. Τώρα τα δανεικά έχουν σταματήσει και δεν θα μας δανείζει κανείς για πολλά χρόνια ακόμη, οι επιδοτήσεις είναι περιορισμένες και πρέπει επιτέλους να εξάγουμε.
Για να το πετύχουμε αυτό και επειδή η αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών θέλει χρόνο και μεγάλη προσπάθεια, πρέπει παράλληλα να μειώσουμε τις εισαγωγές. Ο καθένας πρέπει να μειώσει την κατανάλωση εισαγομένων προιόντων. Και πρέπει να την μειώσει δραστικά, να περιοριστεί δηλαδή αν είναι δυνατόν μόνο στην κατανάλωση καυσίμων και κάποιων ειδικών φαρμάκων (τα βασικά παράγονται εδώ).
Η μείωση των εισαγωγών μειώνει τα χρήματα που φεύγουν στο εξωτερικό και κατά συνέπεια μένουν περισσότερα λεφτά στη χώρα.
Παράλληλα πρέπει να αυξήσουμε την κατανάλωση ελληνικών προιόντων για να στηρίξουμε την εγχώρια παραγωγή. Το πρόβλημα είναι οτι τα ελληνικά προιόντα είναι συχνά ακριβότερα απο τα εισαγώμενα, λόγω αισχροκέρδειας και μόνο. Και αυτό ο καταναλωτής πρέπει να το αντιμετωπίσει ελέγχοντας τις τιμές, αποφεύγοντας τα ακριβά προιόντα και γενικά αποκτώντας «συνείδηση καταναλωτή».
Αν κάποιος θεωρεί οτι πχ ο καφές στην ελληνική πλατεία πρέπει να κοστίζει 4 ή 5 ευρώ, εμείς οι υπόλοιποι δεν πρέπει να πιούμε καφέ στο μαγαζί του. Μέχρι να καταλάβει οτι πληρώνουμε δυο ή τρία ευρώ το πολύ. Αντίστοιχα για όλα τα προιόντα και τις υπηρεσίες.
Πρέπει να μειώσουμε τις τιμές. Οι έλληνες έμποροι θεωρούν οτι το κέρδος βγαίνει απο την ψηλή τιμή. Λάθος. Το κέρδος βγαίνει και πρέπει να βγαίνει απο τον τζίρο. Βγάζεις λεφτά αν πουλάς πολλά προιόντα με χαμηλό περιθώριο κέρδους και οχι κερδίζοντας πολλά στη μονάδα προιόντος. Βασική αδυναμία της ελληνικής οικονομίας που η κρίση θα την αλλάξει αναγκαστικά.
Η παραγωγικότητα θα αυξηθεί αναγκαστικά αφού επικρατεί εργασιακή ανασφάλεια, έχουν μειωθεί οι μισθοί και υπάρχει υψηλή ανεργία. Και η αύξηση της παραγωικότητας βοηθάει την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και κατά συνέπεια των εξαγωγών. Διότι το πρόβλημα των ελληνικών εξαγωγών δεν είναι μόνο πρόβλημα τιμών, οτι δηλαδή είμαστε ακριβότεροι, είναι και πρόβλημα τεχνογνωσίας. Δεν ξέρουμε πώς να εξάγουμε, δεν ξέρουμε πώς να πουλήσουμε, δεν καταλαβαίνουμε δηλαδή πώς οι ιταλοί παίρνουν το ελληνικό λάδι, το βαφτίζουν ιταλικό και μονοπωλούν την ευρωπαική αγορά λαδιού. Και δεν το ξέρουμε διότι δεν χρειαζόταν να το κάνουμε, αφού ζούσαμε με δανεικά που νομίζαμε οτι θα είναι και αγύριστα. Δεν είναι αγύριστα και τώρα που πρέπει να ξεπληρώσουμε, θα μάθουμε και πώς να το κάνουμε.
Αντίστοιχα, σε όλα τα επίπεδα, η λύση είναι μια: Να κάνουμε τα αυτονόητα, δηλαδή ο καθένας τη δουλειά του, με μέτρο και συνέπεια και να λειτουργήσουμε προς όφελος της τσέπης μας. Αν ο καθένας λειτουργεί προς όφελος της τσέπης του, η οικονομία θα ανακάμψει
Όλοι αναρωτιούνται πώς θα είναι η επόμενη μέρα, τι θα συμβεί στις δουλειές μας, στην τσέπη μας, στο μέλλον μας, τι πρέπει να κάνουμε εμείς ώς πολίτες για να σωθούμε.
Η απάντηση είναι προφανής: Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη και εμείς πρέπει να κάνουμε τα αυτονόητα.
Τι εννοούμε δύσκολη;
Ότι και αν γίνει, δηλαδή αν γίνει συντεταγμένη χρεοκοπία, κούρεμα των ομολόγων, κρατικοποίηση των τραπεζών, στάση πληρωμών, η απάντηση στο ερώτημα πως θα είμαστε αύριο, είναι η ίδια. (Με εξαίρεση την περίπτωση που φύγουμε απο το ευρώ και επιστρέψουμε στη δραχμή, οπότε η κατάσταση θα είναι πολύ χειρότερη, θα ξεκινήσουμε απο πολύ χαμηλότερη βάση και θα μας πάρει περισσότερο χρόνο να συνέλθουμε).
Μέσα σε λίγους μήνες, το μέλλον μας θα είναι φανερό. Ότι και αν γίνει, τη στιγμή εκείνη με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα τελειώσει η ανασφάλεια και θα ξέρουμε οτι ξεκινάμε απο την αρχή έχοντας μια βάση. Μια βάση πολύ χαμηλότερη απο το επίπεδο στο οποίο βρισκόμασταν πριν απο δυο - τρία χρόνια.
Χονδρικά, σε οικονομικούς όρους, το εθνικό εισόδημα της χώρας θα είναι στα 160 με 170 δις ευρώ ετησίως απο 220 δις ευρώ που ήταν, πράγμα που σημαίνει οτι το κατά κεφαλήν εισόδημα θα είναι στα 16.000 με 17.000 ευρώ αντί για 22.000 ευρώ. Μη σας φαίνεται λίγο. Είναι το ίδιο με το κατα κεφαλήν εισόδημα της Πορτογαλίας και πολύ περισσότερο απο αυτό της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Τουρκίας και πολλών άλλων χωρών της ευρύτερης περιοχής.
Εαν τα πράγματα εξελιχθούν έτσι, η κρίση αυτή θα μας έχει κοστίσει αλλά δεν θα μας έχει εξοντώσει. Το αντέχουμε, αρκεί να αποκατασταθεί η λειτουργία της οικονομίας, να κινηθεί ξανά ο ιδιωτικός τομέας και να αρχίσει η μείωση της ανεργίας.
Η διαδικασία αυτή φυσικά δεν θα είναι αυτόματη, αλλά αν υποθέσουμε οτι μπορούμε να κινηθούμε συστηματικά, χωρίς πανικό και με διάθεση για δουλειά, θα μας πάρει δυο τρία χρόνια να συνέλθουμε και να μπούμε σε νορμάλ συνθήκες.
Το καλό είναι οτι θα έχει περιορισθεί κάπως ο δημόσιος τομέας, θα έχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις των πολιτών απο το πολιτικό σύστημα – όποιο και αν είναι αυτό – και κυρίως θα έχουν φανεί οι κλάδοι που έχουν μέλλον. Θα έχουμε δηλαδή συνειδητοποιήσει οτι το μέλλον μας είναι ο τουρισμός, η παραγωγή και οι εξαγωγές αγροτικών προιόντων, οι υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, ορισμένες – πολύ λίγες – βιομηχανικές δραστηριότητες και η παραγωγή ενέργειας απο «καθαρές» πηγές, όπως ήλιο, αέρας, φυσικό αέριο.
Η συνειδητοποίηση οτι αυτοί οι κλάδοι έχουν μέλλον, θα στρέψει περισσότερους σε αυτές τις δραστηριότητες και αυτό θα αρχίσει να αποδίδει μέσα στην τριετία.
Τι πρέπει να κάνουμε εμείς για το μέλλον μας; Τα αυτονόητα.
Πρώτον και κύριον να παράγουμε και να εξάγουμε οτι μπορούμε.
Η κατάσταση έχει ώς εξής:
Απο το 2001 που η χώρα άλλαξε νόμισμα, έχουμε τρείς πηγές εσόδων σε ευρώ: Τα δανεικά, τις επιδοτήσεις και τις εξαγωγές (συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού που θεωρείται εξαγωγή γιατί φέρνει χρήμα απο το εξωτερικό). Εμείς ζούσαμε όλα αυτά τα χρόνια δανειζόμενοι ασταμάτητα, παίρναμε επιδοτήσεις (λίγες γιατί δεν είμασταν καλοί στην απορρόφηση) και εξάγαμε ελάχιστα ενώ εισάγαμε πάρα πολλά. Τώρα τα δανεικά έχουν σταματήσει και δεν θα μας δανείζει κανείς για πολλά χρόνια ακόμη, οι επιδοτήσεις είναι περιορισμένες και πρέπει επιτέλους να εξάγουμε.
Για να το πετύχουμε αυτό και επειδή η αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών θέλει χρόνο και μεγάλη προσπάθεια, πρέπει παράλληλα να μειώσουμε τις εισαγωγές. Ο καθένας πρέπει να μειώσει την κατανάλωση εισαγομένων προιόντων. Και πρέπει να την μειώσει δραστικά, να περιοριστεί δηλαδή αν είναι δυνατόν μόνο στην κατανάλωση καυσίμων και κάποιων ειδικών φαρμάκων (τα βασικά παράγονται εδώ).
Η μείωση των εισαγωγών μειώνει τα χρήματα που φεύγουν στο εξωτερικό και κατά συνέπεια μένουν περισσότερα λεφτά στη χώρα.
Παράλληλα πρέπει να αυξήσουμε την κατανάλωση ελληνικών προιόντων για να στηρίξουμε την εγχώρια παραγωγή. Το πρόβλημα είναι οτι τα ελληνικά προιόντα είναι συχνά ακριβότερα απο τα εισαγώμενα, λόγω αισχροκέρδειας και μόνο. Και αυτό ο καταναλωτής πρέπει να το αντιμετωπίσει ελέγχοντας τις τιμές, αποφεύγοντας τα ακριβά προιόντα και γενικά αποκτώντας «συνείδηση καταναλωτή».
Αν κάποιος θεωρεί οτι πχ ο καφές στην ελληνική πλατεία πρέπει να κοστίζει 4 ή 5 ευρώ, εμείς οι υπόλοιποι δεν πρέπει να πιούμε καφέ στο μαγαζί του. Μέχρι να καταλάβει οτι πληρώνουμε δυο ή τρία ευρώ το πολύ. Αντίστοιχα για όλα τα προιόντα και τις υπηρεσίες.
Πρέπει να μειώσουμε τις τιμές. Οι έλληνες έμποροι θεωρούν οτι το κέρδος βγαίνει απο την ψηλή τιμή. Λάθος. Το κέρδος βγαίνει και πρέπει να βγαίνει απο τον τζίρο. Βγάζεις λεφτά αν πουλάς πολλά προιόντα με χαμηλό περιθώριο κέρδους και οχι κερδίζοντας πολλά στη μονάδα προιόντος. Βασική αδυναμία της ελληνικής οικονομίας που η κρίση θα την αλλάξει αναγκαστικά.
Η παραγωγικότητα θα αυξηθεί αναγκαστικά αφού επικρατεί εργασιακή ανασφάλεια, έχουν μειωθεί οι μισθοί και υπάρχει υψηλή ανεργία. Και η αύξηση της παραγωικότητας βοηθάει την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και κατά συνέπεια των εξαγωγών. Διότι το πρόβλημα των ελληνικών εξαγωγών δεν είναι μόνο πρόβλημα τιμών, οτι δηλαδή είμαστε ακριβότεροι, είναι και πρόβλημα τεχνογνωσίας. Δεν ξέρουμε πώς να εξάγουμε, δεν ξέρουμε πώς να πουλήσουμε, δεν καταλαβαίνουμε δηλαδή πώς οι ιταλοί παίρνουν το ελληνικό λάδι, το βαφτίζουν ιταλικό και μονοπωλούν την ευρωπαική αγορά λαδιού. Και δεν το ξέρουμε διότι δεν χρειαζόταν να το κάνουμε, αφού ζούσαμε με δανεικά που νομίζαμε οτι θα είναι και αγύριστα. Δεν είναι αγύριστα και τώρα που πρέπει να ξεπληρώσουμε, θα μάθουμε και πώς να το κάνουμε.
Αντίστοιχα, σε όλα τα επίπεδα, η λύση είναι μια: Να κάνουμε τα αυτονόητα, δηλαδή ο καθένας τη δουλειά του, με μέτρο και συνέπεια και να λειτουργήσουμε προς όφελος της τσέπης μας. Αν ο καθένας λειτουργεί προς όφελος της τσέπης του, η οικονομία θα ανακάμψει
Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2011
Η Παγίδα
Mimi Androulaki
Έρχεται μια στιγμή στη ζωή των ανθρώπων και των εθνών που τη βιώνουν σαν παγίδα. Μια συμπαιγνία προσωπικών και κυρίων απρόσωπων δυνάμεων, πέρα κι από τον έλεγχο σου, σε κρατά «φυλακισμένο».
· Στην προσωπική μας ζωή έρχεται σε οριακές στιγμές η αιφνίδια συνειδητοποίηση ότι είσαι έγκλειστος σ’ ένα κελί κι όσο προσπαθείς να αποδράσεις, κι όσο δραπευτεύεις, οι τοίχοι του μετατρέπονται, τα όρια απλώνονται, η «φυλακή» μεγαλώνει και συ μένεις φυλακισμένος. Τότε η απόπειρα του δραπέτη να την κοπανήσει γίνεται αξιοθρήνητη εγκατάλειψη. Η μόνη εφικτή ελευθερία, όταν περιορίζονται ή εξαντλούνται οι εναλλακτικές, είναι η ανυπότακτη στωική ελευθερία, η υπερήφανη καρτερικότητα.
· Στην παγκόσμια ιστορία της πολιτικής συχνά ακόμα και μεγάλοι ηγέτες υποχρεώθηκαν να πουν «αυτή είναι η χειρότερη λύση αν εξαιρέσουμε όλες τις άλλες διαθέσιμες».
· Στην παγκόσμια οικονομία ακόμα και ισχυροί λαοί αισθάνονται να πέφτουν σε παγίδα. Οι Κινέζοι μισούν το δολάριο αλλά προς το παρόν μη έχοντας άλλη επιλογή, του προσφέρουν 2 τρισεκατομμύρια από τις αποταμιεύσεις τους. Κι οι Αμερικάνοι μισούν την υπερεξάρτησή τους από τους Κινέζους, από το χρήμα και τις εισαγωγές τους. Δεν μπορούν όμως να κάνουν διαφορετικά.
· Οι Έλληνες τώρα βιώνουν μια ακραία κατάσταση παγίδας. Το ευρώ, που στο μπουμ, στη φάση της ανόδου, στη φούσκα, τους έδινε τη δυνατότητα να δανείζονται φθηνά σαν Γερμανοί, τώρα στην κάθοδο, στο ξεφούσκωμα, στο φαύλο κύκλο ύφεσης – χρέους, λειτουργεί σαν ξένο νόμισμα, γίνεται βαρίδι όπως στην κρίση του μεσοπολέμου «ο χρυσός κανόνας», η αναφορά των νομισμάτων στο χρυσό. Δηλαδή χάνεις τις παλιές ασφαλιστικές δικλείδες – κοπή νομίσματος, υποτίμηση – αλλά αιφνίδια χάνεις και το πλεονέκτημα, τη δυνατότητα φθηνού δανεισμού στις αγορές. Να μένεις στο ευρώ φαίνεται δυσβάστακτο. Να φύγεις αποτελεί ανυπολόγιστη καταστροφή. Η αποπαγίδευση υπάρχει αλλά δεν εξαρτάται μόνο από σένα: ζητάς να σου «κόψουν» χρέος, χρόνο και χρήμα, αντισταθμιστικές νομισματικές και αναπτυξιακές ενέσεις. Πρέπει υπό την «εκβιαστική» δύναμη της κρίσης να πείσεις τουλάχιστον 17 λαούς, 17 κοινοβούλια. Δεν είναι εύκολο. Κι ο Ισπανός, ο Ιταλός ή ο Βέλγος αισθάνεται ότι παγιδεύεται από τους Έλληνες, τους δανείζει πιο φθηνά με την «21η Ιουλίου» απ’ ότι δανείζεται ο ίδιος από τις αγορές. Οι Γάλλοι γίνονται νευρικοί απέναντί μας αφού τα ασφάλιστρα κινδύνου τους (CDS) δείχνουν -παράλογο!- τη Γαλλία να έχει μεγαλύτερη πιθανότητα χρεωκοπίας από την Ταϊλάνδη και την Κολομβία! Παράδοξο, αλλά και οι «Βόρειοι» αισθάνονται παγιδευμένοι από τους άσωτους υπερχρεωμένους «Νότιους», παραβλέποντας τις εγγενείς ανισορροπίες της ευρωζώνης. Μας χρεώνουν τη μολυσματική επέκταση της κρίσης και απαιτούν να μπούμε σε καραντίνα! Η ευλογία, η ιστορική ευκαιρία φαίνεται παγίδα.
Όταν σερνόμαστε ανελέητα από τον αμείλικτο μηχανισμό της τραγωδίας, όταν πέφτουμε στα δίκτυα της συμπλέγματος Ύβρις – Νέμεσις, το χειρότερο είναι ο αυτοτροφοδοτούμενος πανικός , η υστερία, η αυτοκαταστροφική έκρηξη, η κούφια ρητορική, οι σπασμωδικές κινήσεις. Τότε πέφτουμε ακόμα πιο βαθιά στην παγίδα. Η παγίδα τότε γίνεται σίγουρα μακροπρόθεσμα η μοίρα μας. Η φρόνηση απαιτεί την τραγική επίγνωση των ορίων των επιλογών μας και των βαθμών της ελευθερίας μας.
Υστερόγραφο:
· Φίλος αναγνώστης μου συστήνει: «Ρίξε την Κυβέρνηση: Γίνε ήρωας!» Αγαπητέ φίλε αν έχεις να προτείνεις εδώ και τώρα εναλλακτική πηγή δανεισμού και πειστική εναλλακτική κυβέρνηση «το συζητάμε». Διαφορετικά μου συστήνεις να γίνω όχι ήρωας αλλά επικίνδυνος τυχοδιώκτης την ώρα που η Ελλάδα είναι στο χείλος του γκρεμού και ο χρόνος τελειώνει. Μη μου πεις «δανείσου από του ς Κινέζους». Δεν είναι ανόητοι οι Κινέζοι. Μπορεί να δανείσουν, όπως δήλωσαν επίσημα, μόνο αν υπάρχει ΑΑΑ εγγύηση από του ς Γερμανούς ή Γάλλους! Δηλαδή μας ξαναστέλνουν στους Γερμανούς και στο EFSF.
Έρχεται μια στιγμή στη ζωή των ανθρώπων και των εθνών που τη βιώνουν σαν παγίδα. Μια συμπαιγνία προσωπικών και κυρίων απρόσωπων δυνάμεων, πέρα κι από τον έλεγχο σου, σε κρατά «φυλακισμένο».
· Στην προσωπική μας ζωή έρχεται σε οριακές στιγμές η αιφνίδια συνειδητοποίηση ότι είσαι έγκλειστος σ’ ένα κελί κι όσο προσπαθείς να αποδράσεις, κι όσο δραπευτεύεις, οι τοίχοι του μετατρέπονται, τα όρια απλώνονται, η «φυλακή» μεγαλώνει και συ μένεις φυλακισμένος. Τότε η απόπειρα του δραπέτη να την κοπανήσει γίνεται αξιοθρήνητη εγκατάλειψη. Η μόνη εφικτή ελευθερία, όταν περιορίζονται ή εξαντλούνται οι εναλλακτικές, είναι η ανυπότακτη στωική ελευθερία, η υπερήφανη καρτερικότητα.
· Στην παγκόσμια ιστορία της πολιτικής συχνά ακόμα και μεγάλοι ηγέτες υποχρεώθηκαν να πουν «αυτή είναι η χειρότερη λύση αν εξαιρέσουμε όλες τις άλλες διαθέσιμες».
· Στην παγκόσμια οικονομία ακόμα και ισχυροί λαοί αισθάνονται να πέφτουν σε παγίδα. Οι Κινέζοι μισούν το δολάριο αλλά προς το παρόν μη έχοντας άλλη επιλογή, του προσφέρουν 2 τρισεκατομμύρια από τις αποταμιεύσεις τους. Κι οι Αμερικάνοι μισούν την υπερεξάρτησή τους από τους Κινέζους, από το χρήμα και τις εισαγωγές τους. Δεν μπορούν όμως να κάνουν διαφορετικά.
· Οι Έλληνες τώρα βιώνουν μια ακραία κατάσταση παγίδας. Το ευρώ, που στο μπουμ, στη φάση της ανόδου, στη φούσκα, τους έδινε τη δυνατότητα να δανείζονται φθηνά σαν Γερμανοί, τώρα στην κάθοδο, στο ξεφούσκωμα, στο φαύλο κύκλο ύφεσης – χρέους, λειτουργεί σαν ξένο νόμισμα, γίνεται βαρίδι όπως στην κρίση του μεσοπολέμου «ο χρυσός κανόνας», η αναφορά των νομισμάτων στο χρυσό. Δηλαδή χάνεις τις παλιές ασφαλιστικές δικλείδες – κοπή νομίσματος, υποτίμηση – αλλά αιφνίδια χάνεις και το πλεονέκτημα, τη δυνατότητα φθηνού δανεισμού στις αγορές. Να μένεις στο ευρώ φαίνεται δυσβάστακτο. Να φύγεις αποτελεί ανυπολόγιστη καταστροφή. Η αποπαγίδευση υπάρχει αλλά δεν εξαρτάται μόνο από σένα: ζητάς να σου «κόψουν» χρέος, χρόνο και χρήμα, αντισταθμιστικές νομισματικές και αναπτυξιακές ενέσεις. Πρέπει υπό την «εκβιαστική» δύναμη της κρίσης να πείσεις τουλάχιστον 17 λαούς, 17 κοινοβούλια. Δεν είναι εύκολο. Κι ο Ισπανός, ο Ιταλός ή ο Βέλγος αισθάνεται ότι παγιδεύεται από τους Έλληνες, τους δανείζει πιο φθηνά με την «21η Ιουλίου» απ’ ότι δανείζεται ο ίδιος από τις αγορές. Οι Γάλλοι γίνονται νευρικοί απέναντί μας αφού τα ασφάλιστρα κινδύνου τους (CDS) δείχνουν -παράλογο!- τη Γαλλία να έχει μεγαλύτερη πιθανότητα χρεωκοπίας από την Ταϊλάνδη και την Κολομβία! Παράδοξο, αλλά και οι «Βόρειοι» αισθάνονται παγιδευμένοι από τους άσωτους υπερχρεωμένους «Νότιους», παραβλέποντας τις εγγενείς ανισορροπίες της ευρωζώνης. Μας χρεώνουν τη μολυσματική επέκταση της κρίσης και απαιτούν να μπούμε σε καραντίνα! Η ευλογία, η ιστορική ευκαιρία φαίνεται παγίδα.
Όταν σερνόμαστε ανελέητα από τον αμείλικτο μηχανισμό της τραγωδίας, όταν πέφτουμε στα δίκτυα της συμπλέγματος Ύβρις – Νέμεσις, το χειρότερο είναι ο αυτοτροφοδοτούμενος πανικός , η υστερία, η αυτοκαταστροφική έκρηξη, η κούφια ρητορική, οι σπασμωδικές κινήσεις. Τότε πέφτουμε ακόμα πιο βαθιά στην παγίδα. Η παγίδα τότε γίνεται σίγουρα μακροπρόθεσμα η μοίρα μας. Η φρόνηση απαιτεί την τραγική επίγνωση των ορίων των επιλογών μας και των βαθμών της ελευθερίας μας.
Υστερόγραφο:
· Φίλος αναγνώστης μου συστήνει: «Ρίξε την Κυβέρνηση: Γίνε ήρωας!» Αγαπητέ φίλε αν έχεις να προτείνεις εδώ και τώρα εναλλακτική πηγή δανεισμού και πειστική εναλλακτική κυβέρνηση «το συζητάμε». Διαφορετικά μου συστήνεις να γίνω όχι ήρωας αλλά επικίνδυνος τυχοδιώκτης την ώρα που η Ελλάδα είναι στο χείλος του γκρεμού και ο χρόνος τελειώνει. Μη μου πεις «δανείσου από του ς Κινέζους». Δεν είναι ανόητοι οι Κινέζοι. Μπορεί να δανείσουν, όπως δήλωσαν επίσημα, μόνο αν υπάρχει ΑΑΑ εγγύηση από του ς Γερμανούς ή Γάλλους! Δηλαδή μας ξαναστέλνουν στους Γερμανούς και στο EFSF.
Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2011
Getitnow.gr
N. Bαρβαδούκας: "H επιτυχία του Getitnow.gr στηρίζεται στο χαμηλό λειτουργικό κόστος"
Ημ/νία: 13:30 - 23 Σεπ 2011
Κατηγορία: Συνεντεύξεις
Ετικέττες:
Getitnow.gr - ecommerce
Tην κρίση ευκαιρία κάνει η Getitnow.gr, εταιρεία που δραστηριοποιείται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Μιλώντας στο "R" ο επικεφαλής Marketing κ. Νίκος Βαρβαδούκας αναφέρει ότι, "είμαστε τυχεροί που ξεκινήσαμε και μεγαλώνουμε μέσα στην κρίση, καθώς αυτό μας έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός υγιούς επιχειρηματικού μοντέλου. Ενός μοντέλου που είναι ευέλικτο ως προς τα κόστη και τις λειτουργικές συνέργειες που παρέχει.
Η επιμονή μας πίσω από αυτό θεωρώ πως είναι ο σωστός οδηγός επιβίωσης".
Αναλυτικότερα, η πλήρης συνέντευξη του κ. Βαραβαδούκα έχει ως εξής:
Όταν το Getitnow.gr, ξεκίνησε τη λειτουργία του, ήδη στην Ελλάδα η ύφεση είχε διεισδύσει. Πώς ανταποκρίνεται η εταιρεία σ' αυτό το περιβάλλον;
Είναι πραγματικότητα ότι το Getitnow.gr ξεκίνησε σε ένα δύσκολο για την οικονομία περιβάλλον, που δεν άφησε ανεπηρέαστες και τις καταναλωτικές δαπάνες στις ηλεκτρονικές αγορές. Αντιμετωπίσαμε όμως την ύφεση με θάρρος απέναντι στο όραμα και αποστολή μας.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι είμαστε οι μοναδικοί στην ελληνική αγορά που ακολουθούμε από το ξεκίνημά μας, πιστά και απαρέγκλιτα, ένα ευέλικτο e-commerce μοντέλο που βασίζεται στα χαμηλά λειτουργικά κόστη. Ένα μοντέλο από το οποίο απουσιάζουν, για παράδειγμα, τα πολλά φυσικά καταστήματα με απόθεμα προϊόντων και τα αυξημένα λειτουργικά κόστη σε αυτά.
Δευτερευόντως, είμαστε οι πρώτοι που εφαρμόσαμε επιθετική εμπορική πολιτική και εισάγαμε το Daily Deal με μοναδικές, συνεχείς προσφορές με εντυπωσιακή ανταπόκριση από τους καταναλωτές. Όπως μας έχουν δείξει και οι έρευνες που διεξάγουμε τακτικά, οι καταναλωτές θεωρούν ότι το Getitnow.gr διαθέτει άκρως ανταγωνιστικές τιμές και τις καλύτερες προσφορές και αυτός είναι ένας από τους σημαντικούς λόγους που μας προτιμούν.
Τέλος, όλο αυτό το διάστημα δεν θυσιάσαμε τίποτα που μας πηγαίνει πιο κοντά στο όραμά μας. Να γίνομε η Νο1 προτίμηση στο ηλεκτρονικό εμπόριο για τους Έλληνες, αναβαθμίζοντας το επίπεδο ζωής τους με μοναδικές υπηρεσίες και απαράμιλλη ποιότητα εξυπηρέτησης. Ως εκ τούτου, όχι μόνο περικοπές δεν έγιναν, αλλά απεναντίας ισχυρές επενδύσεις σε θέματα υπηρεσιών, προηγμένης εξυπηρέτησης και ξεχωριστής αγοραστικής εμπειρίας στο site μας.
Πως διαμορφώνονται οι προοπτικές του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα, δεδομένου ότι ο ανταγωνισμός από τις μεγάλες πολυεθνικές αλυσίδες που έχουν ήδη παρουσία στη χώρα μας μπορεί να κρατά τις τιμές χαμηλά;
Εκτιμώ ότι ο ανταγωνισμός μόνο καλό μπορεί να κάνει σε έναν κλάδο, καθώς αργά ή γρήγορα δημιουργεί εταιρείες που πραγματικά δίνουν προστιθέμενη αξία στον τελικό καταναλωτή.
Πρωτίστως θα ήθελα να μοιραστώ ότι τις αλυσίδες αυτές δεν τις αντιμετωπίζουμε ως άμεσους ανταγωνιστές. Οι φυσικές αλυσίδες, πολυεθνικές και μη, έχουν σαν πρώτο μέλημά τους στην προστασία/ανάπτυξη εσόδων τους μέσα από τα φυσικά καταστήματα για να έχει και η αντίστοιχη επένδυση που κάνουν νόημα. Ως εκ τούτου δεν είναι δυνατό να δώσουν απόλυτη
έμφαση στην ανάπτυξη και ενός πραγματικά ολοκληρωμένου site ηλεκτρονικών αγορών σε επίπεδο υπηρεσιών και λειτουργικότητας. Ο καταναλωτής αυτό το εισπράττει κάθε μέρα και περισσότερο, συνειδητοποιώντας την αξία που λαμβάνει από ένα αμιγώς ηλεκτρονικό κατάστημα όπως το Getitnow.gr εν συγκρίσει με ένα «βοηθητικό» στα φυσικά καταστήματα site.
Επιπλέον, θεωρώ πως οι τιμές σαφώς θα αποτελούν βασικό στοιχείο επιλογής site αγορών, ωστόσο η ωριμότητα του καταναλωτή θα τον οδηγήσει να επιλέγει εκείνο το site που του δίνει συνολικά τη μεγαλύτερη αξιοπιστία, ασφάλεια και ικανοποίηση στις αγορές του
Τι είναι αυτό που πιστεύετε ότι σάς κάνει να ξεχωρίζετε από τις άλλες επιχειρήσεις του κλάδου;
Το Getitnow.gr δεσμεύεται να παρέχει τις περισσότερες επιλογές στον έλληνα e-shopper.
Αυτό ξεκινάει από την πληθώρα προϊόντων (μάρκες, είδη, επίπεδα τιμών) και προσφορών και συνεχίζει με πολλές και μοναδικές υπηρεσίες σε όλο το ταξίδι αγοράς.
Υπηρεσίες που καλύπτουν όλο το φάσμα των διαφορετικών αναγκών του πελάτη , από την απάντηση που θέλει σε πιθανές επιφυλάξεις του για αξιόπιστες αγορές, έως μία νέα υπηρεσία που θα τον ενθουσιάσει! Μερικές από αυτές είναι η προσωποποίηση των προτάσεων κατά την αναζήτηση, η ολοκληρωμένη παρουσίαση προϊόντων με video και αξιολογήσεις προηγούμενων αγοραστών και η 24ωρη επικοινωνία με πολλαπλούς τρόπους (Live Help με Chat, Tηλεωνικά, Φυσικά Σημεία Εξυπηρέτησης).
Ήδη, υπάρχουν σημάδια που προβληματίζουν την αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου σε αυτή τη συγκυρία, όπως η υπαγωγή στο άρθρο 99 του e-Shop. Ποιος είναι ο δικός Οδηγός επιβίωσης εν μέσω κρίσης;
Είμαστε τυχεροί που ξεκινήσαμε και μεγαλώνουμε μέσα στην κρίση, καθώς αυτό μας έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός υγιούς επιχειρηματικού μοντέλου. Ενός μοντέλου που είναι ευέλικτο ως προς τα κόστη και τις λειτουργικές συνέργειες που παρέχει. Η επιμονή μας πίσω από αυτό θεωρώ πως είναι ο σωστός οδηγός επιβίωσης.
Είναι ικανή η διείσδυση του internet στην Ελλάδα, τέτοια που να ευνοεί την ανάπτυξη του e-commerce;
Όσον αφορά στο 2012 πιστεύω ότι η αγορά ecommerce θα κινηθεί ελαφρά ανοδικά ως αποτέλεσμα δυο αντίρροπων τάσεων. Η πρώτη, καθοδική τάση, αφόρα στις συνολικές λιανεμπορικές αγορές και είναι αποτέλεσμα της ύφεσης που ζούμε. Η δεύτερη, ανοδική αυτή τη φορά, αφορά στην αύξηση της διείσδυσης της χρήσης του internet για ηλεκτρονικές αγορές. Αυτή η αύξηση είναι νομοτελειακή και αναμενόμενη με γοργούς ρυθμούς καθώς η διείσδυση της χρήσης σήμερα στην Ελλάδα είναι από 2 έως 4 φορές πίσω από αυτή σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες, αλλά αυξάνεται χρόνο με το χρόνο. Συνεπώς, η γρήγορη αύξηση χρήσης απ όλο και περισσότερους Έλληνες είναι ικανή να κρατήσει τον κλάδο σε συνεχή ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια
Ημ/νία: 13:30 - 23 Σεπ 2011
Κατηγορία: Συνεντεύξεις
Ετικέττες:
Getitnow.gr - ecommerce
Tην κρίση ευκαιρία κάνει η Getitnow.gr, εταιρεία που δραστηριοποιείται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Μιλώντας στο "R" ο επικεφαλής Marketing κ. Νίκος Βαρβαδούκας αναφέρει ότι, "είμαστε τυχεροί που ξεκινήσαμε και μεγαλώνουμε μέσα στην κρίση, καθώς αυτό μας έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός υγιούς επιχειρηματικού μοντέλου. Ενός μοντέλου που είναι ευέλικτο ως προς τα κόστη και τις λειτουργικές συνέργειες που παρέχει.
Η επιμονή μας πίσω από αυτό θεωρώ πως είναι ο σωστός οδηγός επιβίωσης".
Αναλυτικότερα, η πλήρης συνέντευξη του κ. Βαραβαδούκα έχει ως εξής:
Όταν το Getitnow.gr, ξεκίνησε τη λειτουργία του, ήδη στην Ελλάδα η ύφεση είχε διεισδύσει. Πώς ανταποκρίνεται η εταιρεία σ' αυτό το περιβάλλον;
Είναι πραγματικότητα ότι το Getitnow.gr ξεκίνησε σε ένα δύσκολο για την οικονομία περιβάλλον, που δεν άφησε ανεπηρέαστες και τις καταναλωτικές δαπάνες στις ηλεκτρονικές αγορές. Αντιμετωπίσαμε όμως την ύφεση με θάρρος απέναντι στο όραμα και αποστολή μας.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι είμαστε οι μοναδικοί στην ελληνική αγορά που ακολουθούμε από το ξεκίνημά μας, πιστά και απαρέγκλιτα, ένα ευέλικτο e-commerce μοντέλο που βασίζεται στα χαμηλά λειτουργικά κόστη. Ένα μοντέλο από το οποίο απουσιάζουν, για παράδειγμα, τα πολλά φυσικά καταστήματα με απόθεμα προϊόντων και τα αυξημένα λειτουργικά κόστη σε αυτά.
Δευτερευόντως, είμαστε οι πρώτοι που εφαρμόσαμε επιθετική εμπορική πολιτική και εισάγαμε το Daily Deal με μοναδικές, συνεχείς προσφορές με εντυπωσιακή ανταπόκριση από τους καταναλωτές. Όπως μας έχουν δείξει και οι έρευνες που διεξάγουμε τακτικά, οι καταναλωτές θεωρούν ότι το Getitnow.gr διαθέτει άκρως ανταγωνιστικές τιμές και τις καλύτερες προσφορές και αυτός είναι ένας από τους σημαντικούς λόγους που μας προτιμούν.
Τέλος, όλο αυτό το διάστημα δεν θυσιάσαμε τίποτα που μας πηγαίνει πιο κοντά στο όραμά μας. Να γίνομε η Νο1 προτίμηση στο ηλεκτρονικό εμπόριο για τους Έλληνες, αναβαθμίζοντας το επίπεδο ζωής τους με μοναδικές υπηρεσίες και απαράμιλλη ποιότητα εξυπηρέτησης. Ως εκ τούτου, όχι μόνο περικοπές δεν έγιναν, αλλά απεναντίας ισχυρές επενδύσεις σε θέματα υπηρεσιών, προηγμένης εξυπηρέτησης και ξεχωριστής αγοραστικής εμπειρίας στο site μας.
Πως διαμορφώνονται οι προοπτικές του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα, δεδομένου ότι ο ανταγωνισμός από τις μεγάλες πολυεθνικές αλυσίδες που έχουν ήδη παρουσία στη χώρα μας μπορεί να κρατά τις τιμές χαμηλά;
Εκτιμώ ότι ο ανταγωνισμός μόνο καλό μπορεί να κάνει σε έναν κλάδο, καθώς αργά ή γρήγορα δημιουργεί εταιρείες που πραγματικά δίνουν προστιθέμενη αξία στον τελικό καταναλωτή.
Πρωτίστως θα ήθελα να μοιραστώ ότι τις αλυσίδες αυτές δεν τις αντιμετωπίζουμε ως άμεσους ανταγωνιστές. Οι φυσικές αλυσίδες, πολυεθνικές και μη, έχουν σαν πρώτο μέλημά τους στην προστασία/ανάπτυξη εσόδων τους μέσα από τα φυσικά καταστήματα για να έχει και η αντίστοιχη επένδυση που κάνουν νόημα. Ως εκ τούτου δεν είναι δυνατό να δώσουν απόλυτη
έμφαση στην ανάπτυξη και ενός πραγματικά ολοκληρωμένου site ηλεκτρονικών αγορών σε επίπεδο υπηρεσιών και λειτουργικότητας. Ο καταναλωτής αυτό το εισπράττει κάθε μέρα και περισσότερο, συνειδητοποιώντας την αξία που λαμβάνει από ένα αμιγώς ηλεκτρονικό κατάστημα όπως το Getitnow.gr εν συγκρίσει με ένα «βοηθητικό» στα φυσικά καταστήματα site.
Επιπλέον, θεωρώ πως οι τιμές σαφώς θα αποτελούν βασικό στοιχείο επιλογής site αγορών, ωστόσο η ωριμότητα του καταναλωτή θα τον οδηγήσει να επιλέγει εκείνο το site που του δίνει συνολικά τη μεγαλύτερη αξιοπιστία, ασφάλεια και ικανοποίηση στις αγορές του
Τι είναι αυτό που πιστεύετε ότι σάς κάνει να ξεχωρίζετε από τις άλλες επιχειρήσεις του κλάδου;
Το Getitnow.gr δεσμεύεται να παρέχει τις περισσότερες επιλογές στον έλληνα e-shopper.
Αυτό ξεκινάει από την πληθώρα προϊόντων (μάρκες, είδη, επίπεδα τιμών) και προσφορών και συνεχίζει με πολλές και μοναδικές υπηρεσίες σε όλο το ταξίδι αγοράς.
Υπηρεσίες που καλύπτουν όλο το φάσμα των διαφορετικών αναγκών του πελάτη , από την απάντηση που θέλει σε πιθανές επιφυλάξεις του για αξιόπιστες αγορές, έως μία νέα υπηρεσία που θα τον ενθουσιάσει! Μερικές από αυτές είναι η προσωποποίηση των προτάσεων κατά την αναζήτηση, η ολοκληρωμένη παρουσίαση προϊόντων με video και αξιολογήσεις προηγούμενων αγοραστών και η 24ωρη επικοινωνία με πολλαπλούς τρόπους (Live Help με Chat, Tηλεωνικά, Φυσικά Σημεία Εξυπηρέτησης).
Ήδη, υπάρχουν σημάδια που προβληματίζουν την αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου σε αυτή τη συγκυρία, όπως η υπαγωγή στο άρθρο 99 του e-Shop. Ποιος είναι ο δικός Οδηγός επιβίωσης εν μέσω κρίσης;
Είμαστε τυχεροί που ξεκινήσαμε και μεγαλώνουμε μέσα στην κρίση, καθώς αυτό μας έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός υγιούς επιχειρηματικού μοντέλου. Ενός μοντέλου που είναι ευέλικτο ως προς τα κόστη και τις λειτουργικές συνέργειες που παρέχει. Η επιμονή μας πίσω από αυτό θεωρώ πως είναι ο σωστός οδηγός επιβίωσης.
Είναι ικανή η διείσδυση του internet στην Ελλάδα, τέτοια που να ευνοεί την ανάπτυξη του e-commerce;
Όσον αφορά στο 2012 πιστεύω ότι η αγορά ecommerce θα κινηθεί ελαφρά ανοδικά ως αποτέλεσμα δυο αντίρροπων τάσεων. Η πρώτη, καθοδική τάση, αφόρα στις συνολικές λιανεμπορικές αγορές και είναι αποτέλεσμα της ύφεσης που ζούμε. Η δεύτερη, ανοδική αυτή τη φορά, αφορά στην αύξηση της διείσδυσης της χρήσης του internet για ηλεκτρονικές αγορές. Αυτή η αύξηση είναι νομοτελειακή και αναμενόμενη με γοργούς ρυθμούς καθώς η διείσδυση της χρήσης σήμερα στην Ελλάδα είναι από 2 έως 4 φορές πίσω από αυτή σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες, αλλά αυξάνεται χρόνο με το χρόνο. Συνεπώς, η γρήγορη αύξηση χρήσης απ όλο και περισσότερους Έλληνες είναι ικανή να κρατήσει τον κλάδο σε συνεχή ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια
Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2011
Ανερχόμενη χίμαιρα.
του Γιάνη Βαρουφάκη 22/09/2011
Το θαύμα που περίμεναν (ότι ίσως η παγκόσμια οικονομία απογειωθεί βοηθώντας την ευρωζώνη να ξεπεράσει την Κρίση) δεν έγινε και το δηλητήριο το οποίο χορηγούσαν ως φάρμακο (συνδυασμός μεγάλων δανείων στα πτωχευμένα κράτη υπό τον όρο της σμίκρυνσης του εθνικού εισοδήματός τους) απεδείχθη... δηλητηριώδες. Οποία έκπληξις!
Έπρεπε λοιπόν να φτάσουμε στα τέλη του 2011 για να αποδεχθούν οι ευρωπαίοι ηγέτες μας την απλή πραγματικότητα ότι η χρεοκοπία του ελληνικού δημοσίου απλώς αναβλήθηκε (ενώ παράλληλα διογκώνεται) με την Μνημονιακή πολιτική που ακολουθούν εδώ και ενάμιση χρόνο. Μπορεί δημοσίως να λένε ότι το Μνημόνιο απέτυχε επειδή δεν εφαρμόστηκε αλλά, πιστέψτε με, γνωρίζουν καλά ότι, όπως και να εφαρμοζόταν (βλ. π.χ. την Ιρλανδία όπου εφαρμόστηκε έως τελευταίας τελείας), η αποτυχία του ήταν δεδομένη ως προς το ένα και μοναδικό, εν τέλει, ζητούμενο: Την μείωση του ποσοστού χρέους των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της ευρωζώνης.
Κάπου εκεί, στα μέσα του Αυγούστου, και αφού η Κρίση πέρασε τα όρια της λεγόμενης περιφέρειας [εισβάλλοντας στην Ιταλία (με τα spreads της να χτυπούν κόκκινο) και στην Γαλλία (όπου οι τράπεζες μπήκαν στην τελική ευθεία της πλήρους απομόνωσής τους από την διατραπεζική αγορά)], οι ιθύνοντες άρχισαν να συνειδητοποιούν τι συμβαίνει. Να καταλαβαίνουν ότι τα ψέματα τελείωσαν. Μαζί τους τελείωσε και η Μνημονιακή πολιτική που εξορκίζει την πτώχευση, στοχοποιεί όσους τολμούν να αναφέρονται σε αυτήν, και επιμένει στα παχυλά δάνεια από τα οποία θα αποπληρώνονται οι (πτωχευμένες) τράπεζες, υπό τον όρο γενικευμένης λιτότητας που συρρικνώνει τους ρυθμούς ανάπτυξης παντού, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ελλείμματα και να διογκώνονται κι άλλο τα χρέη.
Στο σημείο αυτό, όπου συνειδητοποίησαν πως το παραμύθι τελείωσε, ήρθε η Απορία: "Και τώρα τι κάνουμε;", σκέφτηκαν με "κάποια" καθυστέρηση. Υπό το καθεστώς πανικού, αποφάσισαν να ξανασκεφτούν την κήρυξη πτώχευσης των πτωχευμένων (ή, πιο ευγενικά, την αναδιάρθρωση του χρέους τους) ως μία λύση. "Αν είναι να πρέπει συνέχεια να τους δανείζουμε την ώρα που το χρέος τους διογκώνεται, μήπως είναι καλύτερα να τους αφήσουμε να κάνουν στάση πληρωμών στους δανειστές τους και εμείς, τα χρήματα που θα τους δίναμε να τα δώσουμε στις δικές μας τράπεζες για να καλύψουμε τις ζημίες που θα τους προκαλέσει η στάση πληρωμών;"
Θα μου πείτε: Και γιατί δεν το είχαν σκεφτεί αυτό νωρίτερα να γλυτώναμε την ταλαιπωρία, την αδιέξοδη λιτότητα, τα πάρε-δόθε της τρόικα, την αγωνία για τις δόσεις; Ο λόγος διττός: Πρώτον, επειδή στις αρχές του 2010 τα χρέη του δημοσίου μας στις τράπεζές τους ήταν περισσότερα από ότι σήμερα, δύο περίπου χρόνια μετά, αφού από τότε το ευρωπαϊκό δημόσιο έχει πάρει στους ώμους τους μεγάλο μέρος του δημόσιου προς τις τράπεζες χρέους. Δεύτερον, όσο μειωτικό και να ακούγεται για τους ηγέτες μας, δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι μια τριπλή κρίση χρέους-τραπεζών-ύφεσης δεν ξεπερνιέται με περισσότερο χρέος και μικρότερο ΑΕΠ.
Έτσι φτάσαμε στην παρούσα ιστορική στιγμή όπου κάποιοι εκ των ισχυρών σκέφτονται σοβαρά να κλείσουν την κάνουλα των δανείων προς το ελληνικό δημόσιο, να το αφήσουν να κάνει στάση πληρωμών και να στείλουν το ζεστό παραδάκι στις τράπεζές τους. Τι τους σταματάει όμως; Γιατί θεωρώ σχεδόν βέβαιο ότι και η επόμενη δόση θα δοθεί; Η απάντηση είναι απλή: Επειδή δεν μπορούν να προβλέψουν το κόστος μιας στάσης πληρωμών για το τραπεζικό σύστημά τους. Να το πω απλά: Όταν η Αμερικανική κυβέρνηση, υπό υπουργίας του Hank Paulson, άφησε την Lehman Brothers να πτωχεύσει, ο Paulson είχε υπολογίσει ότι τα χρέη της Lehman δεν ξεπερνούσαν τα $60 δις. Σκέφτηκε λοιπόν ότι αν την αφήσει να κλείσει, θα δώσει ένα μάθημα στους υπόλοιπους και με το πολύ $100 δις θα κάλυπτε την μαύρη τρύπα που θα άνοιγε η κατάρρευση της Lehman. Εκείνο που δεν είχε υπολογίσει ήταν τα στοιχήματα τα οποία είχαν γίνει για το αν η Lehman θα κλείσει. Στοιχήματα τα οποία είχαν βάλει άλλες τράπεζες, επενδυτικές και κανονικές, τα οποία ήταν τόσο αλληλένδετα που τελικά κατέληξαν να είναι αδύνατον να υπολογιστεί το χρηματικό ποσό που χρειαζόταν για να καλυφθεί το κενό που άφησε στο χρηματοπιστωτικό σύστημα η Lehman. Για του λόγου το αληθές, σκεφτείτε τούτο: Ξέρετε πόσοι υπάλληλοι του λογιστικού οίκου Price Waterhouse Coopers μαζί με εργαζόμενους της τ. Lehman εργάζονται σήμερα, τρία ολόκληρα χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman, προσπαθώντας να ξεμπλέξουν το κουβάρι της πεσούσας τράπεζας ώστε να ανακαλύψουν πόσα χρωστάει σε ποιον και αν κάποιος χρωστάει σε εκείνην; Επτακόσιοι πενήντα! Μάλιστα. Και ξέρετε για πόσο καιρό προβλέπεται να εργάζονται έως ότου βρουν άκρη οι εν λόγω λογιστές; Τουλάχιστον δεκαπέντε χρόνια ακόμα!
Τι σχέση αυτή η, όντως, ενδιαφέρουσα ιστορία με την πτώχευση του ελληνικού δημοσίου; Έχει και παραέχει: Η Ελλάδα είναι η Lehman του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Ήταν το κλίμα (το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα) στραβό, το έφαγε κι ο γάιδαρος (μια απειλούμενη στάση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου), παράγινε το κακό (καταρρέουν οι Γαλλο-γερμανικές τράπεζες, πλήρως απομονωμένες από τις διεθνείς χρηματαγορές καθώς κανείς δεν τολμά να τις δανείσει φοβούμενοι ότι δεν θα πάρουν τα χρήματά τους πίσω - όπως ακριβώς φοβούνται για το ελληνικό, το πορτογαλικό, το ιρλανδικό και τώρα πια και το Ιταλικό δημόσιο). Γιατί αυτός ο φόβος; Επειδή ξέρουν καλά ότι πάνω στα δεκαέξι ψωροδισεκατομμύρια ευρώ που χρωστά το δημόσιό μας στις Γαλλικές, φερ' ειπείν τράπεζες, έχουν "χτιστεί" πολλαπλάσια στοιχήματα έκδοσης άλλων τραπεζών (ή παραρτημάτων τους) τα οποία δεν έχουν καταγραφεί ποτέ. Όπως και με την κατάρρευση της Lehman, η οποία έφερε στην επιφάνεια τον κρυμμένο όγκο του παγόβουνου των χρεών των υπόλοιπων, έτσι και με μια ελληνική στάση πληρωμών όλοι οι τραπεζίτες του κόσμου τρέμουν ότι θα κάνει την εμφάνισή του ένα υπέρογκο ποσό χρεών που έχει "χτίσει" το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα (υπό την μορφή στοιχημάτων) επί των ορατών χρεών του...
Αυτός ο φόβος είναι το μοναδικό εμπόδιο που θα σταματήσει την τρόικα από το να μην δώσει τις δόσεις στο ελληνικό δημόσιο. Στο τέλος θα δοθεί εκτός αν αποφασίσουν οι Γερμανοί και οι Γάλλοι να ρισκάρουν (επιτρέποντας μια ελληνική στάση πληρωμών) με σκοπό να ανακαλύψουν τον όγκο των τραπεζικών χρεών που έχουν οικοδομηθεί πάνω στα ορατά χρέη. Έως τώρα δεν έχουν δείξει την τάση να πάρουν αυτό το τερατώδες ρίσκο. Όμως, τις τελευταίες μέρες κερδίζει έδαφος ένα σενάριο που ενισχύει εκείνους που πιστεύουν ότι συμφέρει τις πλεονασματικές χώρες μια στάση πληρωμών. Είναι το εξής:
Η Ελλάδα προβαίνει σε στάση πληρωμών και παράλληλα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ): (α) μειώνει τα επιτόκια σχεδόν στο μηδέν, και (β) δημιουργεί έως και €2 τρις νέου χρήματος με το οποίο αγοράζει μαζικά μετοχές τραπεζών (ακόμα και ελληνικών) και ομόλογα των υπόλοιπων (πλην Ελλάδας) κρατών ώστε να στηρίξει τις αγορές. Σύμφωνα με τους θιασώτες του σεναρίου αυτού, οι κινήσεις αυτές, εφόσον αστραπιαίες και αποφασιστικές, θα πετύχουν ταυτόχρονα την εξαφάνιση του ελληνικού προβλήματος χρέους, την σημαντική υποτίμηση του ευρώ (που θα βοηθήσει τις εκτός ευρωζώνης εξαγωγές ελλειμματικών και πλεονασματικών χωρών) και, τέλος, τον τερματισμό της συζήτησης περί ευρωομολόγων κλπ. Όσο για την Ελλάδα, το σενάριο αυτό προβλέπει παραμονή της στην ευρωζώνη με ακόμα πιο γρήγορη συρρίκνωση του ελληνικού δημοσίου, μείωση του ΑΕΠ μας κατά 35% με 40% (σε σχέση με σήμερα, και όχι σε σχέση με το 2009), κατάργηση (ουσιαστικά) των συντάξεων (καθώς τα ασφαλιστικά ταμεία θα πτωχεύσουν μαζί με το δημόσιο) και συγχώνευση των τραπεζών σε μία ή το πολύ δύο (υπό την χρηματοδότηση της ΕΚΤ και υπό τον όρο την απόλυση του 80% των τραπεζο-υπαλλήλων).
Ας αφήσουμε, σε αυτό το σημείο, την συζήτηση για το τι θα σημαίνει κάτι τέτοιο για την Ελλάδα. Σας διαβεβαιώ ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν ενδιαφέρονται για αυτό. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι κατά πόσον μια στάση πληρωμών της Ελλάδας, επιλεγμένη από την ΕΕ, θα μπορέσει να μείνει στο πλαίσιο του παραπάνω σεναρίου. Αν το σενάριο αυτό πείσει, τότε τον Δεκέμβρη η στάση πληρωμών θα είναι πραγματικότητα. Όσο δεν πείθει, η φαρσοκωμωδία της διαπραγμάτευσης του κ. Βενιζέλου με την τρόικα θα επαναλαμβάνεται κάθε δίμηνο.
Κλείνω με τους λόγους που θεωρώ ότι το σενάριο αυτό στερείται βάσης τόσο στην πολιτική όσο και στην καθαρά οικονομική πραγματικότητα της υπαρκτής Ευρώπης (όπως λέγαμε κάποτε του "υπαρκτού σοσιαλισμού"). Στο πολιτικό επίπεδο, η ΕΚΤ δεν έχει την ευχέρεια να ρίξει τα επιτόκια τόσο γρήγορα και επιθετικά στο 0% καθώς η Γερμανία απειλείται από αυξημένο πληθωρισμό (αντίθετα με την υπόλοιπη ευρωζώνη) και μια τέτοια κίνηση θα αυξήσει κατά πολύ την κλιμακούμενη σύγκρουση της ΕΚΤ με την Γερμανία - κάτι που κρίνω όλο και λιγότερο πιθανόν δεδομένης της ταυτότητας του επόμενου Προέδρου της ΕΚΤ ο οποίος, ως Ιταλός, θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του να αποδείξει ότι είναι Γερμανότερος των Γερμανών. Στο οικονομικό στερέωμα, οι λόγοι που το σενάριο αυτό είναι βαθειά νυχτωμένο είναι ότι δεν λαμβάνει υπ' όψη του τα δομικά, αρχιτεκτονικά προβλήματα της ευρωζώνης.
Πράγματι, πρόκειται για σενάριο που θεωρεί την ευρωζώνη ως πανομοιότυπη με την δολαριοζώνη (γνωστή και ως ΗΠΑ). Δεν είναι όμως. Από την στιγμή που οι αγορές και οι πολίτες της ευρωζώνης έχουν αρχίσει να υπολογίζουν ότι η πιθανότητα διάλυσης του ευρώ είναι μη αμελητέα, ένα ευρώ σε μια ελληνική τράπεζα έχει μικρότερη προσδοκώμενη αξία από ένα ευρώ σε μια Ιταλική, το οποίο υπολείπεται της προσδοκώμενης αξίας ενός ευρώ σε Γαλλική τράπεζα, το οποίο με την σειρά του υπολείπεται της αξίας ενός 'γερμανικού' ευρώ. Από την στιγμή που αυτές οι προσδοκίες έχουν αναδυθεί, μια μείωση του επιτοκίου της ΕΚΤ δεν μπορεί να τις εξαφανίσει όσο γενναία και να είναι. Αντίθετα, θα εκληφθεί ως ένδειξη πανικού από την ΕΚΤ και, έτσι, θα πυροδοτήσει φυγόκεντρες δυνάμεις που θα επισπεύσουν την έξοδο της Γερμανίας από το ευρώ, και συνεπώς την κατάρρευση του κοινού νομίσματος.
Συμπερασματικά, τις τελευταίες ημέρες κερδίζει έδαφος ένα σενάριο-χίμαιρα το οποίο ενδυναμώνει όσους βορειο-ευρωπαίους, υπό το καθεστώς πανικού, αρχίζουν να το πιστεύουν, προτείνοντας στην τρόικα να μην δώσει την επόμενη δόση, πυροδοτώντας έτσι τεχνηέντως μια ελεγχόμενη (εύχονται) στάση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου. Το σενάριο αυτό είναι απατηλό, καθώς δεν υπολογίζει τις καταστροφικές συνέπειες για το ευρωσύστημα που οφείλονται στην κακή του αρχική δόμηση. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κερδίζει έδαφος. Η τραγωδία της Ευρώπης έγκειται στο γεγονός ότι είτε επικρατήσει αυτό το σενάριο είτε η Ευρώπη συνεχίσει όπως πορεύεται (με τις δόσεις να δίνονται με αντάλλαγμα όλο και πιο απάνθρωπες ανθρωποθυσίες - καθώς το να μιλάμε απλώς για λιτότητα πια αποτελεί ασέλγεια επί της ελληνικής γλώσσας), η κατάρρευση του ευρώ είναι προδιαγεγραμμένη, όπως και η νέα δεκαετία του '30 που θα ακολουθήσει. Εκτός βέβαια κι αν η Ευρώπη μας ξαφνιάσει ευχάριστα και αλλάξει ρότα. Προς το παρόν κανένα μαντάτο δεν αφήνει περιθώριο τέτοιας αισιοδοξίας. Από την άλλη ίσως (ποιος ξέρει;) να βρισκόμαστε στο σκοτεινότερο δευτερόλεπτο της νύχτας, εκείνο που προηγείται του πρώτου σκιρτήματος της ανατολής.
Το θαύμα που περίμεναν (ότι ίσως η παγκόσμια οικονομία απογειωθεί βοηθώντας την ευρωζώνη να ξεπεράσει την Κρίση) δεν έγινε και το δηλητήριο το οποίο χορηγούσαν ως φάρμακο (συνδυασμός μεγάλων δανείων στα πτωχευμένα κράτη υπό τον όρο της σμίκρυνσης του εθνικού εισοδήματός τους) απεδείχθη... δηλητηριώδες. Οποία έκπληξις!
Έπρεπε λοιπόν να φτάσουμε στα τέλη του 2011 για να αποδεχθούν οι ευρωπαίοι ηγέτες μας την απλή πραγματικότητα ότι η χρεοκοπία του ελληνικού δημοσίου απλώς αναβλήθηκε (ενώ παράλληλα διογκώνεται) με την Μνημονιακή πολιτική που ακολουθούν εδώ και ενάμιση χρόνο. Μπορεί δημοσίως να λένε ότι το Μνημόνιο απέτυχε επειδή δεν εφαρμόστηκε αλλά, πιστέψτε με, γνωρίζουν καλά ότι, όπως και να εφαρμοζόταν (βλ. π.χ. την Ιρλανδία όπου εφαρμόστηκε έως τελευταίας τελείας), η αποτυχία του ήταν δεδομένη ως προς το ένα και μοναδικό, εν τέλει, ζητούμενο: Την μείωση του ποσοστού χρέους των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της ευρωζώνης.
Κάπου εκεί, στα μέσα του Αυγούστου, και αφού η Κρίση πέρασε τα όρια της λεγόμενης περιφέρειας [εισβάλλοντας στην Ιταλία (με τα spreads της να χτυπούν κόκκινο) και στην Γαλλία (όπου οι τράπεζες μπήκαν στην τελική ευθεία της πλήρους απομόνωσής τους από την διατραπεζική αγορά)], οι ιθύνοντες άρχισαν να συνειδητοποιούν τι συμβαίνει. Να καταλαβαίνουν ότι τα ψέματα τελείωσαν. Μαζί τους τελείωσε και η Μνημονιακή πολιτική που εξορκίζει την πτώχευση, στοχοποιεί όσους τολμούν να αναφέρονται σε αυτήν, και επιμένει στα παχυλά δάνεια από τα οποία θα αποπληρώνονται οι (πτωχευμένες) τράπεζες, υπό τον όρο γενικευμένης λιτότητας που συρρικνώνει τους ρυθμούς ανάπτυξης παντού, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ελλείμματα και να διογκώνονται κι άλλο τα χρέη.
Στο σημείο αυτό, όπου συνειδητοποίησαν πως το παραμύθι τελείωσε, ήρθε η Απορία: "Και τώρα τι κάνουμε;", σκέφτηκαν με "κάποια" καθυστέρηση. Υπό το καθεστώς πανικού, αποφάσισαν να ξανασκεφτούν την κήρυξη πτώχευσης των πτωχευμένων (ή, πιο ευγενικά, την αναδιάρθρωση του χρέους τους) ως μία λύση. "Αν είναι να πρέπει συνέχεια να τους δανείζουμε την ώρα που το χρέος τους διογκώνεται, μήπως είναι καλύτερα να τους αφήσουμε να κάνουν στάση πληρωμών στους δανειστές τους και εμείς, τα χρήματα που θα τους δίναμε να τα δώσουμε στις δικές μας τράπεζες για να καλύψουμε τις ζημίες που θα τους προκαλέσει η στάση πληρωμών;"
Θα μου πείτε: Και γιατί δεν το είχαν σκεφτεί αυτό νωρίτερα να γλυτώναμε την ταλαιπωρία, την αδιέξοδη λιτότητα, τα πάρε-δόθε της τρόικα, την αγωνία για τις δόσεις; Ο λόγος διττός: Πρώτον, επειδή στις αρχές του 2010 τα χρέη του δημοσίου μας στις τράπεζές τους ήταν περισσότερα από ότι σήμερα, δύο περίπου χρόνια μετά, αφού από τότε το ευρωπαϊκό δημόσιο έχει πάρει στους ώμους τους μεγάλο μέρος του δημόσιου προς τις τράπεζες χρέους. Δεύτερον, όσο μειωτικό και να ακούγεται για τους ηγέτες μας, δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι μια τριπλή κρίση χρέους-τραπεζών-ύφεσης δεν ξεπερνιέται με περισσότερο χρέος και μικρότερο ΑΕΠ.
Έτσι φτάσαμε στην παρούσα ιστορική στιγμή όπου κάποιοι εκ των ισχυρών σκέφτονται σοβαρά να κλείσουν την κάνουλα των δανείων προς το ελληνικό δημόσιο, να το αφήσουν να κάνει στάση πληρωμών και να στείλουν το ζεστό παραδάκι στις τράπεζές τους. Τι τους σταματάει όμως; Γιατί θεωρώ σχεδόν βέβαιο ότι και η επόμενη δόση θα δοθεί; Η απάντηση είναι απλή: Επειδή δεν μπορούν να προβλέψουν το κόστος μιας στάσης πληρωμών για το τραπεζικό σύστημά τους. Να το πω απλά: Όταν η Αμερικανική κυβέρνηση, υπό υπουργίας του Hank Paulson, άφησε την Lehman Brothers να πτωχεύσει, ο Paulson είχε υπολογίσει ότι τα χρέη της Lehman δεν ξεπερνούσαν τα $60 δις. Σκέφτηκε λοιπόν ότι αν την αφήσει να κλείσει, θα δώσει ένα μάθημα στους υπόλοιπους και με το πολύ $100 δις θα κάλυπτε την μαύρη τρύπα που θα άνοιγε η κατάρρευση της Lehman. Εκείνο που δεν είχε υπολογίσει ήταν τα στοιχήματα τα οποία είχαν γίνει για το αν η Lehman θα κλείσει. Στοιχήματα τα οποία είχαν βάλει άλλες τράπεζες, επενδυτικές και κανονικές, τα οποία ήταν τόσο αλληλένδετα που τελικά κατέληξαν να είναι αδύνατον να υπολογιστεί το χρηματικό ποσό που χρειαζόταν για να καλυφθεί το κενό που άφησε στο χρηματοπιστωτικό σύστημα η Lehman. Για του λόγου το αληθές, σκεφτείτε τούτο: Ξέρετε πόσοι υπάλληλοι του λογιστικού οίκου Price Waterhouse Coopers μαζί με εργαζόμενους της τ. Lehman εργάζονται σήμερα, τρία ολόκληρα χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman, προσπαθώντας να ξεμπλέξουν το κουβάρι της πεσούσας τράπεζας ώστε να ανακαλύψουν πόσα χρωστάει σε ποιον και αν κάποιος χρωστάει σε εκείνην; Επτακόσιοι πενήντα! Μάλιστα. Και ξέρετε για πόσο καιρό προβλέπεται να εργάζονται έως ότου βρουν άκρη οι εν λόγω λογιστές; Τουλάχιστον δεκαπέντε χρόνια ακόμα!
Τι σχέση αυτή η, όντως, ενδιαφέρουσα ιστορία με την πτώχευση του ελληνικού δημοσίου; Έχει και παραέχει: Η Ελλάδα είναι η Lehman του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Ήταν το κλίμα (το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα) στραβό, το έφαγε κι ο γάιδαρος (μια απειλούμενη στάση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου), παράγινε το κακό (καταρρέουν οι Γαλλο-γερμανικές τράπεζες, πλήρως απομονωμένες από τις διεθνείς χρηματαγορές καθώς κανείς δεν τολμά να τις δανείσει φοβούμενοι ότι δεν θα πάρουν τα χρήματά τους πίσω - όπως ακριβώς φοβούνται για το ελληνικό, το πορτογαλικό, το ιρλανδικό και τώρα πια και το Ιταλικό δημόσιο). Γιατί αυτός ο φόβος; Επειδή ξέρουν καλά ότι πάνω στα δεκαέξι ψωροδισεκατομμύρια ευρώ που χρωστά το δημόσιό μας στις Γαλλικές, φερ' ειπείν τράπεζες, έχουν "χτιστεί" πολλαπλάσια στοιχήματα έκδοσης άλλων τραπεζών (ή παραρτημάτων τους) τα οποία δεν έχουν καταγραφεί ποτέ. Όπως και με την κατάρρευση της Lehman, η οποία έφερε στην επιφάνεια τον κρυμμένο όγκο του παγόβουνου των χρεών των υπόλοιπων, έτσι και με μια ελληνική στάση πληρωμών όλοι οι τραπεζίτες του κόσμου τρέμουν ότι θα κάνει την εμφάνισή του ένα υπέρογκο ποσό χρεών που έχει "χτίσει" το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα (υπό την μορφή στοιχημάτων) επί των ορατών χρεών του...
Αυτός ο φόβος είναι το μοναδικό εμπόδιο που θα σταματήσει την τρόικα από το να μην δώσει τις δόσεις στο ελληνικό δημόσιο. Στο τέλος θα δοθεί εκτός αν αποφασίσουν οι Γερμανοί και οι Γάλλοι να ρισκάρουν (επιτρέποντας μια ελληνική στάση πληρωμών) με σκοπό να ανακαλύψουν τον όγκο των τραπεζικών χρεών που έχουν οικοδομηθεί πάνω στα ορατά χρέη. Έως τώρα δεν έχουν δείξει την τάση να πάρουν αυτό το τερατώδες ρίσκο. Όμως, τις τελευταίες μέρες κερδίζει έδαφος ένα σενάριο που ενισχύει εκείνους που πιστεύουν ότι συμφέρει τις πλεονασματικές χώρες μια στάση πληρωμών. Είναι το εξής:
Η Ελλάδα προβαίνει σε στάση πληρωμών και παράλληλα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ): (α) μειώνει τα επιτόκια σχεδόν στο μηδέν, και (β) δημιουργεί έως και €2 τρις νέου χρήματος με το οποίο αγοράζει μαζικά μετοχές τραπεζών (ακόμα και ελληνικών) και ομόλογα των υπόλοιπων (πλην Ελλάδας) κρατών ώστε να στηρίξει τις αγορές. Σύμφωνα με τους θιασώτες του σεναρίου αυτού, οι κινήσεις αυτές, εφόσον αστραπιαίες και αποφασιστικές, θα πετύχουν ταυτόχρονα την εξαφάνιση του ελληνικού προβλήματος χρέους, την σημαντική υποτίμηση του ευρώ (που θα βοηθήσει τις εκτός ευρωζώνης εξαγωγές ελλειμματικών και πλεονασματικών χωρών) και, τέλος, τον τερματισμό της συζήτησης περί ευρωομολόγων κλπ. Όσο για την Ελλάδα, το σενάριο αυτό προβλέπει παραμονή της στην ευρωζώνη με ακόμα πιο γρήγορη συρρίκνωση του ελληνικού δημοσίου, μείωση του ΑΕΠ μας κατά 35% με 40% (σε σχέση με σήμερα, και όχι σε σχέση με το 2009), κατάργηση (ουσιαστικά) των συντάξεων (καθώς τα ασφαλιστικά ταμεία θα πτωχεύσουν μαζί με το δημόσιο) και συγχώνευση των τραπεζών σε μία ή το πολύ δύο (υπό την χρηματοδότηση της ΕΚΤ και υπό τον όρο την απόλυση του 80% των τραπεζο-υπαλλήλων).
Ας αφήσουμε, σε αυτό το σημείο, την συζήτηση για το τι θα σημαίνει κάτι τέτοιο για την Ελλάδα. Σας διαβεβαιώ ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν ενδιαφέρονται για αυτό. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι κατά πόσον μια στάση πληρωμών της Ελλάδας, επιλεγμένη από την ΕΕ, θα μπορέσει να μείνει στο πλαίσιο του παραπάνω σεναρίου. Αν το σενάριο αυτό πείσει, τότε τον Δεκέμβρη η στάση πληρωμών θα είναι πραγματικότητα. Όσο δεν πείθει, η φαρσοκωμωδία της διαπραγμάτευσης του κ. Βενιζέλου με την τρόικα θα επαναλαμβάνεται κάθε δίμηνο.
Κλείνω με τους λόγους που θεωρώ ότι το σενάριο αυτό στερείται βάσης τόσο στην πολιτική όσο και στην καθαρά οικονομική πραγματικότητα της υπαρκτής Ευρώπης (όπως λέγαμε κάποτε του "υπαρκτού σοσιαλισμού"). Στο πολιτικό επίπεδο, η ΕΚΤ δεν έχει την ευχέρεια να ρίξει τα επιτόκια τόσο γρήγορα και επιθετικά στο 0% καθώς η Γερμανία απειλείται από αυξημένο πληθωρισμό (αντίθετα με την υπόλοιπη ευρωζώνη) και μια τέτοια κίνηση θα αυξήσει κατά πολύ την κλιμακούμενη σύγκρουση της ΕΚΤ με την Γερμανία - κάτι που κρίνω όλο και λιγότερο πιθανόν δεδομένης της ταυτότητας του επόμενου Προέδρου της ΕΚΤ ο οποίος, ως Ιταλός, θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του να αποδείξει ότι είναι Γερμανότερος των Γερμανών. Στο οικονομικό στερέωμα, οι λόγοι που το σενάριο αυτό είναι βαθειά νυχτωμένο είναι ότι δεν λαμβάνει υπ' όψη του τα δομικά, αρχιτεκτονικά προβλήματα της ευρωζώνης.
Πράγματι, πρόκειται για σενάριο που θεωρεί την ευρωζώνη ως πανομοιότυπη με την δολαριοζώνη (γνωστή και ως ΗΠΑ). Δεν είναι όμως. Από την στιγμή που οι αγορές και οι πολίτες της ευρωζώνης έχουν αρχίσει να υπολογίζουν ότι η πιθανότητα διάλυσης του ευρώ είναι μη αμελητέα, ένα ευρώ σε μια ελληνική τράπεζα έχει μικρότερη προσδοκώμενη αξία από ένα ευρώ σε μια Ιταλική, το οποίο υπολείπεται της προσδοκώμενης αξίας ενός ευρώ σε Γαλλική τράπεζα, το οποίο με την σειρά του υπολείπεται της αξίας ενός 'γερμανικού' ευρώ. Από την στιγμή που αυτές οι προσδοκίες έχουν αναδυθεί, μια μείωση του επιτοκίου της ΕΚΤ δεν μπορεί να τις εξαφανίσει όσο γενναία και να είναι. Αντίθετα, θα εκληφθεί ως ένδειξη πανικού από την ΕΚΤ και, έτσι, θα πυροδοτήσει φυγόκεντρες δυνάμεις που θα επισπεύσουν την έξοδο της Γερμανίας από το ευρώ, και συνεπώς την κατάρρευση του κοινού νομίσματος.
Συμπερασματικά, τις τελευταίες ημέρες κερδίζει έδαφος ένα σενάριο-χίμαιρα το οποίο ενδυναμώνει όσους βορειο-ευρωπαίους, υπό το καθεστώς πανικού, αρχίζουν να το πιστεύουν, προτείνοντας στην τρόικα να μην δώσει την επόμενη δόση, πυροδοτώντας έτσι τεχνηέντως μια ελεγχόμενη (εύχονται) στάση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου. Το σενάριο αυτό είναι απατηλό, καθώς δεν υπολογίζει τις καταστροφικές συνέπειες για το ευρωσύστημα που οφείλονται στην κακή του αρχική δόμηση. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κερδίζει έδαφος. Η τραγωδία της Ευρώπης έγκειται στο γεγονός ότι είτε επικρατήσει αυτό το σενάριο είτε η Ευρώπη συνεχίσει όπως πορεύεται (με τις δόσεις να δίνονται με αντάλλαγμα όλο και πιο απάνθρωπες ανθρωποθυσίες - καθώς το να μιλάμε απλώς για λιτότητα πια αποτελεί ασέλγεια επί της ελληνικής γλώσσας), η κατάρρευση του ευρώ είναι προδιαγεγραμμένη, όπως και η νέα δεκαετία του '30 που θα ακολουθήσει. Εκτός βέβαια κι αν η Ευρώπη μας ξαφνιάσει ευχάριστα και αλλάξει ρότα. Προς το παρόν κανένα μαντάτο δεν αφήνει περιθώριο τέτοιας αισιοδοξίας. Από την άλλη ίσως (ποιος ξέρει;) να βρισκόμαστε στο σκοτεινότερο δευτερόλεπτο της νύχτας, εκείνο που προηγείται του πρώτου σκιρτήματος της ανατολής.
Ο «κόκκινος» πρόεδρος που νικά τον Ερντογάν.
Γιώργος Μαλούχος (ΤΟ ΒΗΜΑ)
Η Κύπρος δεν είναι μόνο μικρή αλλά και πολύπαθη χώρα, η μόνη του δυτικού κόσμου που ζει υπό καθεστώς ξένης κατοχής. Κι όμως, αυτή η χώρα, αυτή τη στιγμή, ασκεί πολύ μεγάλη πολιτική, οι επιδράσεις της οποίας ξεπερνούν ασύλληπτα το μέγεθος και την ισχύ της και λαμβάνουν πλέον ευρύτερα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά. Η Κύπρος διδάχθηκε πολλά από το πικρό παρελθόν της και άφησε πίσω τις αγκυλώσεις του, πήρε τη μοίρα της στα χέρια της και αντιστρέφει σήμερα πλήρως την πορεία της ιστορίας. Η Κύπρος, δείχνει το δρόμο και στην Ελλάδα. «Πατέρας» αυτής της μεγάλης δυτικής πολιτικής, ένας σκληρός κουμμουνιστής: ο πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’60, το νεαρό κυπριακό κράτος, βρέθηκε, για μια σειρά από λόγους, απέναντι στα γεωπολιτικά συμφέροντα της δύσης. Αθήνα και Λευκωσία απέρριψαν από κοινού το αμερικανικό σχέδιο Ατσεσον, οι πρόνοιες του οποίου, ακόμα και σήμερα, μοιάζουν με χαμένο παράδεισο για τη χώρα.
Το χειρότερο όμως ήταν ότι στα επόμενα χρόνια, οδηγήθηκε σε έναν βαθύ, τυφλό αντιδυτικισμό. Η χώρα δεν κατάφερε να διαγνώσει το σπάνιο ρήγμα ανάμεσα στην Αγγλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες και βρέθηκε, τελικά, για πολύ μεγάλο διάστημα, απέναντι και στις δύο καθοριστικές δυτικές δυνάμεις.
Ετσι, από εκεί που οι Αμερικανοί το 1964 είχαν σταματήσει την επερχόμενη τότε τουρκική εισβολή με μια αυστηρότατη επιστολή του προέδρου Τζόνσον προς την Αγκυρα – μεταξύ των συντακτών της ήταν και ο τότε αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος -, κάτι τέτοιο δεν επαναλήφθηκε πλέον το 1974.
Τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν πια λόγους να στέκονται στο πλευρό μιας χώρας που ομολογημένα φιλοδοξούσε να καταστεί ένα είδος «Κούβας της Μεσογείου», στο αποκορύφωμα μάλιστα του Ψυχρού Πολέμου.
Οι Τούρκοι καραδοκούσαν και άρπαξαν την ευκαιρία, που, μην το ξεχνάμε, η Ελλάδα απλόχερα τους έδωσε. Και όχι μόνον με την αδιανόητη επίθεση κατά του Μακαρίου, αλλά και με την απαγόρευση της μεταστάθμευσης των αμερικανικών βομβαρδιστικών το 1973 στην Κρήτη, όταν εκείνοι επιχειρούσαν να βοηθήσουν το Ισραήλ σε έναν πόλεμο που ίσως το αφάνιζε.
Με όλα αυτά ήταν που η Κύπρος βρέθηκε τελικά περίπου η μισή υπό τουρκική κατοχή και η Ελλάδα, έκτοτε, πάντα, μέχρι και σήμερα, σε δυσμενή θέση έναντι της Τουρκίας.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1983, πάλι ο Ιάκωβος πρωταγωνίστησε στη διάσωση της Κύπρου, αυτή τη φορά από την επικείμενη τότε αναγνώριση του ψευδοκράτους από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτός, ο κατά την προπαγάνδα του ΠΑΣΟΚ «Σιάκωβος», με δική του πρωτοβουλία ταξίδεψε από τη Νέα Υόρκη στην Ουάσιγκτον για να δει τον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Σουλτς, χωρίς καν να έχει κλείσει ραντεβού μαζί του – έτσι έγινε. Κυριολεκτικά εισέβαλλε στο γραφείο του και απείλησε με την εχθρότητα όλης της ελληνικής ομογένειας κατά της κυβέρνησης Ρήγκαν σε περίπτωση που γινόταν η αναγνώριση η οποία προσεκτικά είχε ετοιμαστεί από την τουρκική πλευρά.
Ο Ιάκωβος πέτυχε. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ειδοποιήθηκε από την ελληνική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον για τις εξελίξεις και, μετά από χρόνια εχθρότητας προς τον τότε αρχιεπίσκοπο, αναγνωρίζοντας δημόσια την καθοριστική συμβολή του, τον κάλεσε αμέσως μετά στην Αθήνα: οι σχέσεις τους άλλαξαν για πάντα, αλλά, η άδικη ρετσινιά που είχε κολλήσει στον μεγάλο ιεράρχη, τον συνόδευε ακόμα για χρόνια…
Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Ακόμη και η ένταξή της στην Ευρωπαική Ενωση, μια μέγιστη επιτυχία της κυπριακής και ελληνικής πολιτικής με αρχιτέκτονα και κύριο εκτελεστή τον αείμνηστο Γιάννο Κρανιδιώτη, δεν στάθηκε ικανή να αλλάξει τα δεδομένα: η Κύπρος παρέμεινε ημικατεχόμενη και οι σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες προβληματικές. Στο τρίγωνο Ουάσιγκτον – Λευκωσία – Αγκυρα, η Κύπρος ήταν πάντα ο χαμένος…
Και, ξαφνικά, εκεί που δεν το περίμενε κανείς, έρχονται τα πάνω κάτω. Μέσα σε λίγους μήνες, ένας κουμμουνιστής (!) πρόεδρος, ο πρώτος στην ιστορία της χώρας, κάνει σιωπηρά και μεθοδικά, την απόλυτη ανατροπή: η Κύπρος, μέσα από τα ενεργειακά ζητήματα, συνδέεται οικονομικά και στρατηγικά με το Ισραήλ και με τις ΗΠΑ. Μέχρι η Τουρκία να αντιληφθεί τι συμβαίνει, μια ματωμένη, απόλυτα αρνητική για την Κύπρο ισορροπία δεκαετιών, έχει πλήρως αντιστραφεί.
Κύπρος, Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες, συνεργάζονται στενά για την έρευνα και την αξιοποίηση των, όπως φαίνεται, πελώριων ενεργειακών πόρων στην ΑΟΖ του νησιού.
Η Τουρκία περιέρχεται σε έξαλλη κατάσταση. Απειλεί θεούς και δαίμονες, αλλά, οι απειλές της δείχνουν ήδη να πέφτουν στο κενό: η Κύπρος θωρακίζεται διπλωματικά και αμυντικά όχι μόνον από την Ελλάδα, αλλά και από τις δύο πολύ ισχυρές χώρες συνεταίρους της. Η ιστορία, γράφεται ξανά από την αρχή.
Την ίδια στιγμή, το μέγεθος της κυπριακής πολιτικής είναι τέτοιο, που, όλα αυτά, όχι απλώς δεν ενοχλούν την παραδοσιακή φίλη του νησιού Ρωσία, αλλά, αντίθετα, η Μόσχα σπεύδει να «ευλογήσει» τις έρευνες από τις οποίες, τελικά, και η ίδια, ορθότατα, δεν θα μείνει εκτός – το ίδιο κάνει και η Ε.Ε., αλλά αυτό, πολύ μικρότερη σημασία έχει επί της ουσίας.
Τα ενεργειακά αποθέματα που ανήκουν στην Κύπρο φαίνεται ότι είναι τόσο σημαντικά, που ήταν αρκετά ώστε ο αριστοτεχνικός αυτός πολιτικός χειρισμός να βρει το έδαφος για να αλλάξει τα πάντα: η Κύπρος, για πρώτη φορά στην ιστορία της, μπαίνει στην καρδιά της δυτικής πολιτικής και εκτοπίζει τον μεγάλο εχθρό και δυνάστη της. Την ίδια στιγμή, συμβαίνει κάτι απόλυτα ελληνικό: με πολύ μεγάλη επιπολαιότητα, ο πρόεδρος της Κύπρου, βάλλεται εσωτερικά πανταχόθεν στο νησί. Οι κυπριακές πολιτικές ηγεσίες, οφείλουν να δουν την ευρύτερη εικόνα και να επανεκτιμήσουν άμεσα τη στάση τους.
Κι έτσι, ο «Δαυίδ» νικά τον «Γολιάθ», που, αυτή την ώρα, είναι σα λιοντάρι στο κλουβί – κι αυτό είναι φυσικά πολύ επικίνδυνο, όχι τόσο πια για την ίδια την Κύπρο, όσο για την Ελλάδα, που ίσως πιστεύει ότι είναι πλέον πιο εύκολος στόχος της οργής του.
Η Αγκυρα χάνει κατά κράτος ένα τεράστιας σημασίας γεωπολιτικό και οικονομικό παίγνιο. Χάνει επίσης τη δύναμη που της έδιναν επί πολύ καιρό οι υπερφίαλες αυτοκρατορικές απειλές, οι οποίες μοιάζουν να πέφτουν στο κενό.
Η Αγκυρα έχει ανάγκη κάτι να κάνει, για να μη γυρίσει όλη αυτή η ξεκάθαρη ήττα και εσωτερικά εις βάρος της: ο Ερντογάν, μπορεί να πληρώσει και εσωτερικά το τίμημα, καθώς εν τω μεταξύ έχει γονατίσει το στρατό που τώρα βλέπει τη χώρα του να χάνει το παιγνίδι και ίσως βρει την αφορμή και την αιτία της ανασύνταξης.
Η νευρικότητα μπορεί να γίνει πολύ κακός σύμβουλος σε μια χώρα που μέχρι χθες λεοντάριζε κατά πάντων, αλλά, σήμερα, έχει βάλει την ουρά στα σκέλια.
Η Ελλάδα παραμένει πολύ σοβαρή και ψύχραιμη, συνδέεται και η ίδια όλο και πιο στενά με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, κάνοντας κι εκείνη μια μεγάλη, καθοριστική στροφή. Η Ελλάδα επιστρέφει κι αυτή όλο και πιο βαθειά στη δύση, την ώρα που η Τουρκία απομακρύνεται από αυτήν και τοποθετείται, πλέον, απέναντί της.
Την ίδια στιγμή, η Αγκυρα εγκλωβίζεται σε όλο και μεγαλύτερα λάθη: κάνει ότι μπορεί για να χάσει κάθε αξιοπιστία απέναντι στις ΗΠΑ και το Ισραήλ και για να κόψει κάθε γέφυρα μαζί τους.
Και, μάλιστα, το κάνει διπλά: και στο θέμα της Κύπρου και, κυρίως, στο θέμα της Μέσης Ανατολής, όπου, με την υπόθεση της προσπάθειας για αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους αυτή την εβδομάδα στον ΟΗΕ, έρχεται πλέον σε μείζονα στρατηγική κόντρα με την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβιβ.
Ο Ερντογάν, ένας πολύ μεγάλος ηγέτης, δείχνει να έπεσε στην παγίδα του ίδιου του του μεγαλείου: πίστεψε ότι μπορεί να πετάξει γύρω από τον ήλιο. Τα κέρινα φτερά και του ίδιου και της χώρας του, ήδη έχουν αρχίσει και καίγονται.
Είναι ακριβώς η στιγμή που η Ελλάδα πρέπει να κάνει τα επόμενα καθοριστικά βήματά της. Και μπορεί να διδαχθεί πολλά από την Κύπρο στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τις παλιές, εθνικά επικίνδυνες αγκυλώσεις.
Πρώτον, πρέπει τώρα, αυτή τη στιγμή, αυτή την εβδομάδα, να σταθεί ξεκάθαρα στο πλευρό των συμμάχων της στην υπόθεση της αναγνώρισης στον ΟΗΕ, αφού για αυτούς είναι μια απόλυτα καθοριστικής σημασίας στιγμή – ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος το ξεκαθάρισε πολλές φορές και προς κάθε κατεύθυνση. Και υπάρχουν τρόποι να γίνει αυτό ώστε να είναι ουσιαστικά επωφελές και για τους ίδιους του Παλαιστίνιους, που ασφαλώς δεν είναι προς το συμφέρον τους να κόψουν κάθε γέφυρα με τη δύση. Η Τουρκία επιχειρεί να τους καπελώσει για να παίξει το δικό της παιγνίδι, αλλά η Ελλάδα μπορεί να τους βοηθήσει να μην διαπράξουν ένα σφάλμα που θα τους στοιχίσει πολλά στο μέλλον.
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα πρέπει αμέσως να ακολουθήσει τον κυπριακό δρόμο και στο Αιγαίο και νότια της Κρήτης: πρέπει να «αντιγράψει» τις κυπριακές ενεργειακές συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ και να τις επεκτείνει κι εδώ.
Με αυτό τον τρόπο, η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα θα θεμελιωθεί πλέον οριστικά και σε όλο της το εύρος. Και η Ελλάδα, όπως και η Κύπρος, όχι μόνον θα προασπιστούν καλύτερα από ποτέ τα εθνικά τους συμφέροντα, αλλά θα καταφέρουν να αξιοποιήσουν πλουτοπαραγωγικές πηγές που μπορούν να αλλάξουν για πάντα τη μοίρα τους και που επί τόσα χρόνια, οι τουρκικές απειλές τις αναγκάζουν να τις αφήνουν εν υπνώσει.
Όλα αυτά, ασφαλώς έχουν ρίσκα. Εγκυμονούν κινδύνους. Όμως, με τις δυναμικές που δημιουργεί ήδη αυτή η πολιτική, οι κίνδυνοι είναι ελεγχόμενοι και, πάντως, σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνονται με τον κίνδυνο της απραξίας και των φοβικών συνδρόμων, ο οποίος είναι τεράστιος.
Μια νέα εποχή έχει ήδη ξεκινήσει και απαιτεί να γίνουν αποφασιστικά και άμεσα τα επόμενα βήματα. Μια εποχή ριζικής επανατοποθέτησης της Κύπρου και της Ελλάδας στο δυτικό κόσμο, την ώρα μάλιστα που η σημασία τους μεγιστοποιείται όχι μόνον οικονομικά αλλά και στρατηγικά, με τη Μέση Ανατολή να είναι ασταθής όσο ποτέ τα τελευταία χρόνια.
Μια εποχή δυναμικής οργανικής επανενσωμάτωσης του ελληνισμού στο δυτικό κόσμο, που ξεκίνησε από την πολιτική ενός σκληρού κουμμουνιστή ηγέτη, του μοναδικού που κυβερνά σήμερα μια χώρα, σε όλο το δυτικό κόσμο…
Η Κύπρος δεν είναι μόνο μικρή αλλά και πολύπαθη χώρα, η μόνη του δυτικού κόσμου που ζει υπό καθεστώς ξένης κατοχής. Κι όμως, αυτή η χώρα, αυτή τη στιγμή, ασκεί πολύ μεγάλη πολιτική, οι επιδράσεις της οποίας ξεπερνούν ασύλληπτα το μέγεθος και την ισχύ της και λαμβάνουν πλέον ευρύτερα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά. Η Κύπρος διδάχθηκε πολλά από το πικρό παρελθόν της και άφησε πίσω τις αγκυλώσεις του, πήρε τη μοίρα της στα χέρια της και αντιστρέφει σήμερα πλήρως την πορεία της ιστορίας. Η Κύπρος, δείχνει το δρόμο και στην Ελλάδα. «Πατέρας» αυτής της μεγάλης δυτικής πολιτικής, ένας σκληρός κουμμουνιστής: ο πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’60, το νεαρό κυπριακό κράτος, βρέθηκε, για μια σειρά από λόγους, απέναντι στα γεωπολιτικά συμφέροντα της δύσης. Αθήνα και Λευκωσία απέρριψαν από κοινού το αμερικανικό σχέδιο Ατσεσον, οι πρόνοιες του οποίου, ακόμα και σήμερα, μοιάζουν με χαμένο παράδεισο για τη χώρα.
Το χειρότερο όμως ήταν ότι στα επόμενα χρόνια, οδηγήθηκε σε έναν βαθύ, τυφλό αντιδυτικισμό. Η χώρα δεν κατάφερε να διαγνώσει το σπάνιο ρήγμα ανάμεσα στην Αγγλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες και βρέθηκε, τελικά, για πολύ μεγάλο διάστημα, απέναντι και στις δύο καθοριστικές δυτικές δυνάμεις.
Ετσι, από εκεί που οι Αμερικανοί το 1964 είχαν σταματήσει την επερχόμενη τότε τουρκική εισβολή με μια αυστηρότατη επιστολή του προέδρου Τζόνσον προς την Αγκυρα – μεταξύ των συντακτών της ήταν και ο τότε αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος -, κάτι τέτοιο δεν επαναλήφθηκε πλέον το 1974.
Τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν πια λόγους να στέκονται στο πλευρό μιας χώρας που ομολογημένα φιλοδοξούσε να καταστεί ένα είδος «Κούβας της Μεσογείου», στο αποκορύφωμα μάλιστα του Ψυχρού Πολέμου.
Οι Τούρκοι καραδοκούσαν και άρπαξαν την ευκαιρία, που, μην το ξεχνάμε, η Ελλάδα απλόχερα τους έδωσε. Και όχι μόνον με την αδιανόητη επίθεση κατά του Μακαρίου, αλλά και με την απαγόρευση της μεταστάθμευσης των αμερικανικών βομβαρδιστικών το 1973 στην Κρήτη, όταν εκείνοι επιχειρούσαν να βοηθήσουν το Ισραήλ σε έναν πόλεμο που ίσως το αφάνιζε.
Με όλα αυτά ήταν που η Κύπρος βρέθηκε τελικά περίπου η μισή υπό τουρκική κατοχή και η Ελλάδα, έκτοτε, πάντα, μέχρι και σήμερα, σε δυσμενή θέση έναντι της Τουρκίας.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1983, πάλι ο Ιάκωβος πρωταγωνίστησε στη διάσωση της Κύπρου, αυτή τη φορά από την επικείμενη τότε αναγνώριση του ψευδοκράτους από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτός, ο κατά την προπαγάνδα του ΠΑΣΟΚ «Σιάκωβος», με δική του πρωτοβουλία ταξίδεψε από τη Νέα Υόρκη στην Ουάσιγκτον για να δει τον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Σουλτς, χωρίς καν να έχει κλείσει ραντεβού μαζί του – έτσι έγινε. Κυριολεκτικά εισέβαλλε στο γραφείο του και απείλησε με την εχθρότητα όλης της ελληνικής ομογένειας κατά της κυβέρνησης Ρήγκαν σε περίπτωση που γινόταν η αναγνώριση η οποία προσεκτικά είχε ετοιμαστεί από την τουρκική πλευρά.
Ο Ιάκωβος πέτυχε. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ειδοποιήθηκε από την ελληνική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον για τις εξελίξεις και, μετά από χρόνια εχθρότητας προς τον τότε αρχιεπίσκοπο, αναγνωρίζοντας δημόσια την καθοριστική συμβολή του, τον κάλεσε αμέσως μετά στην Αθήνα: οι σχέσεις τους άλλαξαν για πάντα, αλλά, η άδικη ρετσινιά που είχε κολλήσει στον μεγάλο ιεράρχη, τον συνόδευε ακόμα για χρόνια…
Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Ακόμη και η ένταξή της στην Ευρωπαική Ενωση, μια μέγιστη επιτυχία της κυπριακής και ελληνικής πολιτικής με αρχιτέκτονα και κύριο εκτελεστή τον αείμνηστο Γιάννο Κρανιδιώτη, δεν στάθηκε ικανή να αλλάξει τα δεδομένα: η Κύπρος παρέμεινε ημικατεχόμενη και οι σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες προβληματικές. Στο τρίγωνο Ουάσιγκτον – Λευκωσία – Αγκυρα, η Κύπρος ήταν πάντα ο χαμένος…
Και, ξαφνικά, εκεί που δεν το περίμενε κανείς, έρχονται τα πάνω κάτω. Μέσα σε λίγους μήνες, ένας κουμμουνιστής (!) πρόεδρος, ο πρώτος στην ιστορία της χώρας, κάνει σιωπηρά και μεθοδικά, την απόλυτη ανατροπή: η Κύπρος, μέσα από τα ενεργειακά ζητήματα, συνδέεται οικονομικά και στρατηγικά με το Ισραήλ και με τις ΗΠΑ. Μέχρι η Τουρκία να αντιληφθεί τι συμβαίνει, μια ματωμένη, απόλυτα αρνητική για την Κύπρο ισορροπία δεκαετιών, έχει πλήρως αντιστραφεί.
Κύπρος, Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες, συνεργάζονται στενά για την έρευνα και την αξιοποίηση των, όπως φαίνεται, πελώριων ενεργειακών πόρων στην ΑΟΖ του νησιού.
Η Τουρκία περιέρχεται σε έξαλλη κατάσταση. Απειλεί θεούς και δαίμονες, αλλά, οι απειλές της δείχνουν ήδη να πέφτουν στο κενό: η Κύπρος θωρακίζεται διπλωματικά και αμυντικά όχι μόνον από την Ελλάδα, αλλά και από τις δύο πολύ ισχυρές χώρες συνεταίρους της. Η ιστορία, γράφεται ξανά από την αρχή.
Την ίδια στιγμή, το μέγεθος της κυπριακής πολιτικής είναι τέτοιο, που, όλα αυτά, όχι απλώς δεν ενοχλούν την παραδοσιακή φίλη του νησιού Ρωσία, αλλά, αντίθετα, η Μόσχα σπεύδει να «ευλογήσει» τις έρευνες από τις οποίες, τελικά, και η ίδια, ορθότατα, δεν θα μείνει εκτός – το ίδιο κάνει και η Ε.Ε., αλλά αυτό, πολύ μικρότερη σημασία έχει επί της ουσίας.
Τα ενεργειακά αποθέματα που ανήκουν στην Κύπρο φαίνεται ότι είναι τόσο σημαντικά, που ήταν αρκετά ώστε ο αριστοτεχνικός αυτός πολιτικός χειρισμός να βρει το έδαφος για να αλλάξει τα πάντα: η Κύπρος, για πρώτη φορά στην ιστορία της, μπαίνει στην καρδιά της δυτικής πολιτικής και εκτοπίζει τον μεγάλο εχθρό και δυνάστη της. Την ίδια στιγμή, συμβαίνει κάτι απόλυτα ελληνικό: με πολύ μεγάλη επιπολαιότητα, ο πρόεδρος της Κύπρου, βάλλεται εσωτερικά πανταχόθεν στο νησί. Οι κυπριακές πολιτικές ηγεσίες, οφείλουν να δουν την ευρύτερη εικόνα και να επανεκτιμήσουν άμεσα τη στάση τους.
Κι έτσι, ο «Δαυίδ» νικά τον «Γολιάθ», που, αυτή την ώρα, είναι σα λιοντάρι στο κλουβί – κι αυτό είναι φυσικά πολύ επικίνδυνο, όχι τόσο πια για την ίδια την Κύπρο, όσο για την Ελλάδα, που ίσως πιστεύει ότι είναι πλέον πιο εύκολος στόχος της οργής του.
Η Αγκυρα χάνει κατά κράτος ένα τεράστιας σημασίας γεωπολιτικό και οικονομικό παίγνιο. Χάνει επίσης τη δύναμη που της έδιναν επί πολύ καιρό οι υπερφίαλες αυτοκρατορικές απειλές, οι οποίες μοιάζουν να πέφτουν στο κενό.
Η Αγκυρα έχει ανάγκη κάτι να κάνει, για να μη γυρίσει όλη αυτή η ξεκάθαρη ήττα και εσωτερικά εις βάρος της: ο Ερντογάν, μπορεί να πληρώσει και εσωτερικά το τίμημα, καθώς εν τω μεταξύ έχει γονατίσει το στρατό που τώρα βλέπει τη χώρα του να χάνει το παιγνίδι και ίσως βρει την αφορμή και την αιτία της ανασύνταξης.
Η νευρικότητα μπορεί να γίνει πολύ κακός σύμβουλος σε μια χώρα που μέχρι χθες λεοντάριζε κατά πάντων, αλλά, σήμερα, έχει βάλει την ουρά στα σκέλια.
Η Ελλάδα παραμένει πολύ σοβαρή και ψύχραιμη, συνδέεται και η ίδια όλο και πιο στενά με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, κάνοντας κι εκείνη μια μεγάλη, καθοριστική στροφή. Η Ελλάδα επιστρέφει κι αυτή όλο και πιο βαθειά στη δύση, την ώρα που η Τουρκία απομακρύνεται από αυτήν και τοποθετείται, πλέον, απέναντί της.
Την ίδια στιγμή, η Αγκυρα εγκλωβίζεται σε όλο και μεγαλύτερα λάθη: κάνει ότι μπορεί για να χάσει κάθε αξιοπιστία απέναντι στις ΗΠΑ και το Ισραήλ και για να κόψει κάθε γέφυρα μαζί τους.
Και, μάλιστα, το κάνει διπλά: και στο θέμα της Κύπρου και, κυρίως, στο θέμα της Μέσης Ανατολής, όπου, με την υπόθεση της προσπάθειας για αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους αυτή την εβδομάδα στον ΟΗΕ, έρχεται πλέον σε μείζονα στρατηγική κόντρα με την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβιβ.
Ο Ερντογάν, ένας πολύ μεγάλος ηγέτης, δείχνει να έπεσε στην παγίδα του ίδιου του του μεγαλείου: πίστεψε ότι μπορεί να πετάξει γύρω από τον ήλιο. Τα κέρινα φτερά και του ίδιου και της χώρας του, ήδη έχουν αρχίσει και καίγονται.
Είναι ακριβώς η στιγμή που η Ελλάδα πρέπει να κάνει τα επόμενα καθοριστικά βήματά της. Και μπορεί να διδαχθεί πολλά από την Κύπρο στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τις παλιές, εθνικά επικίνδυνες αγκυλώσεις.
Πρώτον, πρέπει τώρα, αυτή τη στιγμή, αυτή την εβδομάδα, να σταθεί ξεκάθαρα στο πλευρό των συμμάχων της στην υπόθεση της αναγνώρισης στον ΟΗΕ, αφού για αυτούς είναι μια απόλυτα καθοριστικής σημασίας στιγμή – ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος το ξεκαθάρισε πολλές φορές και προς κάθε κατεύθυνση. Και υπάρχουν τρόποι να γίνει αυτό ώστε να είναι ουσιαστικά επωφελές και για τους ίδιους του Παλαιστίνιους, που ασφαλώς δεν είναι προς το συμφέρον τους να κόψουν κάθε γέφυρα με τη δύση. Η Τουρκία επιχειρεί να τους καπελώσει για να παίξει το δικό της παιγνίδι, αλλά η Ελλάδα μπορεί να τους βοηθήσει να μην διαπράξουν ένα σφάλμα που θα τους στοιχίσει πολλά στο μέλλον.
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα πρέπει αμέσως να ακολουθήσει τον κυπριακό δρόμο και στο Αιγαίο και νότια της Κρήτης: πρέπει να «αντιγράψει» τις κυπριακές ενεργειακές συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ και να τις επεκτείνει κι εδώ.
Με αυτό τον τρόπο, η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα θα θεμελιωθεί πλέον οριστικά και σε όλο της το εύρος. Και η Ελλάδα, όπως και η Κύπρος, όχι μόνον θα προασπιστούν καλύτερα από ποτέ τα εθνικά τους συμφέροντα, αλλά θα καταφέρουν να αξιοποιήσουν πλουτοπαραγωγικές πηγές που μπορούν να αλλάξουν για πάντα τη μοίρα τους και που επί τόσα χρόνια, οι τουρκικές απειλές τις αναγκάζουν να τις αφήνουν εν υπνώσει.
Όλα αυτά, ασφαλώς έχουν ρίσκα. Εγκυμονούν κινδύνους. Όμως, με τις δυναμικές που δημιουργεί ήδη αυτή η πολιτική, οι κίνδυνοι είναι ελεγχόμενοι και, πάντως, σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνονται με τον κίνδυνο της απραξίας και των φοβικών συνδρόμων, ο οποίος είναι τεράστιος.
Μια νέα εποχή έχει ήδη ξεκινήσει και απαιτεί να γίνουν αποφασιστικά και άμεσα τα επόμενα βήματα. Μια εποχή ριζικής επανατοποθέτησης της Κύπρου και της Ελλάδας στο δυτικό κόσμο, την ώρα μάλιστα που η σημασία τους μεγιστοποιείται όχι μόνον οικονομικά αλλά και στρατηγικά, με τη Μέση Ανατολή να είναι ασταθής όσο ποτέ τα τελευταία χρόνια.
Μια εποχή δυναμικής οργανικής επανενσωμάτωσης του ελληνισμού στο δυτικό κόσμο, που ξεκίνησε από την πολιτική ενός σκληρού κουμμουνιστή ηγέτη, του μοναδικού που κυβερνά σήμερα μια χώρα, σε όλο το δυτικό κόσμο…
ΖΗΤΗΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ
21 Sep 2011
του Μίμη Ανδρουλάκη
Η κρίση χρέους στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες της ευρωζώνης προσεγγίζει την οικονομική, κοινωνική και πολιτική καταιγίδα που έχουμε περιγράψει στο Βαμπίρ και Κανίβαλοι (2004). Όσο περνά μάλιστα ο χρόνος θα βλέπετε ότι πίσω από την κρίση δημοσίου χρέους υποβόσκει η δημογραφική γήρανση. Μερικοί έχουμε το ατύχημα να βλέπουμε το εφιαλτικό «έργο» δύο φορές. Τη μια στην ανάλυση μας, στη φαντασία μας, την άλλη στην πραγματικότητα σαν από φθαρμένη, κομμένη κόπια. Πολλοί ενοχλούνται και από τις έγκαιρες προειδοποιήσεις κινδύνου, μια και καταστρέφουν την ατμόσφαιρα της μέθης, και δεύτερη φορά ξανατσατίζονται όταν αυτές επιβεβαιώνονται και συνεπώς καταστρέφονται οδυνηρά οι συλλογικές αυταπάτες μιας δεκαετίας. Αυτό συνέβη και με τις ύστατες κραυγές αγωνίας ενώπιον του ναρκοπεδίου όπως ήταν η προεκλογική του Ε, Πρόεδρε!.
Τώρα η κρίση ξεπερνά το κλασικό «τι να κάνουμε;». Αφορά στο «ποιός», «πότε», «πώς». Άντε να πείσεις 17 κοινοβούλια, 17 εκλογικά σώματα και καμιά εξηνταριά κόμματα για να υπάρξει κοινή, αμοιβαία εγγύηση του δημοσίου χρέους και να υπάρξουν μεταβιβάσεις πόρων από τις πλεονασματικές στις ελλειμματικές χώρες. Άντε να πείσεις τον Φιλανδό για το ευρωομόλογο ή τον Γερμανό για να μπορεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προσφέρει αναγκαία απεριόριστη ρευστότητα στο EFSF, σε κυβερνήσεις και τράπεζες, δηλαδή ουσιαστικά να «κόψει χρήμα». Ίσως η ευρωζώνη με τις 17 κυβερνήσεις να μη μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει την κρίση χρέους και να χρειαστεί συγχρηματοδότηση του EFSF από το G20, τις χώρες του BRIC ειδικά από την πλεονασματική Κίνα. Όλα αυτά όμως θέλουν χρόνο και για μας ο χρόνος τελειώνει. Έρχεται μια στιγμή στη διαχείριση της κρίσης που τίθεται ένα Ζήτημα Πολιτικό Ζήτημα Ηγεσίας σε εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα. Ζήτημα Δημοκρατικής Νομιμοποίησης.
Η Ελλάδα είναι παγιδευμένη σε μια οριακή παράδοξη κατάσταση: να μείνει στο ευρώ θα φαίνεται δυσβάσταχτο λόγω του καθοδικού σπιράλ ύφεσης – χρέους. Να φύγει μόνη της θα είναι καταστροφικό όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο αλλά και στο «γεωπολιτικό» της περιοχής. Να την εξαναγκάσουν σε έξοδο μπορεί να τροφοδοτήσει ένα απροσδιόριστο οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και νομικό Αρμαγεδδώνα σ’ όλη την ευρωζώνη και ενδεχόμενα την παγκόσμια οικονομία.
Τα Προγράμματα Διάσωσης, όπως έχουμε αναλύσει, βασίζονται σε μερικές φαντασιωτικές υποθέσεις, σ’ ένα σύστημα αμοιβαίων προσποιήσεων για να δοθεί το δανεικό χρήμα, να «κερδηθεί» χρόνος και «βλέπουμε». Άντε μπας και έρθει η παλίρροια μιας νέας ανάκαμψης στον κόσμο η οποία μαζί με τα υπερωκεάνια θα σήκωνε και τις βάρκες. Αντί όμως για αυτήν έρχεται μια Μεγάλη Συρρίκνωση στην παγκόσμια οικονομία και το κάθε τι γίνεται πια αυτοτροφοδοτούμενος πανικός. Οι κατά συνθήκη προσποιήσεις στην ευρωζώνη δοκιμάζονται, ο φαύλος κύκλος στην Ελλάδα γίνεται ξέφρενος, τα παλίνδρομα κύματα απειλούν να καταπιούν και τη λεγόμενη ιστορική συμφωνία της 21ης Ιουλίου που δεν έχει επικυρωθεί ενώ μερικές δυνάμεις, πέρα από τις γνωστές κερδοσκοπικές, το ξανασκέφτονται μήπως πρέπει να μετατρέψουν την SD (selective default), σε συντεταγμένη D! Οι σχετικές πιέσεις και εντάσεις θα ξετυλίγονται απ’ ότι φαίνεται γύρω από την επόμενη δόση, αρχές Δεκεμβρίου. Πιθανόν το IMF να θέσει πρώτο ζήτημα αξιόχρεου της Ελλάδας, αν δε το μπλοκάρουν έγκαιρα οι Αμερικάνοι για γνωστούς δικούς τους λόγους.
Η Ελλάδα, έτσι κι αλλιώς βρίσκεται μπροστά σε ιστορικές καταστάσεις που θα κρίνουν την τύχη της για μια ολόκληρη γενιά και συνεπώς χρειάζεται ενισχυμένη δημοκρατική νομιμοποίηση στη διαχείριση της κρίσης. Είναι επείγουσα ανάγκη κάτι να αλλάξει στην κεντρική πολιτική σκηνή ώστε να υπάρξει αποσυμπίεση, να εξελιχθεί ομαλά ο ψυχολογικός κύκλος «άρνηση της πραγματικότητας, θυμός, αγανάκτηση, κατάθλιψη, δημιουργική προσαρμογή και αλλαγή» ώστε τουλάχιστον να αποφευχθεί η ροπή προς το χειρότερο, το αυτοκαταστροφικό σενάριο και να επιτευχθεί τουλάχιστον μια ελάχιστη αναγκαία εθνική και κοινωνική συνοχή ενώπιον των μεγάλων κινδύνων. Οι επιλογές δημοκρατικής νομιμοποίησης των αποφάσεων μπορεί να είναι:
Πρώτη, η κυβέρνηση κερδίζει ντε φάκτο νομιμοποίηση στην κοινωνία για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Έχει συμβεί να εκλεγεί κάποιος μ’ ένα πρόγραμμα όπως ο Ρούζβελτ και στη συνέχεια να κάνει «άλλα» λόγω κραχ ή πολέμου και τελικά να έχει στο πλευρό του την ανάδυση μιας σιωπηλής πλειοψηφίας. Σ’ ένα βαθμό το πέτυχε προσωρινά και αυτή η κυβέρνηση όπως έδειξαν οι δημοτικές εκλογές. Ωστόσο για σειρά λόγους, όχι μόνο με δική της ευθύνη, απέτυχε να δημιουργήσει στην κοινωνία μια τραγική συναίσθηση μιας κοινής μοίρας. Δε συγκεντρώθηκε στο «λιγότερα και καλύτερα» crisis management, στα χειροπιαστά αποτελέσματα αλλά κατά καιρούς χάνεται, μη μπορώντας να ξεκοπεί από τις αρχικές ψευδαισθήσεις της. Έκαψε αρκετό κοινωνικό και πολιτικό κεφάλαιο.
Δεύτερη, μετεξέλιξη σε κυβέρνηση εθνικής ανάγκης, ευρύτερης βάσης, διαφορετικής υφής απ’ αυτήν που πρότεινα προεκλογικά με το Ε, Πρόεδρε!, η οποία πρέπει να έχει θητεία το ελάχιστο ενός χρόνου μέχρι την προκήρυξη εκλογών ώστε να ενταχθεί ομαλά η χώρα στο νέο ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης (ESM 2013). Ενδεχόμενα με Πρωθυπουργό κοινής αποδοχής, με επιφάνεια στην ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση, δίχως μεγάλες ανακατωσούρες στο μηχανισμό διοίκησης. Το μειονέκτημα της πιθανόν να είναι ότι όλοι θα βγάζουν την ουρά τους απ’ έξω και θα επιδοθούν σε μια παρατεταμένη ανεύθυνη προεκλογική εκστρατεία. Το πρόβλημα εδώ είναι η γνωστή αθλιότητα του ευρύτερου πολιτικού συστήματος και η απουσία κουλτούρας συνεννόησης και στοιχειωδώς συναίνεσης που θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική θέση της χώρας.
Τρίτη, άμεση προκήρυξη εκλογών. Η κυβέρνηση δυστυχώς έχασε το timing να υποβάλλει στο εκλογικό σώμα τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου ώστε να αποφασίσει ο ίδιος ο λαός αν θέλει διάσωση εντός του ευρώ ή άμεση χρεοκοπία και αποχώρηση από το κοινό νόμισμα. Το μειονέκτημα αυτής της «καθαρής» λύσης είναι η πολιτική αστάθεια στο κρίσιμο τρίμηνο που ακολουθεί και οι κίνδυνοι μιας τυφλής εξέλιξης προς τη χρεοκοπία και της εγκατάλειψης μας και από πολύτιμους εταίρους. Το κλίμα ήδη έχει γίνει βαρύ για την Ελλάδα στην κοινή γνώμη και παραδοσιακών φίλων μας. Την ανησυχία εντείνει η τυχοδιωκτική ηθελημένη άγνοια της κατάστασης που έδειξε στη Θεσσαλονίκη ο αρχηγός της αξιωματική αντιπολίτευσης και η υψηλού κινδύνου αναφορά του σε ενδεχόμενο διπλών απανωτών εκλογών! Δηλαδή μιας επικίνδυνης περιπέτειας στην πιο τραγική στιγμή του Ελληνισμού μετά το χαοτικό πραξικόπημα στην Κύπρο και την εισβολή της Τουρκίας.
Τέταρτη, δημοψήφισμα για να αποφασίσει ο λαός στο ιστορικό δίλημμα διάσωση πάση θυσία εντός του ευρώ ή επιστροφή στη δραχμή. Το μειονέκτημα είναι ότι δεν υπάρχει βιωμένη κουλτούρα δημοψηφισμάτων και είναι πολύ δύσκολο να μορφοποιηθεί με ευρύτερη συναίνεση το σχετικό ερώτημα. Ενδεχόμενα μπορεί να εντείνει τον εθνικό διχασμό ενώπιον των μεγάλων κινδύνων.
Πέμπτη, ανάδυση νέων δυνάμεων έξω από το καθιεριωμένο πολιτικό σκηνικό που θα έβγαζαν τη χώρα από την κρίση. Μέχρι στιγμής όμως και στο αμέσως επόμενο κρίσιμο χρονικό διάστημα, παρά τη ρευστότητα, τις ζυμώσεις, και την αναταραχή, οι δυνάμεις αδράνειας είναι ισχυρότερες και δεν προβλέπεται σύντομα η ανάδυση μιας αξιόπιστης νέας εναλλακτικής πρότασης. Στο μέλλον είναι σίγουρο, αλλά “μακροπρόθεσμα θα είμαστε νεκροί” όπως λέει ο μακαρίτης ο Κέινς.
Όλες αυτές οι επιλογές έχουν σημαντικό ρίσκο αλλά φαίνεται ότι η δεύτερη λύση, υπό προϋποθέσεις, είναι η πιο πρόσφορη και με την ευρύτερη αποδοχή στην κοινωνία και την ευρωζώνη. Λογικά, έτσι είναι, αλλά το παράλογο κυριαρχεί εδώ και καιρό στη ζωή της Ελλάδας.
—-
Είναι αυτονόητο ότι το βάρος των εξελίξεων δεν μπορεί να το αναλάβει ένας ή περισσότεροι μεμονωμένοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στην πρώτη ψηφοφορία για ένα σοβαρό ζήτημα διαφωνίας.
Θα ήταν τυχοδιωκτικό να προκληθούν τυφλές εξελίξεις εν μέσω χρεοκοπίας. Χρειάζεται συνεννόηση και συντεταγμένη κίνηση προς τα μπρος από τις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις της χώρας.
του Μίμη Ανδρουλάκη
Η κρίση χρέους στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες της ευρωζώνης προσεγγίζει την οικονομική, κοινωνική και πολιτική καταιγίδα που έχουμε περιγράψει στο Βαμπίρ και Κανίβαλοι (2004). Όσο περνά μάλιστα ο χρόνος θα βλέπετε ότι πίσω από την κρίση δημοσίου χρέους υποβόσκει η δημογραφική γήρανση. Μερικοί έχουμε το ατύχημα να βλέπουμε το εφιαλτικό «έργο» δύο φορές. Τη μια στην ανάλυση μας, στη φαντασία μας, την άλλη στην πραγματικότητα σαν από φθαρμένη, κομμένη κόπια. Πολλοί ενοχλούνται και από τις έγκαιρες προειδοποιήσεις κινδύνου, μια και καταστρέφουν την ατμόσφαιρα της μέθης, και δεύτερη φορά ξανατσατίζονται όταν αυτές επιβεβαιώνονται και συνεπώς καταστρέφονται οδυνηρά οι συλλογικές αυταπάτες μιας δεκαετίας. Αυτό συνέβη και με τις ύστατες κραυγές αγωνίας ενώπιον του ναρκοπεδίου όπως ήταν η προεκλογική του Ε, Πρόεδρε!.
Τώρα η κρίση ξεπερνά το κλασικό «τι να κάνουμε;». Αφορά στο «ποιός», «πότε», «πώς». Άντε να πείσεις 17 κοινοβούλια, 17 εκλογικά σώματα και καμιά εξηνταριά κόμματα για να υπάρξει κοινή, αμοιβαία εγγύηση του δημοσίου χρέους και να υπάρξουν μεταβιβάσεις πόρων από τις πλεονασματικές στις ελλειμματικές χώρες. Άντε να πείσεις τον Φιλανδό για το ευρωομόλογο ή τον Γερμανό για να μπορεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προσφέρει αναγκαία απεριόριστη ρευστότητα στο EFSF, σε κυβερνήσεις και τράπεζες, δηλαδή ουσιαστικά να «κόψει χρήμα». Ίσως η ευρωζώνη με τις 17 κυβερνήσεις να μη μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει την κρίση χρέους και να χρειαστεί συγχρηματοδότηση του EFSF από το G20, τις χώρες του BRIC ειδικά από την πλεονασματική Κίνα. Όλα αυτά όμως θέλουν χρόνο και για μας ο χρόνος τελειώνει. Έρχεται μια στιγμή στη διαχείριση της κρίσης που τίθεται ένα Ζήτημα Πολιτικό Ζήτημα Ηγεσίας σε εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα. Ζήτημα Δημοκρατικής Νομιμοποίησης.
Η Ελλάδα είναι παγιδευμένη σε μια οριακή παράδοξη κατάσταση: να μείνει στο ευρώ θα φαίνεται δυσβάσταχτο λόγω του καθοδικού σπιράλ ύφεσης – χρέους. Να φύγει μόνη της θα είναι καταστροφικό όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο αλλά και στο «γεωπολιτικό» της περιοχής. Να την εξαναγκάσουν σε έξοδο μπορεί να τροφοδοτήσει ένα απροσδιόριστο οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και νομικό Αρμαγεδδώνα σ’ όλη την ευρωζώνη και ενδεχόμενα την παγκόσμια οικονομία.
Τα Προγράμματα Διάσωσης, όπως έχουμε αναλύσει, βασίζονται σε μερικές φαντασιωτικές υποθέσεις, σ’ ένα σύστημα αμοιβαίων προσποιήσεων για να δοθεί το δανεικό χρήμα, να «κερδηθεί» χρόνος και «βλέπουμε». Άντε μπας και έρθει η παλίρροια μιας νέας ανάκαμψης στον κόσμο η οποία μαζί με τα υπερωκεάνια θα σήκωνε και τις βάρκες. Αντί όμως για αυτήν έρχεται μια Μεγάλη Συρρίκνωση στην παγκόσμια οικονομία και το κάθε τι γίνεται πια αυτοτροφοδοτούμενος πανικός. Οι κατά συνθήκη προσποιήσεις στην ευρωζώνη δοκιμάζονται, ο φαύλος κύκλος στην Ελλάδα γίνεται ξέφρενος, τα παλίνδρομα κύματα απειλούν να καταπιούν και τη λεγόμενη ιστορική συμφωνία της 21ης Ιουλίου που δεν έχει επικυρωθεί ενώ μερικές δυνάμεις, πέρα από τις γνωστές κερδοσκοπικές, το ξανασκέφτονται μήπως πρέπει να μετατρέψουν την SD (selective default), σε συντεταγμένη D! Οι σχετικές πιέσεις και εντάσεις θα ξετυλίγονται απ’ ότι φαίνεται γύρω από την επόμενη δόση, αρχές Δεκεμβρίου. Πιθανόν το IMF να θέσει πρώτο ζήτημα αξιόχρεου της Ελλάδας, αν δε το μπλοκάρουν έγκαιρα οι Αμερικάνοι για γνωστούς δικούς τους λόγους.
Η Ελλάδα, έτσι κι αλλιώς βρίσκεται μπροστά σε ιστορικές καταστάσεις που θα κρίνουν την τύχη της για μια ολόκληρη γενιά και συνεπώς χρειάζεται ενισχυμένη δημοκρατική νομιμοποίηση στη διαχείριση της κρίσης. Είναι επείγουσα ανάγκη κάτι να αλλάξει στην κεντρική πολιτική σκηνή ώστε να υπάρξει αποσυμπίεση, να εξελιχθεί ομαλά ο ψυχολογικός κύκλος «άρνηση της πραγματικότητας, θυμός, αγανάκτηση, κατάθλιψη, δημιουργική προσαρμογή και αλλαγή» ώστε τουλάχιστον να αποφευχθεί η ροπή προς το χειρότερο, το αυτοκαταστροφικό σενάριο και να επιτευχθεί τουλάχιστον μια ελάχιστη αναγκαία εθνική και κοινωνική συνοχή ενώπιον των μεγάλων κινδύνων. Οι επιλογές δημοκρατικής νομιμοποίησης των αποφάσεων μπορεί να είναι:
Πρώτη, η κυβέρνηση κερδίζει ντε φάκτο νομιμοποίηση στην κοινωνία για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Έχει συμβεί να εκλεγεί κάποιος μ’ ένα πρόγραμμα όπως ο Ρούζβελτ και στη συνέχεια να κάνει «άλλα» λόγω κραχ ή πολέμου και τελικά να έχει στο πλευρό του την ανάδυση μιας σιωπηλής πλειοψηφίας. Σ’ ένα βαθμό το πέτυχε προσωρινά και αυτή η κυβέρνηση όπως έδειξαν οι δημοτικές εκλογές. Ωστόσο για σειρά λόγους, όχι μόνο με δική της ευθύνη, απέτυχε να δημιουργήσει στην κοινωνία μια τραγική συναίσθηση μιας κοινής μοίρας. Δε συγκεντρώθηκε στο «λιγότερα και καλύτερα» crisis management, στα χειροπιαστά αποτελέσματα αλλά κατά καιρούς χάνεται, μη μπορώντας να ξεκοπεί από τις αρχικές ψευδαισθήσεις της. Έκαψε αρκετό κοινωνικό και πολιτικό κεφάλαιο.
Δεύτερη, μετεξέλιξη σε κυβέρνηση εθνικής ανάγκης, ευρύτερης βάσης, διαφορετικής υφής απ’ αυτήν που πρότεινα προεκλογικά με το Ε, Πρόεδρε!, η οποία πρέπει να έχει θητεία το ελάχιστο ενός χρόνου μέχρι την προκήρυξη εκλογών ώστε να ενταχθεί ομαλά η χώρα στο νέο ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης (ESM 2013). Ενδεχόμενα με Πρωθυπουργό κοινής αποδοχής, με επιφάνεια στην ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση, δίχως μεγάλες ανακατωσούρες στο μηχανισμό διοίκησης. Το μειονέκτημα της πιθανόν να είναι ότι όλοι θα βγάζουν την ουρά τους απ’ έξω και θα επιδοθούν σε μια παρατεταμένη ανεύθυνη προεκλογική εκστρατεία. Το πρόβλημα εδώ είναι η γνωστή αθλιότητα του ευρύτερου πολιτικού συστήματος και η απουσία κουλτούρας συνεννόησης και στοιχειωδώς συναίνεσης που θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική θέση της χώρας.
Τρίτη, άμεση προκήρυξη εκλογών. Η κυβέρνηση δυστυχώς έχασε το timing να υποβάλλει στο εκλογικό σώμα τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου ώστε να αποφασίσει ο ίδιος ο λαός αν θέλει διάσωση εντός του ευρώ ή άμεση χρεοκοπία και αποχώρηση από το κοινό νόμισμα. Το μειονέκτημα αυτής της «καθαρής» λύσης είναι η πολιτική αστάθεια στο κρίσιμο τρίμηνο που ακολουθεί και οι κίνδυνοι μιας τυφλής εξέλιξης προς τη χρεοκοπία και της εγκατάλειψης μας και από πολύτιμους εταίρους. Το κλίμα ήδη έχει γίνει βαρύ για την Ελλάδα στην κοινή γνώμη και παραδοσιακών φίλων μας. Την ανησυχία εντείνει η τυχοδιωκτική ηθελημένη άγνοια της κατάστασης που έδειξε στη Θεσσαλονίκη ο αρχηγός της αξιωματική αντιπολίτευσης και η υψηλού κινδύνου αναφορά του σε ενδεχόμενο διπλών απανωτών εκλογών! Δηλαδή μιας επικίνδυνης περιπέτειας στην πιο τραγική στιγμή του Ελληνισμού μετά το χαοτικό πραξικόπημα στην Κύπρο και την εισβολή της Τουρκίας.
Τέταρτη, δημοψήφισμα για να αποφασίσει ο λαός στο ιστορικό δίλημμα διάσωση πάση θυσία εντός του ευρώ ή επιστροφή στη δραχμή. Το μειονέκτημα είναι ότι δεν υπάρχει βιωμένη κουλτούρα δημοψηφισμάτων και είναι πολύ δύσκολο να μορφοποιηθεί με ευρύτερη συναίνεση το σχετικό ερώτημα. Ενδεχόμενα μπορεί να εντείνει τον εθνικό διχασμό ενώπιον των μεγάλων κινδύνων.
Πέμπτη, ανάδυση νέων δυνάμεων έξω από το καθιεριωμένο πολιτικό σκηνικό που θα έβγαζαν τη χώρα από την κρίση. Μέχρι στιγμής όμως και στο αμέσως επόμενο κρίσιμο χρονικό διάστημα, παρά τη ρευστότητα, τις ζυμώσεις, και την αναταραχή, οι δυνάμεις αδράνειας είναι ισχυρότερες και δεν προβλέπεται σύντομα η ανάδυση μιας αξιόπιστης νέας εναλλακτικής πρότασης. Στο μέλλον είναι σίγουρο, αλλά “μακροπρόθεσμα θα είμαστε νεκροί” όπως λέει ο μακαρίτης ο Κέινς.
Όλες αυτές οι επιλογές έχουν σημαντικό ρίσκο αλλά φαίνεται ότι η δεύτερη λύση, υπό προϋποθέσεις, είναι η πιο πρόσφορη και με την ευρύτερη αποδοχή στην κοινωνία και την ευρωζώνη. Λογικά, έτσι είναι, αλλά το παράλογο κυριαρχεί εδώ και καιρό στη ζωή της Ελλάδας.
—-
Είναι αυτονόητο ότι το βάρος των εξελίξεων δεν μπορεί να το αναλάβει ένας ή περισσότεροι μεμονωμένοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στην πρώτη ψηφοφορία για ένα σοβαρό ζήτημα διαφωνίας.
Θα ήταν τυχοδιωκτικό να προκληθούν τυφλές εξελίξεις εν μέσω χρεοκοπίας. Χρειάζεται συνεννόηση και συντεταγμένη κίνηση προς τα μπρος από τις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις της χώρας.
Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 2011
Το φράκταλ του μέλλοντος
Tου Νικου Γ. Ξυδακη
Ο φοροπανικός δείχνει ότι η κυβέρνηση χάνει τον έλεγχο. Οι αποκεφαλισμοί στελεχών σε ανεξάρτητες αρχές, οι αναξιόπιστες λανθασμένες λίστες φοροφυγάδων και δημόσιων οργανισμών, η δημόσια παραδοχή ότι δεν λειτουργεί ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός, όλα τα πρόσφατα σημάδια δείχνουν ότι η πολιτική διοίκηση έχει χάσει κάθε επαφή με το πραγματικό και το πρακτέο. Η αδυναμία αυτή είναι φανερή και στην αλλαγή της κυρίαρχης ρητορικής: από τη συλλογική ενοχοποίηση του «μαζί τα φάγαμε», σημειώνεται μια σαφής μετατόπιση προς το «για τα δεινά μας φταίνε οι ξένοι δανειστές».
Στο σημείο που φτάσαμε εντούτοις δεν αρκούν ούτε οι αλλαγές ρητορικής ούτε οι επισημάνσεις των κυβερνητικών αδυναμιών ούτε οι διαγνώσεις επί του Ευρωπαίου Ασθενούς. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο επείγουσα. Η Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε ιστορικό μετασχηματισμό με άγνωστη κατάληξη: από ευρωπαϊκό κράτος, μέλος της Ευρωζώνης, στα κορυφαία 30 κράτη παγκοσμίως ως προς το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της, οδεύει ταχύτατα προς τη βαλκανιοποίηση, προς την κατάσταση λ. χ. στην οποία βρέθηκαν οι γείτονες χώρες μετά την κατάρρευση του πρώην ανατολικού μπλοκ ή στην κατάσταση που βρέθηκε η Σερβία μετά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί σε τέτοια κατάσταση, και μάλιστα χωρίς να έχει υποστεί τις συνέπειες μιας βίαιης πολιτικής αλλαγής ή ενός πολέμου. Υφίσταται όμως, πρώτη αυτή, τις συνέπειες ενός άλλου ιστορικού μετασχηματισμού, αναλόγως βίαιου ως προς τις συνέπειες, απότοκου της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2007 - 08, της ρήξης της ευρωπαϊκής συνοχής και του κλονισμού της Δύσεως.
Η Ελλάδα ζει την εποχή της απόλυτης ρευστότητας, την εποχή της αποδόμησης του μεταπολεμικού ιστορικού μοντέλου: αποδομείται το κράτος πρόνοιας, αποσαθρώνεται ο συνταγματικός χάρτης, μετονομάζονται θεμελιώδεις έννοιες, το έθνος - κράτος έχει ήδη αποδομηθεί, η διακυβέρνηση επιδιώκει να αυτονομηθεί από τα βαρίδια της πολιτικής της νομιμοποίησης και της δέσμευσης από την αντιπροσωπευτικότητα. Ολα τούτα είναι καινοφανή για τη μεταπολεμική περίοδο: υπό αναλογία, συνιστούν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης σε σχέση με τις εννοιολογήσεις της περασμένης περιόδου ειρήνης και ευημερίας για τον Ευρωπαίο άνθρωπο. Ωστόσο, ο ταραγμένος 20ός αιώνας έχει δώσει πολλά ανάλογα φαινόμενα εξαιρέσεων, ρηγματώσεων, ανατροπών, ιδίως πριν από τον Β΄ Πόλεμο: επαναστάσεις, εμφυλίους, ετοιμόρροπες δημοκρατίες, ποικίλους ολοκληρωτισμούς.
Η διαρκής ρευστότητα, με την οποία καλούμεθα να συμβιώσουμε, συνιστά ανθρωπολογική ρήξη: καλούμεθα να αποδεχθούμε και να αφομοιώσουμε έναν τρόπο ζωής, ατομικό και συλλογικό, ριζικά διαφορετικό απ’ ό, τι γνωρίζαμε, απ’ ό, τι χωράει το αντιληπτικό μας όργανο. Πολύ περισότερο και από τον τρόπο, πιο καταιγιστικός είναι ο χρόνος: Ο ρυθμός αλλαγών ξεπερνάει την τρέχουσα ικανότητα πρόσληψης και αφομοίωσης, την ικανότητα προσαρμογής.
Εντούτοις δεν μπορούμε παρά να επιβιώσουμε. Ενώπιον αυτής της ιστορικής ρηγμάτωσης, προέχει να συγκροτηθεί ένα μέτωπο σωτηρίας. Ασφαλώς και οφείλουμε να αναστοχαστούμε πώς φτάσαμε ώς εδώ, τι έφταιξε, ποιες δομές, ποιες πολιτικές πρακτικές, ποιο συλλογικό ήθος, ποιες ατομικές πράξεις ώθησαν το σύνολο προς την καταστροφή, αλλά η απόλυτη προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στον εντοπισμό και την ανάδειξη των υγιών δυνάμεων που λανθάνουν, που μένουν ανεκδήλωτες, βουβές, αναξιοποίητες, καταφρονημένες. Μετά την αγανάκτηση, μετά την ανυπακοή, έρχεται η σειρά της ενεργοποίησης, η σειρά της εθνεγερσίας και της κοινωνικής αναγέννησης.
Ο μεγαλύτερος πλούτος που διαθέτει η χώρα, πέρα από τον ευλογημένο τόπο, τις υποδομές, τα ορυκτά, το κλίμα κ. λπ., ο πλούτος που δεν μετριέται σαν ρευστοποιήσιμο asset, είναι οι άνθρωποι. Με όποια κριτήρια κι αν μετρηθεί αυτό το δυναμικό, με κριτήρια ιστορικά ή με κριτήρια τεχνοκρατικά, θα δείξει έναν λαό μορφωμένων, ευέλικτων, εύστροφων ανθρώπων, ικανών να επιβιώνουν και να προκόβουν σε δύσκολα περιβάλλοντα.
Δεν μας έκαναν πιο έξυπνους και μορφωμένους οι επιδοτήσεις, το ευρώ και η ΟΝΕ· ίσα ίσα μπορούμε πλέον βάσιμα να εικάσουμε ότι η ψευδής υπόσχεση εξασφαλισμένης ευημερίας με δανεικά σε σκληρό νόμισμα αδρανοποίησε δημιουργικές δυνάμεις και τροφοδότησε τη νωθρότητα και την απληστία. Η κρίση μπορεί να γίνει ευκαιρία, εφόσον υπερβούμε την παλαιά σκέψη και τα πρόσωπα που την εξέφρασαν, και εφόσον αφήσουμε ανοιχτό τον δρόμο, ανοιχτές τις δυνατότητες, για τους σιωπηλούς και τους νέους.
Το μεταπολιτευτικό σύστημα αποδομείται εξαιτίας ενδογενών μοχλεύσεων και με τη συνδρομή εξωγενών συμβάντων. Οι μοχλευτές στοχεύουν σε μια ορισμένη κατεύθυνση, προς μια ρευστή κατάσταση όπου το αξιακό πλαίσιο, ακόμη και η γλώσσα, μπορούν να αλλάζουν κατά τις επιδιώξεις του μοχλευτή. Εντούτοις στον βίο, ιδίως στον πρακτικό αλλά και στον στοχαστικό, είναι συχνή η ετερογονία των σκοπών: άλλη η αρχική στόχευση, άλλες οι πολλαπλές καταλήξεις. Ο άνθρωπος, ο πολίτης, το πρόσωπο, το συλλογικό υποκείμενο, είναι πάντα η απροσδιόριστη μεταβλητή που ωθεί προς άγνωστες ισορροπίες.
Υπό αυτήν την έννοια, η κρίση, όσο και αν φαίνεται καταστροφική στη βραχεία μας όραση, μπορεί να καταλήξει απροσδόκητα δημιουργική, σαν ένα υπέροχο καίτοι ανερμήνευτο φράκταλ, σαν αποκαλυμμένη συμμετρία.
Ο φοροπανικός δείχνει ότι η κυβέρνηση χάνει τον έλεγχο. Οι αποκεφαλισμοί στελεχών σε ανεξάρτητες αρχές, οι αναξιόπιστες λανθασμένες λίστες φοροφυγάδων και δημόσιων οργανισμών, η δημόσια παραδοχή ότι δεν λειτουργεί ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός, όλα τα πρόσφατα σημάδια δείχνουν ότι η πολιτική διοίκηση έχει χάσει κάθε επαφή με το πραγματικό και το πρακτέο. Η αδυναμία αυτή είναι φανερή και στην αλλαγή της κυρίαρχης ρητορικής: από τη συλλογική ενοχοποίηση του «μαζί τα φάγαμε», σημειώνεται μια σαφής μετατόπιση προς το «για τα δεινά μας φταίνε οι ξένοι δανειστές».
Στο σημείο που φτάσαμε εντούτοις δεν αρκούν ούτε οι αλλαγές ρητορικής ούτε οι επισημάνσεις των κυβερνητικών αδυναμιών ούτε οι διαγνώσεις επί του Ευρωπαίου Ασθενούς. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο επείγουσα. Η Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε ιστορικό μετασχηματισμό με άγνωστη κατάληξη: από ευρωπαϊκό κράτος, μέλος της Ευρωζώνης, στα κορυφαία 30 κράτη παγκοσμίως ως προς το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της, οδεύει ταχύτατα προς τη βαλκανιοποίηση, προς την κατάσταση λ. χ. στην οποία βρέθηκαν οι γείτονες χώρες μετά την κατάρρευση του πρώην ανατολικού μπλοκ ή στην κατάσταση που βρέθηκε η Σερβία μετά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί σε τέτοια κατάσταση, και μάλιστα χωρίς να έχει υποστεί τις συνέπειες μιας βίαιης πολιτικής αλλαγής ή ενός πολέμου. Υφίσταται όμως, πρώτη αυτή, τις συνέπειες ενός άλλου ιστορικού μετασχηματισμού, αναλόγως βίαιου ως προς τις συνέπειες, απότοκου της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2007 - 08, της ρήξης της ευρωπαϊκής συνοχής και του κλονισμού της Δύσεως.
Η Ελλάδα ζει την εποχή της απόλυτης ρευστότητας, την εποχή της αποδόμησης του μεταπολεμικού ιστορικού μοντέλου: αποδομείται το κράτος πρόνοιας, αποσαθρώνεται ο συνταγματικός χάρτης, μετονομάζονται θεμελιώδεις έννοιες, το έθνος - κράτος έχει ήδη αποδομηθεί, η διακυβέρνηση επιδιώκει να αυτονομηθεί από τα βαρίδια της πολιτικής της νομιμοποίησης και της δέσμευσης από την αντιπροσωπευτικότητα. Ολα τούτα είναι καινοφανή για τη μεταπολεμική περίοδο: υπό αναλογία, συνιστούν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης σε σχέση με τις εννοιολογήσεις της περασμένης περιόδου ειρήνης και ευημερίας για τον Ευρωπαίο άνθρωπο. Ωστόσο, ο ταραγμένος 20ός αιώνας έχει δώσει πολλά ανάλογα φαινόμενα εξαιρέσεων, ρηγματώσεων, ανατροπών, ιδίως πριν από τον Β΄ Πόλεμο: επαναστάσεις, εμφυλίους, ετοιμόρροπες δημοκρατίες, ποικίλους ολοκληρωτισμούς.
Η διαρκής ρευστότητα, με την οποία καλούμεθα να συμβιώσουμε, συνιστά ανθρωπολογική ρήξη: καλούμεθα να αποδεχθούμε και να αφομοιώσουμε έναν τρόπο ζωής, ατομικό και συλλογικό, ριζικά διαφορετικό απ’ ό, τι γνωρίζαμε, απ’ ό, τι χωράει το αντιληπτικό μας όργανο. Πολύ περισότερο και από τον τρόπο, πιο καταιγιστικός είναι ο χρόνος: Ο ρυθμός αλλαγών ξεπερνάει την τρέχουσα ικανότητα πρόσληψης και αφομοίωσης, την ικανότητα προσαρμογής.
Εντούτοις δεν μπορούμε παρά να επιβιώσουμε. Ενώπιον αυτής της ιστορικής ρηγμάτωσης, προέχει να συγκροτηθεί ένα μέτωπο σωτηρίας. Ασφαλώς και οφείλουμε να αναστοχαστούμε πώς φτάσαμε ώς εδώ, τι έφταιξε, ποιες δομές, ποιες πολιτικές πρακτικές, ποιο συλλογικό ήθος, ποιες ατομικές πράξεις ώθησαν το σύνολο προς την καταστροφή, αλλά η απόλυτη προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στον εντοπισμό και την ανάδειξη των υγιών δυνάμεων που λανθάνουν, που μένουν ανεκδήλωτες, βουβές, αναξιοποίητες, καταφρονημένες. Μετά την αγανάκτηση, μετά την ανυπακοή, έρχεται η σειρά της ενεργοποίησης, η σειρά της εθνεγερσίας και της κοινωνικής αναγέννησης.
Ο μεγαλύτερος πλούτος που διαθέτει η χώρα, πέρα από τον ευλογημένο τόπο, τις υποδομές, τα ορυκτά, το κλίμα κ. λπ., ο πλούτος που δεν μετριέται σαν ρευστοποιήσιμο asset, είναι οι άνθρωποι. Με όποια κριτήρια κι αν μετρηθεί αυτό το δυναμικό, με κριτήρια ιστορικά ή με κριτήρια τεχνοκρατικά, θα δείξει έναν λαό μορφωμένων, ευέλικτων, εύστροφων ανθρώπων, ικανών να επιβιώνουν και να προκόβουν σε δύσκολα περιβάλλοντα.
Δεν μας έκαναν πιο έξυπνους και μορφωμένους οι επιδοτήσεις, το ευρώ και η ΟΝΕ· ίσα ίσα μπορούμε πλέον βάσιμα να εικάσουμε ότι η ψευδής υπόσχεση εξασφαλισμένης ευημερίας με δανεικά σε σκληρό νόμισμα αδρανοποίησε δημιουργικές δυνάμεις και τροφοδότησε τη νωθρότητα και την απληστία. Η κρίση μπορεί να γίνει ευκαιρία, εφόσον υπερβούμε την παλαιά σκέψη και τα πρόσωπα που την εξέφρασαν, και εφόσον αφήσουμε ανοιχτό τον δρόμο, ανοιχτές τις δυνατότητες, για τους σιωπηλούς και τους νέους.
Το μεταπολιτευτικό σύστημα αποδομείται εξαιτίας ενδογενών μοχλεύσεων και με τη συνδρομή εξωγενών συμβάντων. Οι μοχλευτές στοχεύουν σε μια ορισμένη κατεύθυνση, προς μια ρευστή κατάσταση όπου το αξιακό πλαίσιο, ακόμη και η γλώσσα, μπορούν να αλλάζουν κατά τις επιδιώξεις του μοχλευτή. Εντούτοις στον βίο, ιδίως στον πρακτικό αλλά και στον στοχαστικό, είναι συχνή η ετερογονία των σκοπών: άλλη η αρχική στόχευση, άλλες οι πολλαπλές καταλήξεις. Ο άνθρωπος, ο πολίτης, το πρόσωπο, το συλλογικό υποκείμενο, είναι πάντα η απροσδιόριστη μεταβλητή που ωθεί προς άγνωστες ισορροπίες.
Υπό αυτήν την έννοια, η κρίση, όσο και αν φαίνεται καταστροφική στη βραχεία μας όραση, μπορεί να καταλήξει απροσδόκητα δημιουργική, σαν ένα υπέροχο καίτοι ανερμήνευτο φράκταλ, σαν αποκαλυμμένη συμμετρία.
Περικοπή του Δημοσίου η μόνη λύση
Tου Πασχου Μανδραβελη
Αφού λοιπόν ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος μάς εισήγαγε στη σκέψη του Ουίνστον Τσώρτσιλ με το «αίμα, δάκρυα και πόνο», πρέπει να του υπενθυμίσουμε ότι ο Βρετανός πολιτικός την ίδια περίοδο του Μεγάλου Πολέμου είχε δηλώσει πως «δεν αρκεί να κάνουμε ό, τι καλύτερο μπορούμε. Μερικές φορές πρέπει να κάνουμε αυτό που πρέπει». Και αυτό που πρέπει πλέον να κάνει η κυβέρνηση είναι να κόψει Δημόσιο. Να κλείσει οργανισμούς και υπηρεσίες και να περάσει σε εργασιακή εφεδρεία τους υπάλληλούς τους Οχι διότι το ζητάει η τρόικα, αλλά γιατί το απαιτεί η λογική.
Θα το επαναλάβουμε: Το 2009 το ελληνικό κράτος χρειάστηκε 24 επιπλέον δισ. για να λειτουργήσει, εκτός τόκων και χρεολυσίων. Αν τον Μάιο του επόμενου έτους δεν υπέγραφε τη συμφωνία διάσωσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ελλάδα δεν θα κήρυσσε απλώς χρεοκοπία. Θα έπρεπε να περικόψει άμεσα 24 δισ. από τις δαπάνες της. Με το Μνημόνιο δεν έπαψε η υποχρέωση περιορισμού αυτών των δαπανών. Απλώς, αντί να γίνει απότομα και μονομιάς διά της χρεοκοπίας, συμφωνήθηκε να γίνουν οι περικοπές σταδιακά. Το 2010 περιορίσαμε αυτό το πρωτογενές έλλειμμα στα έντεκα δισ. και η υποχρέωσή μας φέτος είναι να το περιορίσουμε στα δύο δισ., ώστε του χρόνου να περάσουμε σε πλεόνασμα. Αυτό δεν είναι διαπραγματεύσιμο. Οχι με την τρόικα, αλλά με τη λογική. Δεν μπορεί να επιζήσει ένα κράτος ακόμη και αν μετά από θυσίες κατάφερε να μειώσει το έλλειμμα από 24 σε 11 δισ. Το κράτος αυτό απλώς δεν βγαίνει.
Γι’ αυτό λοιπόν η κυβέρνηση πρέπει να αφήσει τα λόγια και να περάσει άμεσα στα έργα. Υπάρχουν δεκάδες οργανισμοί που δεν χρειάζονται ή έστω χρειάζονται λιγότερο από τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία. Αυτοί δυστυχώς πρέπει να κλείσουν, διότι αλλιώς δεν θα επιβιώσουν ούτε τα σχολεία, ούτε τα πανεπιστήμια, ούτε τα νοσοκομεία.
Μια πιθανή χρεοκοπία δεν θα κλείσει μόνο τους άχρηστους ή έστω τους λιγότερο χρειαζούμενους οργανισμούς. Θα έχει οριζόντιες επιπτώσεις σε ολόκληρο το δημόσιο σύστημα. Και δεν είναι μόνο αυτό. Οσο η Ελλάδα βρίσκεται στον χρηματοδοτικό ορό της τρόικας έχει ακόμη κάποια λεφτά για να βοηθήσει εκείνους που εκ των πραγμάτων θα μείνουν χωρίς δουλειά. Σε καθεστώς χρεοκοπίας το κράτος πρόνοιας είναι το πρώτο που θα πληγεί. Αν υπάρχει μια ελπίδα να εξορθολογιστεί ομαλά η ελληνική οικονομία, αυτή είναι να ακολουθήσει το πρόγραμμα που έχει συμφωνήσει. Κάθε άλλη σκέψη περί πολιτικής διαπραγμάτευσης, όπως πουλάει στην εσωτερική αγορά ο κ. Σαμαράς, είναι για αφελείς. Κρύβει το γεγονός ότι αν δεν αλλάξουν οι στόχοι του προγράμματος, οι περικοπές θα γίνουν· το κλείσιμο των οργανισμών θα προχωρήσει, το ίδιο και η εφεδρεία στο Δημόσιο.
Εκτός αν ο κ. Σαμαράς πιστεύει ότι μπορεί να γοητεύσει τόσο πολύ τους Ευρωπαίους, ώστε να πεισθούν αυτοί να δουλεύουν για να χρηματοδοτούν εσαεί τους εξωτικούς δημόσιους οργανισμούς, που ούτε οι Ελληνες δεν ήξεραν ότι υπάρχουν. Θα είναι πιο γλυκός ο κ. Σαμαράς από τον κ. Βενιζέλο που το προσπάθησε κι έφαγε τα μούτρα του; Μάλλον όχι. Γι’ αυτό το στοίχημα του περιορισμού του Δημοσίου παραμένει. Θα γίνει, θέλουμε δεν θέλουμε, είτε δηλαδή δια του Μνημονίου είτε δια του σκληρού τρόπου της χρεοκοπίας.
Αφού λοιπόν ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος μάς εισήγαγε στη σκέψη του Ουίνστον Τσώρτσιλ με το «αίμα, δάκρυα και πόνο», πρέπει να του υπενθυμίσουμε ότι ο Βρετανός πολιτικός την ίδια περίοδο του Μεγάλου Πολέμου είχε δηλώσει πως «δεν αρκεί να κάνουμε ό, τι καλύτερο μπορούμε. Μερικές φορές πρέπει να κάνουμε αυτό που πρέπει». Και αυτό που πρέπει πλέον να κάνει η κυβέρνηση είναι να κόψει Δημόσιο. Να κλείσει οργανισμούς και υπηρεσίες και να περάσει σε εργασιακή εφεδρεία τους υπάλληλούς τους Οχι διότι το ζητάει η τρόικα, αλλά γιατί το απαιτεί η λογική.
Θα το επαναλάβουμε: Το 2009 το ελληνικό κράτος χρειάστηκε 24 επιπλέον δισ. για να λειτουργήσει, εκτός τόκων και χρεολυσίων. Αν τον Μάιο του επόμενου έτους δεν υπέγραφε τη συμφωνία διάσωσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ελλάδα δεν θα κήρυσσε απλώς χρεοκοπία. Θα έπρεπε να περικόψει άμεσα 24 δισ. από τις δαπάνες της. Με το Μνημόνιο δεν έπαψε η υποχρέωση περιορισμού αυτών των δαπανών. Απλώς, αντί να γίνει απότομα και μονομιάς διά της χρεοκοπίας, συμφωνήθηκε να γίνουν οι περικοπές σταδιακά. Το 2010 περιορίσαμε αυτό το πρωτογενές έλλειμμα στα έντεκα δισ. και η υποχρέωσή μας φέτος είναι να το περιορίσουμε στα δύο δισ., ώστε του χρόνου να περάσουμε σε πλεόνασμα. Αυτό δεν είναι διαπραγματεύσιμο. Οχι με την τρόικα, αλλά με τη λογική. Δεν μπορεί να επιζήσει ένα κράτος ακόμη και αν μετά από θυσίες κατάφερε να μειώσει το έλλειμμα από 24 σε 11 δισ. Το κράτος αυτό απλώς δεν βγαίνει.
Γι’ αυτό λοιπόν η κυβέρνηση πρέπει να αφήσει τα λόγια και να περάσει άμεσα στα έργα. Υπάρχουν δεκάδες οργανισμοί που δεν χρειάζονται ή έστω χρειάζονται λιγότερο από τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία. Αυτοί δυστυχώς πρέπει να κλείσουν, διότι αλλιώς δεν θα επιβιώσουν ούτε τα σχολεία, ούτε τα πανεπιστήμια, ούτε τα νοσοκομεία.
Μια πιθανή χρεοκοπία δεν θα κλείσει μόνο τους άχρηστους ή έστω τους λιγότερο χρειαζούμενους οργανισμούς. Θα έχει οριζόντιες επιπτώσεις σε ολόκληρο το δημόσιο σύστημα. Και δεν είναι μόνο αυτό. Οσο η Ελλάδα βρίσκεται στον χρηματοδοτικό ορό της τρόικας έχει ακόμη κάποια λεφτά για να βοηθήσει εκείνους που εκ των πραγμάτων θα μείνουν χωρίς δουλειά. Σε καθεστώς χρεοκοπίας το κράτος πρόνοιας είναι το πρώτο που θα πληγεί. Αν υπάρχει μια ελπίδα να εξορθολογιστεί ομαλά η ελληνική οικονομία, αυτή είναι να ακολουθήσει το πρόγραμμα που έχει συμφωνήσει. Κάθε άλλη σκέψη περί πολιτικής διαπραγμάτευσης, όπως πουλάει στην εσωτερική αγορά ο κ. Σαμαράς, είναι για αφελείς. Κρύβει το γεγονός ότι αν δεν αλλάξουν οι στόχοι του προγράμματος, οι περικοπές θα γίνουν· το κλείσιμο των οργανισμών θα προχωρήσει, το ίδιο και η εφεδρεία στο Δημόσιο.
Εκτός αν ο κ. Σαμαράς πιστεύει ότι μπορεί να γοητεύσει τόσο πολύ τους Ευρωπαίους, ώστε να πεισθούν αυτοί να δουλεύουν για να χρηματοδοτούν εσαεί τους εξωτικούς δημόσιους οργανισμούς, που ούτε οι Ελληνες δεν ήξεραν ότι υπάρχουν. Θα είναι πιο γλυκός ο κ. Σαμαράς από τον κ. Βενιζέλο που το προσπάθησε κι έφαγε τα μούτρα του; Μάλλον όχι. Γι’ αυτό το στοίχημα του περιορισμού του Δημοσίου παραμένει. Θα γίνει, θέλουμε δεν θέλουμε, είτε δηλαδή δια του Μνημονίου είτε δια του σκληρού τρόπου της χρεοκοπίας.
Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας
Νικηφόρος Μαλεβίτης
Αν έχετε σήμερα 15 λεπτά ελεύθερο χρόνο σήμερα και γνωρίζετε καλά αγγλικά, σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε τη χθεσινή ομιλία του επικεφαλής εκπροσώπου του ΔΝΤ στη χώρα μας, Bob Traa, την οποία και έχω αναρτήσει στα σχετικά αρχεία (βλ. δεξιά). Έχει πολύ μεγάλη σημασία να διαβάσετε ολόκληρη την ομιλία και όχι μόνο τα αποσπάσματα που απομόνωσαν επιλεκτικά τα περισσότερα ΜΜΕ, προκειμένου να βγάλουν «τίτλο».
Τι μας λέει λοιπόν αυτός ο χριστιανός;
Πρώτον, ότι η Ελλάδα κάνει μία αναγκαία, αλλά πρωτοφανή σε εύρος και βάθος προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής τα τελευταία δύο χρόνια και της αξίζουν συγχαρητήρια γι’ αυτό.
Δεύτερον, ότι το βάρος της προσπάθειας αυτής έχει επωμιστεί μία πολύ περιορισμένη φορολογική βάση, καθώς οι προσπάθειες της κυβέρνησης να βελτιώσει τους φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς και να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή έχει αποτύχει παταγωδώς.
Τρίτον, ότι για να καλύψει την αποτυχία της, η κυβέρνηση αυξάνει διαρκώς τους φορολογικούς συντελεστές και επιβάλλει έκτακτες εισφορές, οι οποίες στρέφουν εναντίον την κοινωνία και δεν έχουν ουσιαστικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Τέταρτον, ότι η κυβέρνηση τα πάει ακόμη χειρότερα στο μέτωπο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες για να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό κλίμα για επενδύσεις και να επανέλθει η ανάπτυξη (αυτή τη φορά, χωρίς να απαιτούνται δανεικά).
Πέμπτον, ότι το κράτος απομυζά απαράδεκτα πολλούς πόρους από την κοινωνία και την οικονομία, είναι αναποτελεσματικό και δυσκίνητο. Πρέπει να γίνει μικρότερο και αποτελεσματικότερο.
Έκτον, ότι από πουθενά δεν προκύπτει από τη διεθνή εμπειρία ότι η άμεση μείωση των φορολογικών συντελεστών θα έχει άμεσα αναπτυξιακά αποτελέσματα και ευεργετικές επιπτώσεις στα δημόσια έσοδα. Οι οικονομικές θεωρίες του κ. Σαμαρά και των συμβούλων του επομένως είναι σε επίπεδο έκτης δημοτικού. Αν έχεις ένα διαφανές κράτος χωρίς γραφειοκρατία, μία ευέλικτη και ανοικτή αγορά εργασίας, μία αποτελεσματική δικαιοσύνη, ένα σύγχρονο φορολογικό σύστημα και κανόνες σταθερούς, τότε κανένας επενδυτής δεν θα παραπονεθεί επειδή ο ανώτατος φόρος εισοδήματος είναι 45% και όχι 41%. Πρώτα λοιπόν πρέπει να γίνουν όλα τ’ άλλα και μετά να μειωθούν οι συντελεστές. Σε διαφορετική περίπτωση, η μείωση των συντελεστών που προτείνει ο κ. Σαμαράς θα οδηγήσει σε άμεση εκτίναξη του ελλείμματος.
Έβδομο, ότι η έλλειψη συναίνεσης από τα πολιτικά κόμματα έχει απονομιμοποιήσει το Μνημόνιο και έχει δώσει θάρρος στους Φωτόπουλους και στους Θύμιους να βάζουν διαρκώς μπουρλότο σε κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Είναι επομένως αναγκαίο να βάλει η ΝΔ πλάτη και να σταματήσει να κανακεύει τις συντεχνίες.
Αυτό είναι το ζουμί της ομιλίας, αν και προτείνω και πάλι στον αναγνώστη να την διαβάσει από μόνος του και να εξάγει τα συμπεράσματά του. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ δεν διαφωνώ σε τίποτα απ’ όσα λέει. Η «τρισκατάρατη» Τρόικα με εκφράζει πολύ καλύτερα και εκπροσωπεί πολύ αποτελεσματικότερα τα συμφέροντά μου ως πολίτη, από τα δικά μας πολιτικά κόμματα. Κρίμα..
malevitis@reporter.gr
Αν έχετε σήμερα 15 λεπτά ελεύθερο χρόνο σήμερα και γνωρίζετε καλά αγγλικά, σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε τη χθεσινή ομιλία του επικεφαλής εκπροσώπου του ΔΝΤ στη χώρα μας, Bob Traa, την οποία και έχω αναρτήσει στα σχετικά αρχεία (βλ. δεξιά). Έχει πολύ μεγάλη σημασία να διαβάσετε ολόκληρη την ομιλία και όχι μόνο τα αποσπάσματα που απομόνωσαν επιλεκτικά τα περισσότερα ΜΜΕ, προκειμένου να βγάλουν «τίτλο».
Τι μας λέει λοιπόν αυτός ο χριστιανός;
Πρώτον, ότι η Ελλάδα κάνει μία αναγκαία, αλλά πρωτοφανή σε εύρος και βάθος προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής τα τελευταία δύο χρόνια και της αξίζουν συγχαρητήρια γι’ αυτό.
Δεύτερον, ότι το βάρος της προσπάθειας αυτής έχει επωμιστεί μία πολύ περιορισμένη φορολογική βάση, καθώς οι προσπάθειες της κυβέρνησης να βελτιώσει τους φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς και να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή έχει αποτύχει παταγωδώς.
Τρίτον, ότι για να καλύψει την αποτυχία της, η κυβέρνηση αυξάνει διαρκώς τους φορολογικούς συντελεστές και επιβάλλει έκτακτες εισφορές, οι οποίες στρέφουν εναντίον την κοινωνία και δεν έχουν ουσιαστικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Τέταρτον, ότι η κυβέρνηση τα πάει ακόμη χειρότερα στο μέτωπο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες για να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό κλίμα για επενδύσεις και να επανέλθει η ανάπτυξη (αυτή τη φορά, χωρίς να απαιτούνται δανεικά).
Πέμπτον, ότι το κράτος απομυζά απαράδεκτα πολλούς πόρους από την κοινωνία και την οικονομία, είναι αναποτελεσματικό και δυσκίνητο. Πρέπει να γίνει μικρότερο και αποτελεσματικότερο.
Έκτον, ότι από πουθενά δεν προκύπτει από τη διεθνή εμπειρία ότι η άμεση μείωση των φορολογικών συντελεστών θα έχει άμεσα αναπτυξιακά αποτελέσματα και ευεργετικές επιπτώσεις στα δημόσια έσοδα. Οι οικονομικές θεωρίες του κ. Σαμαρά και των συμβούλων του επομένως είναι σε επίπεδο έκτης δημοτικού. Αν έχεις ένα διαφανές κράτος χωρίς γραφειοκρατία, μία ευέλικτη και ανοικτή αγορά εργασίας, μία αποτελεσματική δικαιοσύνη, ένα σύγχρονο φορολογικό σύστημα και κανόνες σταθερούς, τότε κανένας επενδυτής δεν θα παραπονεθεί επειδή ο ανώτατος φόρος εισοδήματος είναι 45% και όχι 41%. Πρώτα λοιπόν πρέπει να γίνουν όλα τ’ άλλα και μετά να μειωθούν οι συντελεστές. Σε διαφορετική περίπτωση, η μείωση των συντελεστών που προτείνει ο κ. Σαμαράς θα οδηγήσει σε άμεση εκτίναξη του ελλείμματος.
Έβδομο, ότι η έλλειψη συναίνεσης από τα πολιτικά κόμματα έχει απονομιμοποιήσει το Μνημόνιο και έχει δώσει θάρρος στους Φωτόπουλους και στους Θύμιους να βάζουν διαρκώς μπουρλότο σε κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Είναι επομένως αναγκαίο να βάλει η ΝΔ πλάτη και να σταματήσει να κανακεύει τις συντεχνίες.
Αυτό είναι το ζουμί της ομιλίας, αν και προτείνω και πάλι στον αναγνώστη να την διαβάσει από μόνος του και να εξάγει τα συμπεράσματά του. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ δεν διαφωνώ σε τίποτα απ’ όσα λέει. Η «τρισκατάρατη» Τρόικα με εκφράζει πολύ καλύτερα και εκπροσωπεί πολύ αποτελεσματικότερα τα συμφέροντά μου ως πολίτη, από τα δικά μας πολιτικά κόμματα. Κρίμα..
malevitis@reporter.gr
Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου 2011
Καινοτομία. Το μέγεθος έχει σημασία
Των G. Michael Maddock και Raphael Louis Vitón
Σε ό,τι αφορά την καινοτομία, θα θέλαμε να κάνουμε μια απλή επισήμανση που τα ηγετικά στελέχη των επιχειρήσεων συχνά παραβλέπουν: μια μεγάλη ιδέα είναι εύκολο να γίνει μικρή, το αντίθετο όμως είναι σχεδόν αδύνατο.
Επιτρέψτε μας να σας εξηγήσουμε τι ακριβώς εννοούμε.
Το να μετατρέψει κάποιος μια μεγάλη ιδέα σε μικρή σημαίνει να εντοπίσει μια σύνθετη, πρωτοποριακή έννοια και να την παρουσιάσει στους καταναλωτές με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει άμεσα αντιληπτή. Παραδείγματος χάρη, το 2009 η Hyundai λάνσαρε ένα πρόγραμμα «ασφάλισης», σύμφωνα με το οποίο εάν ένας πελάτης έχανε τη δουλειά του είχε το δικαίωμα να επιστρέψει το καινούριο του αυτοκίνητο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ενώ οι περισσότεροι ανταγωνιστές της κατέγραψαν ζημίες, οι πωλήσεις της νοτιοκορεάτικης αυτοκινητοβιομηχανίας το Φεβρουάριο του 2009 σημείωσαν άνοδο.
Το μεγαλείο της ιδέας της Hyundai ήταν ότι συνδύαζε την έντονη διορατικότητα με το εύστοχο μάρκετινγκ, το οποίο αποσκοπούσε στο να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες των καταναλωτών για το αβέβαιο εργασιακό τους μέλλον. Επρόκειτο για μια μεγάλη ιδέα που προσέλκυσε αμέσως την προσοχή τόσο των καταναλωτών όσο και των μέσων μαζικής ενημέρωσης και απέφερε εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Μην παραφουσκώνετε τις μικρές ιδέες
Παραμένοντας στο χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας, πολλοί ασφαλιστές δαπανούν εκατομμύρια δολάρια για να διαφημίσουν προγράμματα τα οποία προσφέρουν εκπτώσεις όταν οι πελάτες επιλέγουν την εταιρεία τους για περισσότερα από ένα ασφαλιστήρια συμβόλαια. Με άλλα λόγια, αν τους φέρετε περισσότερη δουλειά, θα σας χρεώσουν λιγότερο. Κατά τη γνώμη μας, με την εμφάνιση στο προσκήνιο εταιρειών όπως η Priceline.com (PCLN), οι καταναλωτές πλέον περιμένουν να τους γίνει έκπτωση όταν οι ανάγκες τους «τσουβαλιάζονται» και η δήλωσή σας ότι προτίθεστε να ικανοποιήσετε αυτήν τους την απαίτηση ισοδυναμεί με συνταγή για κανιβαλισμό, όχι για αύξηση πωλήσεων. Η προσφορά έκπτωσης με την αγορά πολλών προϊόντων αποτελεί μια προσπάθεια να μετατραπεί μια μικρή ιδέα σε μεγάλη, κάτι που σπάνια έχει απήχηση.
Επομένως, όταν μιλάμε για ιδέες που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που λειτουργεί ένας κλάδος, το μέγεθος της ιδέας και η αποφασιστικότητα που κρύβεται πίσω της πραγματικά έχουν σημασία.
Πιστεύουμε ότι οι ηγέτες πρέπει να μιλούν για μεγάλες ιδέες. Αυτές είναι άλλωστε που θα προσελκύσουν τους καταναλωτές σε μια εταιρεία. Απαιτούν υψηλότερο τίμημα, όμως ενισχύουν την εταιρική αφοσίωση και αποδεικνύουν ότι κάποιος ξέρει να ακούει, να εφευρίσκει και να αναλαμβάνει κινδύνους. Οι μεγάλοι ηγέτες ξέρουν να αναγνωρίζουν μια μεγάλη ιδέα, να την προωθούν και να την υλοποιούν με επιτυχία.
Οι μικρές ιδέες επιτυγχάνουν ακριβώς το αντίθετο. Τα μεγάλα λόγια μπορεί να πείσουν κάποιον να τις προσέξει, όμως τελικά θα σας κοστίσουν τη φήμη σας, την αφοσίωση της ομάδα σας και τους πελάτες σας. Πολύ συχνά οι ηγέτες διαπράττουν το σφάλμα του να μιλούν για μεγάλες ιδέες οι οποίες στην πραγματικότητα είναι απελπιστικά μικρές.
Αποτελεί σταθερή μας πεποίθηση ότι μια εταιρεία πρέπει να διαχειρίζεται το χαρτοφυλάκιο της καινοτομίας της με τον ίδιο τρόπο που διαχειρίζεται και το χαρτοφυλάκιο των μετοχών της.
Τα μικρότερα ρίσκα συνεπάγονται χαμηλότερη απόδοση της επένδυσης
Εξ ορισμού αυτό σημαίνει ότι οι ηγέτες της καινοτομίας σκοπίμως αναλαμβάνουν περιορισμένους κινδύνους όταν προωθούν μικρές ιδέες. Τις ιδέες αυτού του βεληνεκούς τις εντάσσουμε σε αυτό που αποκαλούμε εξελικτική καινοτομία. Οι καλοί ηγέτες δεν καυχιούνται γι’ αυτές, γιατί εκτός του μικρού τους ρίσκου έχουν και χαμηλότερη απόδοση επί της επένδυσης, συν ότι οι ανταγωνιστές τις δοκιμάζουν ήδη. Αν αυτές είναι οι μόνες ιδέες που έχετε να επιδείξετε και έχετε την εντύπωση ότι θα αλλάξουν τον κόσμο, τότε μάλλον έχετε ένα θεματάκι υπεραναπλήρωσης.
Λόγω του θορύβου που θα δημιουργηθεί, οι πελάτες σας αρχικά θα δείξουν ενδιαφέρον, όμως πολύ σύντομα θα στραφούν στις μεγάλες, ελκυστικές ιδέες των ανταγωνιστών σας. Δεν μπορείτε να τους τάζετε κάτι σπουδαίο και μετά να μην ανταποκρίνεστε στις προσδοκίες τους.
Ίσως αυτό που μετράει περισσότερο απ’ όλα είναι το μέγεθος της αποφασιστικότητας και του θάρρους των ηγετών. Οι πιο θαρραλέοι γρήγορα θα αφήσουν τα λόγια και θα προχωρήσουν ολοταχώς στην πράξη. Έχουν μεγαλόπνοα σχέδια και θα τα μάθουν όλοι ο κόσμος να χαλάσει. Και σήμερα μάλιστα! Πρώτα πυροβολούν και μετά σημαδεύουν, ξοδεύοντας όλα τους τα πυρομαχικά σε εξαιρετικά υψηλού ρίσκου ιδέες. Για την ακρίβεια, ανατινάζουν τον προϋπολογισμό, αφού παίζουν με το χρόνο των εργαζόμενων και τους πόρους της εταιρείας. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει πρόβλημα, όπως υποστηρίζουν, γιατί πρόκειται για επαναστατικές ιδέες. Αυτές ορίζονται ως ιδέες τις οποίες η εταιρεία σας δεν ξέρει πώς να υλοποιήσει, ενώ παράλληλα στοχεύουν σε μια ανάγκη της αγοράς που δεν έχει ποσοτικοποιηθεί ακόμη.
Ερώτηση: αφού δεν γνωρίζετε αν η αγορά έχει ανάγκη από μια ιδέα και ούτως ή άλλως δεν ξέρετε πώς να την κάνετε πράξη, τότε γιατί επιμένετε τόσο σε αυτήν; Η φούσκα του dot.com στα τέλη της δεκαετίας του 1990 τροφοδοτήθηκε από εικοσάρηδες που είχαν κάτι να αποδείξουν. Αυτό κατά τη γνώμη μας τα λέει όλα.
Όλοι κάνουμε λάθη. Η πτώση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας της ωρίμανσης. Συχνά οι μεγαλύτεροι πρωτοπόροι της καινοτομίας στα νιάτα τους έκαναν ημι-υπολογισμένες, χαμηλού κινδύνου απόπειρες καινοτομίας. Ίσως ακόμη και να κόμπαζαν για τις περιπέτειές τους αυτές. Όμως μεγαλώνοντας συνειδητοποίησαν ότι τα καλύτερα λόγια είναι τα έργα και ότι αν ήθελαν να βροντοφωνάξουν ότι επρόκειτο να συμβούν σπουδαία πράγματα, τότε θα έπρεπε να σιγουρευτούν ότι μπορούν να υποστηρίξουν τις υποσχέσεις τους με δημιουργικότητα και αποτελέσματα.
Στην περίπτωση της ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών, το θάρρος όχι απλώς δεν είναι κακό, αλλά είναι απαραίτητο. Στην πραγματικότητα, ένας ηγέτης χωρίς θάρρος θα αφήσει την ομάδα του να πέσει στην παγίδα της υλοποίησης αποκλειστικά ασφαλών, μη διαφοροποιημένων ιδεών, ή ακόμη χειρότερα, στην παγίδα της πλήρους αδράνειας. Ούτως ή άλλως, εάν μια ιδέα δεν γίνει πράξη, δεν μπορεί και να μετρηθεί, στην οποία περίπτωση μπορείτε να συνεχίσετε να βαυκαλίζεστε.
Ο G. Michael Maddock είναι διευθύνων σύμβουλος και ο Raphael Louis Viton είναι Πρόεδρος της Maddock Douglas, μιας συμβουλευτικής εταιρείας σε θέματα καινοτομίας που βοηθά τους πελάτες της στο να εφευρίσκουν, τυποποιούν και τοποθετούν στην αγορά νέα προϊόντα, υπηρεσίες και επιχειρησιακά μοντέλα. Ο Maddock είναι συγγραφέας του βιβλίου που θα δημοσιευτεί προσεχώς Brand New: Solving the Innovation Paradox—How Great Brands Invent and Launch New Products, Services, and Business Models (Εκδόσεις Wiley, Απρίλιος 2011).
Σε ό,τι αφορά την καινοτομία, θα θέλαμε να κάνουμε μια απλή επισήμανση που τα ηγετικά στελέχη των επιχειρήσεων συχνά παραβλέπουν: μια μεγάλη ιδέα είναι εύκολο να γίνει μικρή, το αντίθετο όμως είναι σχεδόν αδύνατο.
Επιτρέψτε μας να σας εξηγήσουμε τι ακριβώς εννοούμε.
Το να μετατρέψει κάποιος μια μεγάλη ιδέα σε μικρή σημαίνει να εντοπίσει μια σύνθετη, πρωτοποριακή έννοια και να την παρουσιάσει στους καταναλωτές με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει άμεσα αντιληπτή. Παραδείγματος χάρη, το 2009 η Hyundai λάνσαρε ένα πρόγραμμα «ασφάλισης», σύμφωνα με το οποίο εάν ένας πελάτης έχανε τη δουλειά του είχε το δικαίωμα να επιστρέψει το καινούριο του αυτοκίνητο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ενώ οι περισσότεροι ανταγωνιστές της κατέγραψαν ζημίες, οι πωλήσεις της νοτιοκορεάτικης αυτοκινητοβιομηχανίας το Φεβρουάριο του 2009 σημείωσαν άνοδο.
Το μεγαλείο της ιδέας της Hyundai ήταν ότι συνδύαζε την έντονη διορατικότητα με το εύστοχο μάρκετινγκ, το οποίο αποσκοπούσε στο να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες των καταναλωτών για το αβέβαιο εργασιακό τους μέλλον. Επρόκειτο για μια μεγάλη ιδέα που προσέλκυσε αμέσως την προσοχή τόσο των καταναλωτών όσο και των μέσων μαζικής ενημέρωσης και απέφερε εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Μην παραφουσκώνετε τις μικρές ιδέες
Παραμένοντας στο χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας, πολλοί ασφαλιστές δαπανούν εκατομμύρια δολάρια για να διαφημίσουν προγράμματα τα οποία προσφέρουν εκπτώσεις όταν οι πελάτες επιλέγουν την εταιρεία τους για περισσότερα από ένα ασφαλιστήρια συμβόλαια. Με άλλα λόγια, αν τους φέρετε περισσότερη δουλειά, θα σας χρεώσουν λιγότερο. Κατά τη γνώμη μας, με την εμφάνιση στο προσκήνιο εταιρειών όπως η Priceline.com (PCLN), οι καταναλωτές πλέον περιμένουν να τους γίνει έκπτωση όταν οι ανάγκες τους «τσουβαλιάζονται» και η δήλωσή σας ότι προτίθεστε να ικανοποιήσετε αυτήν τους την απαίτηση ισοδυναμεί με συνταγή για κανιβαλισμό, όχι για αύξηση πωλήσεων. Η προσφορά έκπτωσης με την αγορά πολλών προϊόντων αποτελεί μια προσπάθεια να μετατραπεί μια μικρή ιδέα σε μεγάλη, κάτι που σπάνια έχει απήχηση.
Επομένως, όταν μιλάμε για ιδέες που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που λειτουργεί ένας κλάδος, το μέγεθος της ιδέας και η αποφασιστικότητα που κρύβεται πίσω της πραγματικά έχουν σημασία.
Πιστεύουμε ότι οι ηγέτες πρέπει να μιλούν για μεγάλες ιδέες. Αυτές είναι άλλωστε που θα προσελκύσουν τους καταναλωτές σε μια εταιρεία. Απαιτούν υψηλότερο τίμημα, όμως ενισχύουν την εταιρική αφοσίωση και αποδεικνύουν ότι κάποιος ξέρει να ακούει, να εφευρίσκει και να αναλαμβάνει κινδύνους. Οι μεγάλοι ηγέτες ξέρουν να αναγνωρίζουν μια μεγάλη ιδέα, να την προωθούν και να την υλοποιούν με επιτυχία.
Οι μικρές ιδέες επιτυγχάνουν ακριβώς το αντίθετο. Τα μεγάλα λόγια μπορεί να πείσουν κάποιον να τις προσέξει, όμως τελικά θα σας κοστίσουν τη φήμη σας, την αφοσίωση της ομάδα σας και τους πελάτες σας. Πολύ συχνά οι ηγέτες διαπράττουν το σφάλμα του να μιλούν για μεγάλες ιδέες οι οποίες στην πραγματικότητα είναι απελπιστικά μικρές.
Αποτελεί σταθερή μας πεποίθηση ότι μια εταιρεία πρέπει να διαχειρίζεται το χαρτοφυλάκιο της καινοτομίας της με τον ίδιο τρόπο που διαχειρίζεται και το χαρτοφυλάκιο των μετοχών της.
Τα μικρότερα ρίσκα συνεπάγονται χαμηλότερη απόδοση της επένδυσης
Εξ ορισμού αυτό σημαίνει ότι οι ηγέτες της καινοτομίας σκοπίμως αναλαμβάνουν περιορισμένους κινδύνους όταν προωθούν μικρές ιδέες. Τις ιδέες αυτού του βεληνεκούς τις εντάσσουμε σε αυτό που αποκαλούμε εξελικτική καινοτομία. Οι καλοί ηγέτες δεν καυχιούνται γι’ αυτές, γιατί εκτός του μικρού τους ρίσκου έχουν και χαμηλότερη απόδοση επί της επένδυσης, συν ότι οι ανταγωνιστές τις δοκιμάζουν ήδη. Αν αυτές είναι οι μόνες ιδέες που έχετε να επιδείξετε και έχετε την εντύπωση ότι θα αλλάξουν τον κόσμο, τότε μάλλον έχετε ένα θεματάκι υπεραναπλήρωσης.
Λόγω του θορύβου που θα δημιουργηθεί, οι πελάτες σας αρχικά θα δείξουν ενδιαφέρον, όμως πολύ σύντομα θα στραφούν στις μεγάλες, ελκυστικές ιδέες των ανταγωνιστών σας. Δεν μπορείτε να τους τάζετε κάτι σπουδαίο και μετά να μην ανταποκρίνεστε στις προσδοκίες τους.
Ίσως αυτό που μετράει περισσότερο απ’ όλα είναι το μέγεθος της αποφασιστικότητας και του θάρρους των ηγετών. Οι πιο θαρραλέοι γρήγορα θα αφήσουν τα λόγια και θα προχωρήσουν ολοταχώς στην πράξη. Έχουν μεγαλόπνοα σχέδια και θα τα μάθουν όλοι ο κόσμος να χαλάσει. Και σήμερα μάλιστα! Πρώτα πυροβολούν και μετά σημαδεύουν, ξοδεύοντας όλα τους τα πυρομαχικά σε εξαιρετικά υψηλού ρίσκου ιδέες. Για την ακρίβεια, ανατινάζουν τον προϋπολογισμό, αφού παίζουν με το χρόνο των εργαζόμενων και τους πόρους της εταιρείας. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει πρόβλημα, όπως υποστηρίζουν, γιατί πρόκειται για επαναστατικές ιδέες. Αυτές ορίζονται ως ιδέες τις οποίες η εταιρεία σας δεν ξέρει πώς να υλοποιήσει, ενώ παράλληλα στοχεύουν σε μια ανάγκη της αγοράς που δεν έχει ποσοτικοποιηθεί ακόμη.
Ερώτηση: αφού δεν γνωρίζετε αν η αγορά έχει ανάγκη από μια ιδέα και ούτως ή άλλως δεν ξέρετε πώς να την κάνετε πράξη, τότε γιατί επιμένετε τόσο σε αυτήν; Η φούσκα του dot.com στα τέλη της δεκαετίας του 1990 τροφοδοτήθηκε από εικοσάρηδες που είχαν κάτι να αποδείξουν. Αυτό κατά τη γνώμη μας τα λέει όλα.
Όλοι κάνουμε λάθη. Η πτώση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας της ωρίμανσης. Συχνά οι μεγαλύτεροι πρωτοπόροι της καινοτομίας στα νιάτα τους έκαναν ημι-υπολογισμένες, χαμηλού κινδύνου απόπειρες καινοτομίας. Ίσως ακόμη και να κόμπαζαν για τις περιπέτειές τους αυτές. Όμως μεγαλώνοντας συνειδητοποίησαν ότι τα καλύτερα λόγια είναι τα έργα και ότι αν ήθελαν να βροντοφωνάξουν ότι επρόκειτο να συμβούν σπουδαία πράγματα, τότε θα έπρεπε να σιγουρευτούν ότι μπορούν να υποστηρίξουν τις υποσχέσεις τους με δημιουργικότητα και αποτελέσματα.
Στην περίπτωση της ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών, το θάρρος όχι απλώς δεν είναι κακό, αλλά είναι απαραίτητο. Στην πραγματικότητα, ένας ηγέτης χωρίς θάρρος θα αφήσει την ομάδα του να πέσει στην παγίδα της υλοποίησης αποκλειστικά ασφαλών, μη διαφοροποιημένων ιδεών, ή ακόμη χειρότερα, στην παγίδα της πλήρους αδράνειας. Ούτως ή άλλως, εάν μια ιδέα δεν γίνει πράξη, δεν μπορεί και να μετρηθεί, στην οποία περίπτωση μπορείτε να συνεχίσετε να βαυκαλίζεστε.
Ο G. Michael Maddock είναι διευθύνων σύμβουλος και ο Raphael Louis Viton είναι Πρόεδρος της Maddock Douglas, μιας συμβουλευτικής εταιρείας σε θέματα καινοτομίας που βοηθά τους πελάτες της στο να εφευρίσκουν, τυποποιούν και τοποθετούν στην αγορά νέα προϊόντα, υπηρεσίες και επιχειρησιακά μοντέλα. Ο Maddock είναι συγγραφέας του βιβλίου που θα δημοσιευτεί προσεχώς Brand New: Solving the Innovation Paradox—How Great Brands Invent and Launch New Products, Services, and Business Models (Εκδόσεις Wiley, Απρίλιος 2011).
Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου 2011
«Λεφτά υπάρχουν μέχρι και τον Οκτώβριο»
Ζώης Τσώλης
Πού και γιατί έπεσε έξω η κυβέρνηση - Πόσες προσλήψεις έγιναν - Πόσα χάθηκαν από τις αποδείξεις - Τι είναι και πώς μας σπρώχνουν στη συντεταγμένη χρεοκοπία
Η λιτή ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδος για το ταμείο του δημοσίου που μέσα στο 2011 - στο τέλος Αυγούστου - ήταν μείον 18,6 δισ. ευρώ αποκαλύπτει τον εκτροχιασμό της οικονομικής πολιτικής από τους στόχους του μνημονίου και την αιτία που λειτούργησε ως «πυροκροτητής» των δραματικών εξελίξεων των τελευταίων ημερών.
«Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2011 το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής διοίκησης ανήλθε σε 18,6 δισ. ευρώ, έναντι ελλείμματος 15,6 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2010. Κατά την περίοδο αυτή τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού διαμορφώθηκαν σε 31,09 δισ. ευρώ, από 32,8 δισ. ευρώ πέρυσι. Όσον αφορά τις δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού, αυξήθηκαν σε 47,8 δισ. ευρώ, έναντι 43,5 δισ. ευρώ την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2010» ανακοίνωσε η κεντρική τράπεζα παρουσιάζοντας έτσι την πραγματική εικόνα της ελληνικής οικονομίας που έχει βυθιστεί στην ύφεση, εξοφλεί τα δάνεια που λήγουν με τα δάνεια του μηχανισμού στήριξης αλλά το κυριότερο χρειάζεται νέα δάνεια για να πληρώνει ένα μέρος των μισθών και των συντάξεων.
Ο εκτροχιασμός του προυπολογισμού παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε δόσεις - στην αρχή του έτους (αυξήσεις ΦΠΑ, ειδικών φόρων στα καύσιμα, τα ποτά και τα τσιγάρα και περικοπές μισθών και συντάξεων) αλλά και στις αρχές Ιουλίου (νέες περικοπές μισθών και επιδομάτων στο δημόσιο σε συνδυασμό με το "ψαλίδισμα" των κοινωνικών επιδομάτων) - αποκαλύπτει ότι κάτι δεν πήγε καλά.
Η τρόικα που ασφαλώς είναι συνυπεύθυνη για την «ανατίναξη» του μνημονίου αφού απέτυχε σε όλες τις προβλέψεις - υποθέσεις του βασικού σεναρίου εξόδου από την κρίση (το βάθος της ύφεσης, το ύψος της ανεργίας αλλά και στην ελαστικότητα των εσόδων μετά τις παρεμβάσεις λιτότητας που επιχείρησε), αναζήτησε συστηματικά τις αιτίες του εκτροχιασμού που ο μέχρι πρότινος επικεφαλής της κ. Πόουλ Τόμσεν θα κληθεί να παρουσιάσει στη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΔΝΤ αύριο Τετάρτη στην Ουάσιγκτον.
Στον έλεγχο (monitoring) που έγινε το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου αποκαλύφθηκε ότι αν συνεχιστεί η δημοσιονομική πορεία με την ίδια «ταχύτητα» τότε το έλλειμα ως το τέλος του έτους θα αγγίξει το έλλειμα του 2010 που διαμορφώθηκε στα 24,5 δισ. ευρώ όταν ο στόχος που καλείται να επιτύχει η κυβέρνηση είναι 17,5 δισ. ευρώ! Και ασφαλώς η απόσταση από αυτή την αφετηρία για τη μείωση του ελλείματος κάτω από τα 15 δισ. ευρώ το 2012 θα ήταν μεγαλύτερη.
Γιατί πέσαμε έξω
Η κυβέρνηση προβάλει ως επιχείρημα της αποτυχίας της τη μείωση των φορολογικών εσόδων από τη βαθειά ύφεση. Στο σκέλος των εσόδων όμως διαπιστώθηκε ότι η βασική αιτία της απόκλισης ήταν οι επιστροφές φόρων ύψους 1,2 δισ. ευρώ στους φορολογούμενους που εμφάνισαν στην εφορία αποδείξεις αγοράς αγαθών και υπηρεσιών ως και 30.000 ευρώ ο καθένας(!) ποντάροντας στο γεγονός ότι ποτέ η εφορία δεν πρόκειται να τους ελέγξει και δεύτερος λόγος η αποτυχία των μηχανισμών του υπουργείου Οικονομικών και εγγράψουν έστω και ένα ευρώ παραπάνω έσοδα από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
Ετσι κρίθηκε αναγκαία η επιβολή έκτακτης εισφοράς στα εισοδήματα, τα ΙΧ μεγάλου κυβισμού, τα σκάφη και τις πισίνες που πληρώνουμε τώρα.
Και 24.000 προσλήψεις
Στο σκέλος των δαπανών η κυβέρνηση προβάλει ως επιχείρημα της αύξησης τους τις αυξημένες επιχορηγήσεις πρός τον ΟΑΕΔ και τα ασφαλιστικά ταμεία κατά ένα δισ. ευρώ πέραν των προβλέψεων λόγω του κύματος ανεργίας και των συνταξιοδοτήσεων.
Ομως η πραγματική αποτυχία της περικοπής των δαπανών αποτυπώθηκε στο κονδύλι της μισθοδοσίας στο δημόσιο το οποίο περιορίστηκε κατά 3,8% ή κατά 502 εκατ. ευρώ ως το τέλος Ιουλίου που υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία.
Πώς όμως έγινε αυτό όταν οι αποδοχές στο δημόσιο μειώθηκαν κατά 8% από τις περικοπές επιδομάτων, την κατάργηση του Δώρου Πάσχα και επιδόματος καλοκαιρινής αδείας που ισοδυναμούν με ένα μισθό ή 7% των συνολικών αποδοχών και την αποχώρηση 34.000 υπαλλήλων κατά το 2010. Αυτοί συνταξιοδοτήθηκαν, αυξάνοντας το αντίστοιχο κονδύλι των συντάξεων κατά 4,2% ή 261 εκατ. ευρώ.
Αυτό που αποκαλύφθηκε είναι ότι η κυβέρνηση - στην η κεντρική διοίκηση - προσλήφθηκαν 16.000 νέοι υπάλληλοι συμπεριλαμβανομένων 1300 υπαλλήλων της πρώην Ολυμπιακής που απορρόφθηκαν από τα υπουργεία. Αν η κυβέρνηση ακολουθούσε, όπως είχε δεσμευθεί, τον κανόνα «5 αποχωρήσεις - 1 πρόσληψη», ο αριθμός των νεοπλροσληφθέντων θα έπρεπε να είχε συγκρατηθεί χαμηλότερα από τα 7.000 άτομα.
Τι συνέβη όμως;
Το 2011, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, έγιναν μέχρι το τέλος Ιουλίου 8.300 προσλήψεις εκ των οποίων 1500 μετατάξεις από τους συγκοινωνιακούς φορείς και 250 άτομα από φορείς που καταργήθηκαν. Εφέτος, όμως, ισχύει όπως όλοι θυμούνται, ο κανόνας «10 αποχωρήσεις - 1 πρόσληψη». Αρα, θα πρέπει να φύγουν από το Δημόσιο, 83.000 άτομα.
Στους καταλόγους που η κυβέρνηση οφείλει να δώσει στη δημοσιότητα ενόψει της εφαρμογής του μέτρου της εργασιακής εφεδρείας - δηλαδή της προετοιμασίας απολύσεων στο δημόσιο που επιβάλει τώρα διά ροπάλου η τρόικα - ασφαλώς δεν περιλαμβάνονται οι τοποθετήσεις γενικών και ειδικών γραμματέων και των μετακλητών υπαλλήλων που έχουν τοποθετηθεί εκτός διαδικασιών ΑΣΕΠ στα γραφεία τους.
Ο αριθμός παραμένει άγνωστος...
Μέχρι πότε έχουμε λεφτά;
Κατόπιν αυτών των διαπιστώσεων, η τρόικα αποχώρησε, η καταβολή της έκτης δόσης των 8 δισ. ευρώ «πάγωσε», στην κυβέρνηση επικράτησε πανικός που οδήγησε στην ανακοίνωση της άμεσης εφαρμογής του ενιαίου μισθολογίου που προβλεπόταν στο μνημόνιο από το Μάιο του 2010 και της επιβολής φορολογίας των ακινήτων.
Η κυβέρνηση συνειδητοποίησε ότι «λεφτά, πλέον, δεν υπάρχουν».
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Φιλ. Σαχινίδης ερωτηθείς χθες «μέχρι πότε έχουμε λεφτά» απάντησε:
«Θα προσπαθήσουμε να διασφαλίσουμε την ρευστότητα για λογαριασμό του ελληνικού δημοσίου, όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορούμε».
Και στις επίμονες ερωτήσεις των συναδέλφων του Mega «δηλαδή για πόσες μέρες» είπε την αλήθεια:
«Σίγουρα και τον Οκτώβριο έχουμε αυτή τη δυνατότητα να πληρώνουν μισθούς και συντάξεις».
Είναι αυτοί οι «δυό κολασμένοι μήνες» για τους οποίους μίλησε ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευ. Βενιζέλος στην έδρα του, στη Θεσσαλονίκη, όπου αναγκάστηκε να χαλάσει ακόμη και παράδοση δεκαετιών όπου ο εκάστοτε πρωθυπουργός ανακοίνωνε κάτι ευχάριστο (με εξαίρεση τον κ. Κ. Καραμανλή όταν το 2009 είχε αποφασίσει να παραιτηθεί από την εξουσία) που η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι θα συνεχίσει να λειτουργεί το κράτος χωρίς να αντιμετωπίσει προβλήματα χρηματοδότησης.
Σ΄αυτό το διάστημα θα κριθούν όλα. Αν οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ συνεχίσουν να μας βοηθούν με τις επόμενες δόσεις του μνημονίου, αν θα υπάρξει το δεύτερο πακέτο βοήθειας για την Ελλάδα που αποφασίστηκε στις 21 Ιουλίου ή θα διακοπεί οριστικά η χρηματοδότηση μας από το εξωτερικό και θα οδηγηθούμε σε μια «συντεταγμένη χρεοκοπία» που είναι και η νέα φράση που θα μας συνοδεύει στην καθημερινή μας ζωή και προσπάθεια να βγούμε από το αδιέξοδο.
Πού και γιατί έπεσε έξω η κυβέρνηση - Πόσες προσλήψεις έγιναν - Πόσα χάθηκαν από τις αποδείξεις - Τι είναι και πώς μας σπρώχνουν στη συντεταγμένη χρεοκοπία
Η λιτή ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδος για το ταμείο του δημοσίου που μέσα στο 2011 - στο τέλος Αυγούστου - ήταν μείον 18,6 δισ. ευρώ αποκαλύπτει τον εκτροχιασμό της οικονομικής πολιτικής από τους στόχους του μνημονίου και την αιτία που λειτούργησε ως «πυροκροτητής» των δραματικών εξελίξεων των τελευταίων ημερών.
«Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2011 το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής διοίκησης ανήλθε σε 18,6 δισ. ευρώ, έναντι ελλείμματος 15,6 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2010. Κατά την περίοδο αυτή τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού διαμορφώθηκαν σε 31,09 δισ. ευρώ, από 32,8 δισ. ευρώ πέρυσι. Όσον αφορά τις δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού, αυξήθηκαν σε 47,8 δισ. ευρώ, έναντι 43,5 δισ. ευρώ την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2010» ανακοίνωσε η κεντρική τράπεζα παρουσιάζοντας έτσι την πραγματική εικόνα της ελληνικής οικονομίας που έχει βυθιστεί στην ύφεση, εξοφλεί τα δάνεια που λήγουν με τα δάνεια του μηχανισμού στήριξης αλλά το κυριότερο χρειάζεται νέα δάνεια για να πληρώνει ένα μέρος των μισθών και των συντάξεων.
Ο εκτροχιασμός του προυπολογισμού παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε δόσεις - στην αρχή του έτους (αυξήσεις ΦΠΑ, ειδικών φόρων στα καύσιμα, τα ποτά και τα τσιγάρα και περικοπές μισθών και συντάξεων) αλλά και στις αρχές Ιουλίου (νέες περικοπές μισθών και επιδομάτων στο δημόσιο σε συνδυασμό με το "ψαλίδισμα" των κοινωνικών επιδομάτων) - αποκαλύπτει ότι κάτι δεν πήγε καλά.
Η τρόικα που ασφαλώς είναι συνυπεύθυνη για την «ανατίναξη» του μνημονίου αφού απέτυχε σε όλες τις προβλέψεις - υποθέσεις του βασικού σεναρίου εξόδου από την κρίση (το βάθος της ύφεσης, το ύψος της ανεργίας αλλά και στην ελαστικότητα των εσόδων μετά τις παρεμβάσεις λιτότητας που επιχείρησε), αναζήτησε συστηματικά τις αιτίες του εκτροχιασμού που ο μέχρι πρότινος επικεφαλής της κ. Πόουλ Τόμσεν θα κληθεί να παρουσιάσει στη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΔΝΤ αύριο Τετάρτη στην Ουάσιγκτον.
Στον έλεγχο (monitoring) που έγινε το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου αποκαλύφθηκε ότι αν συνεχιστεί η δημοσιονομική πορεία με την ίδια «ταχύτητα» τότε το έλλειμα ως το τέλος του έτους θα αγγίξει το έλλειμα του 2010 που διαμορφώθηκε στα 24,5 δισ. ευρώ όταν ο στόχος που καλείται να επιτύχει η κυβέρνηση είναι 17,5 δισ. ευρώ! Και ασφαλώς η απόσταση από αυτή την αφετηρία για τη μείωση του ελλείματος κάτω από τα 15 δισ. ευρώ το 2012 θα ήταν μεγαλύτερη.
Γιατί πέσαμε έξω
Η κυβέρνηση προβάλει ως επιχείρημα της αποτυχίας της τη μείωση των φορολογικών εσόδων από τη βαθειά ύφεση. Στο σκέλος των εσόδων όμως διαπιστώθηκε ότι η βασική αιτία της απόκλισης ήταν οι επιστροφές φόρων ύψους 1,2 δισ. ευρώ στους φορολογούμενους που εμφάνισαν στην εφορία αποδείξεις αγοράς αγαθών και υπηρεσιών ως και 30.000 ευρώ ο καθένας(!) ποντάροντας στο γεγονός ότι ποτέ η εφορία δεν πρόκειται να τους ελέγξει και δεύτερος λόγος η αποτυχία των μηχανισμών του υπουργείου Οικονομικών και εγγράψουν έστω και ένα ευρώ παραπάνω έσοδα από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
Ετσι κρίθηκε αναγκαία η επιβολή έκτακτης εισφοράς στα εισοδήματα, τα ΙΧ μεγάλου κυβισμού, τα σκάφη και τις πισίνες που πληρώνουμε τώρα.
Και 24.000 προσλήψεις
Στο σκέλος των δαπανών η κυβέρνηση προβάλει ως επιχείρημα της αύξησης τους τις αυξημένες επιχορηγήσεις πρός τον ΟΑΕΔ και τα ασφαλιστικά ταμεία κατά ένα δισ. ευρώ πέραν των προβλέψεων λόγω του κύματος ανεργίας και των συνταξιοδοτήσεων.
Ομως η πραγματική αποτυχία της περικοπής των δαπανών αποτυπώθηκε στο κονδύλι της μισθοδοσίας στο δημόσιο το οποίο περιορίστηκε κατά 3,8% ή κατά 502 εκατ. ευρώ ως το τέλος Ιουλίου που υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία.
Πώς όμως έγινε αυτό όταν οι αποδοχές στο δημόσιο μειώθηκαν κατά 8% από τις περικοπές επιδομάτων, την κατάργηση του Δώρου Πάσχα και επιδόματος καλοκαιρινής αδείας που ισοδυναμούν με ένα μισθό ή 7% των συνολικών αποδοχών και την αποχώρηση 34.000 υπαλλήλων κατά το 2010. Αυτοί συνταξιοδοτήθηκαν, αυξάνοντας το αντίστοιχο κονδύλι των συντάξεων κατά 4,2% ή 261 εκατ. ευρώ.
Αυτό που αποκαλύφθηκε είναι ότι η κυβέρνηση - στην η κεντρική διοίκηση - προσλήφθηκαν 16.000 νέοι υπάλληλοι συμπεριλαμβανομένων 1300 υπαλλήλων της πρώην Ολυμπιακής που απορρόφθηκαν από τα υπουργεία. Αν η κυβέρνηση ακολουθούσε, όπως είχε δεσμευθεί, τον κανόνα «5 αποχωρήσεις - 1 πρόσληψη», ο αριθμός των νεοπλροσληφθέντων θα έπρεπε να είχε συγκρατηθεί χαμηλότερα από τα 7.000 άτομα.
Τι συνέβη όμως;
Το 2011, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, έγιναν μέχρι το τέλος Ιουλίου 8.300 προσλήψεις εκ των οποίων 1500 μετατάξεις από τους συγκοινωνιακούς φορείς και 250 άτομα από φορείς που καταργήθηκαν. Εφέτος, όμως, ισχύει όπως όλοι θυμούνται, ο κανόνας «10 αποχωρήσεις - 1 πρόσληψη». Αρα, θα πρέπει να φύγουν από το Δημόσιο, 83.000 άτομα.
Στους καταλόγους που η κυβέρνηση οφείλει να δώσει στη δημοσιότητα ενόψει της εφαρμογής του μέτρου της εργασιακής εφεδρείας - δηλαδή της προετοιμασίας απολύσεων στο δημόσιο που επιβάλει τώρα διά ροπάλου η τρόικα - ασφαλώς δεν περιλαμβάνονται οι τοποθετήσεις γενικών και ειδικών γραμματέων και των μετακλητών υπαλλήλων που έχουν τοποθετηθεί εκτός διαδικασιών ΑΣΕΠ στα γραφεία τους.
Ο αριθμός παραμένει άγνωστος...
Μέχρι πότε έχουμε λεφτά;
Κατόπιν αυτών των διαπιστώσεων, η τρόικα αποχώρησε, η καταβολή της έκτης δόσης των 8 δισ. ευρώ «πάγωσε», στην κυβέρνηση επικράτησε πανικός που οδήγησε στην ανακοίνωση της άμεσης εφαρμογής του ενιαίου μισθολογίου που προβλεπόταν στο μνημόνιο από το Μάιο του 2010 και της επιβολής φορολογίας των ακινήτων.
Η κυβέρνηση συνειδητοποίησε ότι «λεφτά, πλέον, δεν υπάρχουν».
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Φιλ. Σαχινίδης ερωτηθείς χθες «μέχρι πότε έχουμε λεφτά» απάντησε:
«Θα προσπαθήσουμε να διασφαλίσουμε την ρευστότητα για λογαριασμό του ελληνικού δημοσίου, όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορούμε».
Και στις επίμονες ερωτήσεις των συναδέλφων του Mega «δηλαδή για πόσες μέρες» είπε την αλήθεια:
«Σίγουρα και τον Οκτώβριο έχουμε αυτή τη δυνατότητα να πληρώνουν μισθούς και συντάξεις».
Είναι αυτοί οι «δυό κολασμένοι μήνες» για τους οποίους μίλησε ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευ. Βενιζέλος στην έδρα του, στη Θεσσαλονίκη, όπου αναγκάστηκε να χαλάσει ακόμη και παράδοση δεκαετιών όπου ο εκάστοτε πρωθυπουργός ανακοίνωνε κάτι ευχάριστο (με εξαίρεση τον κ. Κ. Καραμανλή όταν το 2009 είχε αποφασίσει να παραιτηθεί από την εξουσία) που η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι θα συνεχίσει να λειτουργεί το κράτος χωρίς να αντιμετωπίσει προβλήματα χρηματοδότησης.
Σ΄αυτό το διάστημα θα κριθούν όλα. Αν οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ συνεχίσουν να μας βοηθούν με τις επόμενες δόσεις του μνημονίου, αν θα υπάρξει το δεύτερο πακέτο βοήθειας για την Ελλάδα που αποφασίστηκε στις 21 Ιουλίου ή θα διακοπεί οριστικά η χρηματοδότηση μας από το εξωτερικό και θα οδηγηθούμε σε μια «συντεταγμένη χρεοκοπία» που είναι και η νέα φράση που θα μας συνοδεύει στην καθημερινή μας ζωή και προσπάθεια να βγούμε από το αδιέξοδο.
Ανοιχτά Μυαλά, Ανοιχτές Ψυχές, Ανοιχτές Σχολές!
του Απόστολου Δοξιάδη 13/09/2011
πρωτοβουλία για ανοιχτά πανεπιστήμια
Το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές στα ελληνικά πανεπιστήμια, που οργανώθηκε αρχικά από ομάδες φοιτητών του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) και τώρα αναπτύσσεται σε πολλές άλλες σχολές, αποτελεί το πιο υγιές αντανακλαστικό της κοινωνίας μας στην πολιτισμική κατρακύλα των τελευταίων δεκαετιών, που τώρα εκδηλώνεται δραματικά με την οικονομική κρίση. Το αληθινά νεανικό, γνήσιο, αυθόρμητο αυτό κίνημα είναι η πιο ουσιαστικά προοδευτική αντίδραση στο αίσχος που μας περιβάλλει, η πιο καθαρή, γλυκειά αχτίδα φωτός μέσα στο σκοτάδι των καιρών μας.
Αυτόνομες ομάδες νέων ανθρώπων, χωρίς καθοδήγηση από κόμματα, κρατικούς ή πολιτικούς ταγούς, παίρνουν την τύχη τους στα χέρια τους και αποφασίζουν να δράσουν, από κοινού, για να υπερασπιστούν το πραγματικό τους συμφέρον: τη μόρφωση, την πρόοδο και την προκοπή τους. Κι αυτό, μέσα στο βαθύτατα αντιπνευματικό, σκληρά εχθρικό, συχνότατα βάρβαρο περιβάλλον που έθρεψε στα πανεπιστήμια μας, ολόκληρες δεκαετίες, η κομματοκρατία, με όπλα τη βία, τον καταναγκασμό και τη συναλλαγή. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές που τώρα συσπειρώνονται για να υπερασπιστούν το δικαίωμά τους στη συνεχή, αδιάκοπη, μόρφωση, το δικαίωμα στις συνεχώς ανοιχτές σχολές, υψώνουν το ανάστημά τους, γενναία, απέναντι στις στη βαθιά αντιδραστική στάση κάποιων νεολαιών, και όχι μόνων, κομματικών ή άλλων, που αναπαράγουν τα χειρότερα στοιχεία των σάπιων οργανισμών που τις δημιούργησαν. Αν η κατάντια του τόπου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο άθλιο πολιτικό σύστημα, και στα κόμματα που το στηρίζουν και το υπηρετούν, η κατάντια των πανεπιστημίων οφείλεται, αντίστοιχα, στις ανίερες προεκτάσεις τους στα πανεπιστήμια, στα πλοκάμια ενός σάπιου πολιτικού συστήματος που θέλουν να πνίξουν κάθε γνήσια πνευματική δραστηριότητα, κάθε δημιουργική σκέψη, είτε μέσω κάποιων κομματικών τους πρακτόρων, κατ' όνομα μόνο πανεπιστημιακών αρχόντων, είτε μέσω των αναίσθητων και επίορκων ακαδημαϊκών, τάχα δασκάλων, που συναλλάσσονται μαζί τους, είτε μέσω των τυφλών οπαδών τους, των φοιτητοπατέρων, των νεοσσών κομματαρχών, που πατρονάρουν, για ίδιο όφελος. Γιατί είτε οι φορείς που προωθούν το κλείσιμο των σχολών ανοιχτά, είτε κάποιοι άλλοι, που καμώνονται τους ουδέτερους, και χαίρονται σαν τους λύκους στην αναμπουμπούλα, όσοι θέλουν να σταματήσουν την εκπαίδευση στο όνομα της εκπαίδευσης, απεργάζονται το κακό του τόπου, το κακό των νέων μας, το κακό όλων μας.
Ετούτη τη φορά, κόμματα και νεολαίες θέλουν να κλείσουν τις σχολές--ή νίπτουν τας χείρας, μερικοί, το ίδιο κάνει--για να διαμαρτυρηθούν για το νέο νόμο. Άλλοτε τις κλείνουν για άλλους λόγους, κάθε φορά κάποιο πρόσχημα υπάρχει για να γίνει το κακό--τώρα βρήκαν ετούτη την αιτιολογία. Όμως το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές ορθά, ορθότατα, δεν παίρνει θέση στο θέμα του νόμου. Άλλοι είναι υπέρ, άλλοι εναντίον, άλλοι ίσως αδιάφοροι, δεν έχει αυτό σημασία. Με σωστό, γνήσια νεανικό ένστικτο αφήνουν την αντιδικία για τον νόμο έξω, πέρα, από το πιο πολύτιμο πράγμα που αποζητούν από τα χρόνια των σπουδών τους: το δικαίωμα στη μάθηση, στη σωστή, συνεχή λειτουργία των πανεπιστημίων τους, των σχολών τους. Κανένας δεν έχει δικαίωμα να τους τη στερεί, κανένας κομματάρχης ή ιδεοληπτικός, κανένας πανεπιστημιακός ή συνδικαλιστής, κανένας φανατικός ή πολιτικάντης. Τα πανεπιστήμια είναι για να διδάσκουν, μέσα στη συνεχή, ανοιχτή διαδικασία της παιδείας, την πιο όμορφη, την πιο υψηλή εκδήλωση του πνεύματος. Είναι και πρέπει να παραμένουν πάντα ανοιχτά, πάντα ανοιχτά στις ιδέες και στη δουλειά, πάντα ανοιχτά στο πνεύμα και τον πολιτισμό, πάντα ανοιχτά στο διάλογο, που βέβαια περιλαμβάνει και τη διαφωνία, αλλά με τους κανόνες πολιτισμένων ανθρώπων, πάντα ανοιχτά, αλλά πάντα χωρίς βία, πάντα χωρίς καταναγκασμό, πάντα με ανοιχτόκαρδη διάθεση, πάντα, όπως λέει σοφά ο Ανδρέας Εμπειρίκος "δια της αγωνιστικής καλής θελήσεως", πάντα με σεβασμό για την άποψη του άλλου, πάντα και παντού με ανιδιοτέλεια, κατανόηση και καλοσύνη.
Αυτό τα πνεύμα, το τόσο απαραίτητο για τη λειτουργία τους, έχει δυστυχώς πληγεί βίαια τα τελευταία χρόνια, έχει τραυματισθεί βαριά από τις χειρότερες εκφάνσεις της πολιτικής μας ζωής. Νομίζαμε ως τώρα--εγώ τουλάχιστον έτσι νόμιζα--ότι το τραύμα είναι αγιάτρευτο, το κακό ανεπανόρθωτο. Έρχται όμως η ώρα να διαψεσθούμε, οι απαισιόδοξοι. Έρχεται φαίνεται η ώρα να ξεγίνει το κακό, να αναστραφεί η πορεία, να σταματήσει η βαρβαρότητα, να γεννηθεί πάλι η ελπίδα, η ελπίδα ότι αντιστέκεται στη βαρβαρότητα ο αληθινός πολιτισμός, που είναι το πραγματικό νόημα της παιδείας. Κι αυτό όχι με νόμους, όχι με υπουργούς ή νομοθετήματα, όχι με διατάγματα και ντιρεκτίβες, αλλά με την πρωτοβουλία κάποιων νέων ανθρώπων, αληθινά νέων, νέων στο μυαλό και στην ψυχή, που θέλουν να κρατήσουν ανοιχτές τις σχολές τους. Που αγωνίζονται για το καλό.
Όλοι όσοι αγαπούμε αυτό τον τόπο, όλοι όσοι πιστεύουμε στο μέλλον του, πρέπει να υποστηρίξουμε με κάθε τρόπο τα νέα αυτά παιδιά, που ορθώνουν με τη θέληση τους τείχος στο αίσχος που αφήσαμε όλοι μας, τόσα χρόνια, άβουλα, δειλά, να αναπτυχθεί. Πρέπει να συμπαρασταθούμε με κάθε τρόπο στις νέες και τους νέους που ζητούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην ελπίδα, στη μόρφωση, στο μέλλον, εδώ και τώρα, πέρα από τις ψυχρές, μαύρες δυνάμεις, που τους θέλουν σκλάβους ετούτου ή του άλλου φανατισμού, αυτού ή του άλλου κόμματος. Είναι το καθήκον όλων μας.
*Ο Απόστολος Δοξιάδης είναι συγγραφέας και σκηνοθέτης.
πρωτοβουλία για ανοιχτά πανεπιστήμια
Το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές στα ελληνικά πανεπιστήμια, που οργανώθηκε αρχικά από ομάδες φοιτητών του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) και τώρα αναπτύσσεται σε πολλές άλλες σχολές, αποτελεί το πιο υγιές αντανακλαστικό της κοινωνίας μας στην πολιτισμική κατρακύλα των τελευταίων δεκαετιών, που τώρα εκδηλώνεται δραματικά με την οικονομική κρίση. Το αληθινά νεανικό, γνήσιο, αυθόρμητο αυτό κίνημα είναι η πιο ουσιαστικά προοδευτική αντίδραση στο αίσχος που μας περιβάλλει, η πιο καθαρή, γλυκειά αχτίδα φωτός μέσα στο σκοτάδι των καιρών μας.
Αυτόνομες ομάδες νέων ανθρώπων, χωρίς καθοδήγηση από κόμματα, κρατικούς ή πολιτικούς ταγούς, παίρνουν την τύχη τους στα χέρια τους και αποφασίζουν να δράσουν, από κοινού, για να υπερασπιστούν το πραγματικό τους συμφέρον: τη μόρφωση, την πρόοδο και την προκοπή τους. Κι αυτό, μέσα στο βαθύτατα αντιπνευματικό, σκληρά εχθρικό, συχνότατα βάρβαρο περιβάλλον που έθρεψε στα πανεπιστήμια μας, ολόκληρες δεκαετίες, η κομματοκρατία, με όπλα τη βία, τον καταναγκασμό και τη συναλλαγή. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές που τώρα συσπειρώνονται για να υπερασπιστούν το δικαίωμά τους στη συνεχή, αδιάκοπη, μόρφωση, το δικαίωμα στις συνεχώς ανοιχτές σχολές, υψώνουν το ανάστημά τους, γενναία, απέναντι στις στη βαθιά αντιδραστική στάση κάποιων νεολαιών, και όχι μόνων, κομματικών ή άλλων, που αναπαράγουν τα χειρότερα στοιχεία των σάπιων οργανισμών που τις δημιούργησαν. Αν η κατάντια του τόπου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο άθλιο πολιτικό σύστημα, και στα κόμματα που το στηρίζουν και το υπηρετούν, η κατάντια των πανεπιστημίων οφείλεται, αντίστοιχα, στις ανίερες προεκτάσεις τους στα πανεπιστήμια, στα πλοκάμια ενός σάπιου πολιτικού συστήματος που θέλουν να πνίξουν κάθε γνήσια πνευματική δραστηριότητα, κάθε δημιουργική σκέψη, είτε μέσω κάποιων κομματικών τους πρακτόρων, κατ' όνομα μόνο πανεπιστημιακών αρχόντων, είτε μέσω των αναίσθητων και επίορκων ακαδημαϊκών, τάχα δασκάλων, που συναλλάσσονται μαζί τους, είτε μέσω των τυφλών οπαδών τους, των φοιτητοπατέρων, των νεοσσών κομματαρχών, που πατρονάρουν, για ίδιο όφελος. Γιατί είτε οι φορείς που προωθούν το κλείσιμο των σχολών ανοιχτά, είτε κάποιοι άλλοι, που καμώνονται τους ουδέτερους, και χαίρονται σαν τους λύκους στην αναμπουμπούλα, όσοι θέλουν να σταματήσουν την εκπαίδευση στο όνομα της εκπαίδευσης, απεργάζονται το κακό του τόπου, το κακό των νέων μας, το κακό όλων μας.
Ετούτη τη φορά, κόμματα και νεολαίες θέλουν να κλείσουν τις σχολές--ή νίπτουν τας χείρας, μερικοί, το ίδιο κάνει--για να διαμαρτυρηθούν για το νέο νόμο. Άλλοτε τις κλείνουν για άλλους λόγους, κάθε φορά κάποιο πρόσχημα υπάρχει για να γίνει το κακό--τώρα βρήκαν ετούτη την αιτιολογία. Όμως το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές ορθά, ορθότατα, δεν παίρνει θέση στο θέμα του νόμου. Άλλοι είναι υπέρ, άλλοι εναντίον, άλλοι ίσως αδιάφοροι, δεν έχει αυτό σημασία. Με σωστό, γνήσια νεανικό ένστικτο αφήνουν την αντιδικία για τον νόμο έξω, πέρα, από το πιο πολύτιμο πράγμα που αποζητούν από τα χρόνια των σπουδών τους: το δικαίωμα στη μάθηση, στη σωστή, συνεχή λειτουργία των πανεπιστημίων τους, των σχολών τους. Κανένας δεν έχει δικαίωμα να τους τη στερεί, κανένας κομματάρχης ή ιδεοληπτικός, κανένας πανεπιστημιακός ή συνδικαλιστής, κανένας φανατικός ή πολιτικάντης. Τα πανεπιστήμια είναι για να διδάσκουν, μέσα στη συνεχή, ανοιχτή διαδικασία της παιδείας, την πιο όμορφη, την πιο υψηλή εκδήλωση του πνεύματος. Είναι και πρέπει να παραμένουν πάντα ανοιχτά, πάντα ανοιχτά στις ιδέες και στη δουλειά, πάντα ανοιχτά στο πνεύμα και τον πολιτισμό, πάντα ανοιχτά στο διάλογο, που βέβαια περιλαμβάνει και τη διαφωνία, αλλά με τους κανόνες πολιτισμένων ανθρώπων, πάντα ανοιχτά, αλλά πάντα χωρίς βία, πάντα χωρίς καταναγκασμό, πάντα με ανοιχτόκαρδη διάθεση, πάντα, όπως λέει σοφά ο Ανδρέας Εμπειρίκος "δια της αγωνιστικής καλής θελήσεως", πάντα με σεβασμό για την άποψη του άλλου, πάντα και παντού με ανιδιοτέλεια, κατανόηση και καλοσύνη.
Αυτό τα πνεύμα, το τόσο απαραίτητο για τη λειτουργία τους, έχει δυστυχώς πληγεί βίαια τα τελευταία χρόνια, έχει τραυματισθεί βαριά από τις χειρότερες εκφάνσεις της πολιτικής μας ζωής. Νομίζαμε ως τώρα--εγώ τουλάχιστον έτσι νόμιζα--ότι το τραύμα είναι αγιάτρευτο, το κακό ανεπανόρθωτο. Έρχται όμως η ώρα να διαψεσθούμε, οι απαισιόδοξοι. Έρχεται φαίνεται η ώρα να ξεγίνει το κακό, να αναστραφεί η πορεία, να σταματήσει η βαρβαρότητα, να γεννηθεί πάλι η ελπίδα, η ελπίδα ότι αντιστέκεται στη βαρβαρότητα ο αληθινός πολιτισμός, που είναι το πραγματικό νόημα της παιδείας. Κι αυτό όχι με νόμους, όχι με υπουργούς ή νομοθετήματα, όχι με διατάγματα και ντιρεκτίβες, αλλά με την πρωτοβουλία κάποιων νέων ανθρώπων, αληθινά νέων, νέων στο μυαλό και στην ψυχή, που θέλουν να κρατήσουν ανοιχτές τις σχολές τους. Που αγωνίζονται για το καλό.
Όλοι όσοι αγαπούμε αυτό τον τόπο, όλοι όσοι πιστεύουμε στο μέλλον του, πρέπει να υποστηρίξουμε με κάθε τρόπο τα νέα αυτά παιδιά, που ορθώνουν με τη θέληση τους τείχος στο αίσχος που αφήσαμε όλοι μας, τόσα χρόνια, άβουλα, δειλά, να αναπτυχθεί. Πρέπει να συμπαρασταθούμε με κάθε τρόπο στις νέες και τους νέους που ζητούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην ελπίδα, στη μόρφωση, στο μέλλον, εδώ και τώρα, πέρα από τις ψυχρές, μαύρες δυνάμεις, που τους θέλουν σκλάβους ετούτου ή του άλλου φανατισμού, αυτού ή του άλλου κόμματος. Είναι το καθήκον όλων μας.
*Ο Απόστολος Δοξιάδης είναι συγγραφέας και σκηνοθέτης.
Ο στρατηγός της ήττας
Γεώργιος Π. Μαλούχος
Ο υπερήφανος (!), κατά τη χθεσινή δήλωσή του, για την κυβέρνησή του Γιώργος Παπανδρέου είναι ο πατέρας μιας πρωτοφανούς τραγωδίας: μας έφτασε στο σημείο ώστε ο μόνος τρόπος για να σωθεί πια η χώρα την οποία ο ίδιος και η κυβέρνησή του από ανικανότητα και μικροπολιτική συμπεριφορά διέλυσαν, είναι να λιώσουν οι άνθρωποί της. Γιατί αυτό ακριβώς ζούμε σήμερα. Την τραγωδία ότι η σωτηρία της Ελλάδας, που είναι και πρέπει να είναι πάνω απ’ όλα, περνά πια μονάχα μέσα από τον αποδεκατισμό των πολιτών της. Και η ευθύνη είναι στα χέρια αυτής της κυβέρνησης. Αυτής, που χθες μας κάλεσε να λειτουργήσουμε σα να είμαστε σε πόλεμο, που πράγματι είμαστε. Αλλά με τέτοιους «στρατηγούς», πόλεμος δεν κερδίζεται ποτέ. Εχουν διαπράξει τόσα πολλά και εγκληματικά λάθη στο μέτωπο κι έχουν υπάρξει τόσο λίγοι, που έφεραν οι ίδιοι την άτακτη κατάρρευση.
Ο Γιώργος Παπανδρέου είναι πράγματι στρατηγός, αλλά είναι ο στρατηγός της ήττας. Γιατί κι αυτό που μας περιγράφει ως σωτηρία και είναι όντως απαραίτητο να γίνει, μόνον σωτηρία δεν είναι. Είναι η κρίσιμη διαφορά μεταξύ ενός θανάτου και μιας διασωλήνωσης σε κωματώδεις συνθήκες, που θα διαρκέσουν χρόνια. Ασφαλώς και ουδείς δικαιούται να τραβήξει τα σωληνάκια και τα καλώδια από τη θέση τους…
Γι αυτό και δεν υπάρχουν πλέον λόγια για να περιγράψει κανείς την ανικανότητα όσο, κυρίως, την πολιτική ανηθικότητα αυτής της κυβέρνησης που εδώ και δύο χρόνια, λέγοντας συστηματικά όλο και πιο πολλά ψέματα και στους πολίτες αλλά και στους δανειστές, μας οδήγησε ως το λαιμό στην κινούμενη άμμο και που κάθε κίνηση διαφυγής μας ρίχνει όλο και πιο βαθειά μέσα της.
Ομως, την ίδια στιγμή, ένα είναι βέβαιο: η Ελλάδα δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αφεθεί να πτωχεύσει. Πάση θυσία, η χρεοκοπία πρέπει να αποφευχθεί. Κι εδώ που μας έφτασαν, βρισκόμαστε σήμερα υπό απόλυτη ομηρία. Επιλογή δεν υπάρχει.
Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που στην αρχή είπαν «λεφτά υπάρχουν». Και βγήκαν. Στη συνέχεια, έκαναν παγκόσμια προπαγάνδα λέγοντας ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα απατεώνων. Γιατί; Για να δικαιολογήσουν το ψέμα τους: επειδή λεφτά δεν υπήρχαν και το γνώριζαν πολύ καλά. Δεν τους ένοιαξε που άναψαν έτσι το πράσινο φως στη διεθνή κερδοσκοπία – και το ήξεραν. Αργότερα, προσέφυγαν στο διεθνή οικονομικό έλεγχο που, πάλι λέγοντας ψέματα, τον προετοίμαζαν από πολύ πιο νωρίς. Μετά, στους ιθαγενείς, είπαν ψέματα ως προς το τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο έλεγχος. Σε όλο αυτό το διάστημα, παρά την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, έδωσαν όλο το χρόνο και τις δυνατότητες σε ότι χρήμα υπήρχε στην Ελλάδα να εξαφανιστεί – κάτι που, λ.χ, δεν μπορούν να κάνουν τα σπίτια… Την ίδια στιγμή, άρχισαν να λένε ψέματα και στους δανειστές και κατέφυγαν σε κόλπα για να κρύψουν αυτά που δεν έκαναν, για τα οποία φταίνε όλοι οι άλλοι πλην των ιδίων. Γιατί δεν τα έκαναν; Επειδή προτίμησαν να διαλύσουν έναν ολόκληρο λαό παρά να θίξουν τις κάστες που είναι σάρκα από τη σάρκα τους. Τώρα όμως, τα ψέματα τελειώσανε αλλά κι αυτά, πάλι με ψέματα: έχουν ευθέως εδώ και μέρες επισήμως ειδοποιηθεί για έξοδο της χώρας από το ευρώ και πάλι το αποκρύπτουν...
Κι έτσι, βρισκόμαστε σήμερα μπροστά στο άμεσο ενδεχόμενο του τέλους. Και, όπως οι μαφιόζοι στις ταινίες, η κυβέρνηση μας λέει: «τα λεφτά ή τη ζωή σου». Όμως, επειδή λεφτά πια δεν υπάρχουν, η απειλή είναι «τη ζωή σου ή τη ζωή σου»…
Την ευθύνη της κυβέρνηση για την τραγωδία, επιβεβαίωσε χθες στον πιο απόλυτο βαθμό και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Ρητά ομολόγησε ότι τα νέα μέτρα λαμβάνονται επειδή η κυβέρνηση στάθηκε εντελώς ανίκανη να λειτουργήσει το σύστημα δημοσίων εσόδων και να περικόψει το εύρος των δημοσίων δαπανών, την ώρα που έφερε στη θέση τους τεράστια ύφεση και ανεργία. Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών εκφώνησε χθες έναν σαρωτικό κόλαφο κατά της κυβέρνησης της οποίας είναι αντιπρόεδρος.
Γνωρίζει βέβαια πολύ καλά ότι ουδείς σώφρον άνθρωπος διανοείται να δει τη χώρα να πτωχεύει. Οποιος έχει στοιχειώδη επίγνωση της πραγματικότητας γνωρίζει ότι αυτό πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία.
Όμως, μια κυβέρνηση, δεν μπορεί να λειτουργεί σαν μαφιόζος απαγωγέας και εκτελεστής και αυτό ακριβώς έπραξε χθες, όταν εκβίασε, ακόμη μια φορά τα λύτρα της αποφυγής της πτώχευσης από πληθυσμούς οι οποίοι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεν είναι πλέον εις θέση να τα καταβάλουν.
Κυτταρικό χαρακτηριστικό της κυβερνητικής ανηθικότητας, εδώ και δύο χρόνια, είναι να επικαλείται επαναστάσεις που δεν τις κάνει για να μη θίξει το βαθύ κράτος που την ανέδειξε και τη στηρίζει, αλλά, αντί γι αυτό, να ισοπεδώνει όσους δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς.
Ο κ. Βενιζέλος ομολόγησε χθες ρητά ότι γι αυτό επελέγησαν τα ακίνητα και οι λογαριασμοί της ΔΕΗ. Ακριβώς επειδή από αυτά δεν υπάρχει διαφυγή. Τα θύματα δεν μπορούν να αντιδράσουν, όπως με μεγάλη επιτυχία και με απόλυτη ευθύνη της κυβέρνησης εξακολουθεί να αντιδρά και να διαφεύγει η ακόμα τεραστίων διαστάσεων παραοικονομία, ή το ίδιο το τεράστιο σε δαπάνες κράτος, όπως η κυβέρνηση χωρίς την παραμικρή αιδώ παραδέχεται.
Χθες, από τη Θεσσαλονίκη, οι άνθρωποι που επί δύο χρόνια κυβερνούν τη χώρα οδηγώντας την εδώ που σήμερα βρίσκεται, ζήτησαν κι άλλα λύτρα. Ο ελληνικός λαός πρέπει να τα βρει και να τα δώσει, ότι κι αν γίνει – δεν μπορεί να πάρει το ρίσκο να μην τα δώσει. Αυτό, είναι απλώς αδύνατον: η τραγωδία της χρεοκοπίας πρέπει να θεωρείται αδιανόητη. Και οι «απαγωγείς» το ξέρουν πάρα πολύ καλά.
Τα λύτρα πρέπει να δοθούν. Το μόνο που μπορεί να ελπίζει ο ελληνικός λαός, είναι, τουλάχιστον να είναι τα τελευταία, πράγμα δύσκολο, και, κυρίως, και αυτά τα λύτρα να μην πέσουν στο κενό.
Αλλά πώς να ελπίζει κανείς μετά από τόσα ψέματα, τέτοια ανικανότητα και τέτοια πολιτική ανηθικότητα; Σε κάθε περίπτωση, ο ελληνικός λαός, οφείλει και να μην ξεχάσει…
Ο υπερήφανος (!), κατά τη χθεσινή δήλωσή του, για την κυβέρνησή του Γιώργος Παπανδρέου είναι ο πατέρας μιας πρωτοφανούς τραγωδίας: μας έφτασε στο σημείο ώστε ο μόνος τρόπος για να σωθεί πια η χώρα την οποία ο ίδιος και η κυβέρνησή του από ανικανότητα και μικροπολιτική συμπεριφορά διέλυσαν, είναι να λιώσουν οι άνθρωποί της. Γιατί αυτό ακριβώς ζούμε σήμερα. Την τραγωδία ότι η σωτηρία της Ελλάδας, που είναι και πρέπει να είναι πάνω απ’ όλα, περνά πια μονάχα μέσα από τον αποδεκατισμό των πολιτών της. Και η ευθύνη είναι στα χέρια αυτής της κυβέρνησης. Αυτής, που χθες μας κάλεσε να λειτουργήσουμε σα να είμαστε σε πόλεμο, που πράγματι είμαστε. Αλλά με τέτοιους «στρατηγούς», πόλεμος δεν κερδίζεται ποτέ. Εχουν διαπράξει τόσα πολλά και εγκληματικά λάθη στο μέτωπο κι έχουν υπάρξει τόσο λίγοι, που έφεραν οι ίδιοι την άτακτη κατάρρευση.
Ο Γιώργος Παπανδρέου είναι πράγματι στρατηγός, αλλά είναι ο στρατηγός της ήττας. Γιατί κι αυτό που μας περιγράφει ως σωτηρία και είναι όντως απαραίτητο να γίνει, μόνον σωτηρία δεν είναι. Είναι η κρίσιμη διαφορά μεταξύ ενός θανάτου και μιας διασωλήνωσης σε κωματώδεις συνθήκες, που θα διαρκέσουν χρόνια. Ασφαλώς και ουδείς δικαιούται να τραβήξει τα σωληνάκια και τα καλώδια από τη θέση τους…
Γι αυτό και δεν υπάρχουν πλέον λόγια για να περιγράψει κανείς την ανικανότητα όσο, κυρίως, την πολιτική ανηθικότητα αυτής της κυβέρνησης που εδώ και δύο χρόνια, λέγοντας συστηματικά όλο και πιο πολλά ψέματα και στους πολίτες αλλά και στους δανειστές, μας οδήγησε ως το λαιμό στην κινούμενη άμμο και που κάθε κίνηση διαφυγής μας ρίχνει όλο και πιο βαθειά μέσα της.
Ομως, την ίδια στιγμή, ένα είναι βέβαιο: η Ελλάδα δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αφεθεί να πτωχεύσει. Πάση θυσία, η χρεοκοπία πρέπει να αποφευχθεί. Κι εδώ που μας έφτασαν, βρισκόμαστε σήμερα υπό απόλυτη ομηρία. Επιλογή δεν υπάρχει.
Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που στην αρχή είπαν «λεφτά υπάρχουν». Και βγήκαν. Στη συνέχεια, έκαναν παγκόσμια προπαγάνδα λέγοντας ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα απατεώνων. Γιατί; Για να δικαιολογήσουν το ψέμα τους: επειδή λεφτά δεν υπήρχαν και το γνώριζαν πολύ καλά. Δεν τους ένοιαξε που άναψαν έτσι το πράσινο φως στη διεθνή κερδοσκοπία – και το ήξεραν. Αργότερα, προσέφυγαν στο διεθνή οικονομικό έλεγχο που, πάλι λέγοντας ψέματα, τον προετοίμαζαν από πολύ πιο νωρίς. Μετά, στους ιθαγενείς, είπαν ψέματα ως προς το τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο έλεγχος. Σε όλο αυτό το διάστημα, παρά την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, έδωσαν όλο το χρόνο και τις δυνατότητες σε ότι χρήμα υπήρχε στην Ελλάδα να εξαφανιστεί – κάτι που, λ.χ, δεν μπορούν να κάνουν τα σπίτια… Την ίδια στιγμή, άρχισαν να λένε ψέματα και στους δανειστές και κατέφυγαν σε κόλπα για να κρύψουν αυτά που δεν έκαναν, για τα οποία φταίνε όλοι οι άλλοι πλην των ιδίων. Γιατί δεν τα έκαναν; Επειδή προτίμησαν να διαλύσουν έναν ολόκληρο λαό παρά να θίξουν τις κάστες που είναι σάρκα από τη σάρκα τους. Τώρα όμως, τα ψέματα τελειώσανε αλλά κι αυτά, πάλι με ψέματα: έχουν ευθέως εδώ και μέρες επισήμως ειδοποιηθεί για έξοδο της χώρας από το ευρώ και πάλι το αποκρύπτουν...
Κι έτσι, βρισκόμαστε σήμερα μπροστά στο άμεσο ενδεχόμενο του τέλους. Και, όπως οι μαφιόζοι στις ταινίες, η κυβέρνηση μας λέει: «τα λεφτά ή τη ζωή σου». Όμως, επειδή λεφτά πια δεν υπάρχουν, η απειλή είναι «τη ζωή σου ή τη ζωή σου»…
Την ευθύνη της κυβέρνηση για την τραγωδία, επιβεβαίωσε χθες στον πιο απόλυτο βαθμό και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Ρητά ομολόγησε ότι τα νέα μέτρα λαμβάνονται επειδή η κυβέρνηση στάθηκε εντελώς ανίκανη να λειτουργήσει το σύστημα δημοσίων εσόδων και να περικόψει το εύρος των δημοσίων δαπανών, την ώρα που έφερε στη θέση τους τεράστια ύφεση και ανεργία. Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών εκφώνησε χθες έναν σαρωτικό κόλαφο κατά της κυβέρνησης της οποίας είναι αντιπρόεδρος.
Γνωρίζει βέβαια πολύ καλά ότι ουδείς σώφρον άνθρωπος διανοείται να δει τη χώρα να πτωχεύει. Οποιος έχει στοιχειώδη επίγνωση της πραγματικότητας γνωρίζει ότι αυτό πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία.
Όμως, μια κυβέρνηση, δεν μπορεί να λειτουργεί σαν μαφιόζος απαγωγέας και εκτελεστής και αυτό ακριβώς έπραξε χθες, όταν εκβίασε, ακόμη μια φορά τα λύτρα της αποφυγής της πτώχευσης από πληθυσμούς οι οποίοι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεν είναι πλέον εις θέση να τα καταβάλουν.
Κυτταρικό χαρακτηριστικό της κυβερνητικής ανηθικότητας, εδώ και δύο χρόνια, είναι να επικαλείται επαναστάσεις που δεν τις κάνει για να μη θίξει το βαθύ κράτος που την ανέδειξε και τη στηρίζει, αλλά, αντί γι αυτό, να ισοπεδώνει όσους δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς.
Ο κ. Βενιζέλος ομολόγησε χθες ρητά ότι γι αυτό επελέγησαν τα ακίνητα και οι λογαριασμοί της ΔΕΗ. Ακριβώς επειδή από αυτά δεν υπάρχει διαφυγή. Τα θύματα δεν μπορούν να αντιδράσουν, όπως με μεγάλη επιτυχία και με απόλυτη ευθύνη της κυβέρνησης εξακολουθεί να αντιδρά και να διαφεύγει η ακόμα τεραστίων διαστάσεων παραοικονομία, ή το ίδιο το τεράστιο σε δαπάνες κράτος, όπως η κυβέρνηση χωρίς την παραμικρή αιδώ παραδέχεται.
Χθες, από τη Θεσσαλονίκη, οι άνθρωποι που επί δύο χρόνια κυβερνούν τη χώρα οδηγώντας την εδώ που σήμερα βρίσκεται, ζήτησαν κι άλλα λύτρα. Ο ελληνικός λαός πρέπει να τα βρει και να τα δώσει, ότι κι αν γίνει – δεν μπορεί να πάρει το ρίσκο να μην τα δώσει. Αυτό, είναι απλώς αδύνατον: η τραγωδία της χρεοκοπίας πρέπει να θεωρείται αδιανόητη. Και οι «απαγωγείς» το ξέρουν πάρα πολύ καλά.
Τα λύτρα πρέπει να δοθούν. Το μόνο που μπορεί να ελπίζει ο ελληνικός λαός, είναι, τουλάχιστον να είναι τα τελευταία, πράγμα δύσκολο, και, κυρίως, και αυτά τα λύτρα να μην πέσουν στο κενό.
Αλλά πώς να ελπίζει κανείς μετά από τόσα ψέματα, τέτοια ανικανότητα και τέτοια πολιτική ανηθικότητα; Σε κάθε περίπτωση, ο ελληνικός λαός, οφείλει και να μην ξεχάσει…
Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2011
Η κατάσταση που διαμορφώνεται στη Νέα Αγορά
Η ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας και κυρίως του δυτικού κόσμου χαρακτηρίζει έντονα την εποχή μας, μία κατάσταση που η αιτιολογική της προσέγγιση είναι συγκεκριμένη.
- Προσφορά πολύ φθηνών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά από αναδυόμενες νέες αγορές, (Κίνα, Ινδία, Λατινική Αμερική, Νότια Αφρική κλπ), που ενσωματώνουν υπεραξίες κόστους παραγωγής.
- Ωρίμανση και γήρανση των δυτικών προϊόντων, ως προς τις υπεραξίες που διέθεταν έως σήμερα.
Η έλλειψη καινοτόμων ή νέων προϊόντων στις αγορές, με εξαίρεση τον κλάδο των Επικοινωνιών, αδυνατούν να δημιουργήσουν ποσοτικούς κύκλους κατανάλωσης, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την Ύφεση.
Βρισκόμενη η κατανάλωση σε παγκόσμιο επίπεδο, επί μακρόν, σε ποιοτικούς κύκλους που παρατείνουν τη ζωή των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά, έχουν κουράσει το καταναλωτικό κοινό που διψά για νέα προϊόντα.
Η Αμερικάνικη και Ευρωπαϊκή Αγορά εσωστρέφονται προσπαθώντας κυρίως να διαχειριστούν τις μονάδες κόστους του υπάρχοντος μοντέλου οικονομίας, κάτι το οποίο τις φέρνει σε μειονεκτική θέση σε σχέση με την προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών από τις αναδυόμενες αγορές της Κίνας, της Ινδίας κτλ., που διαθέτουν ως κύριες υπεραξίες, τόσο την ποσοτική όσο και την φθηνή παραγωγική διαδικασία των προϊόντων τους.
Τα τραπεζικά προϊόντα αλλά κι όλα τα παράγωγα υπεραξιών που μπορεί να ενσωματώσει ένα οικονομικό μοντέλο όπως χρηματιστηριακοί τίτλοι, παράλληλες αγορές, κι οποιεσδήποτε υπεραξίες (παραγωγής, διάθεσης & κατανάλωσης) καταρρέουν σε καταστάσεις ύφεσης. Άλλωστε, ήταν και τα επίπεδα της οικονομίας που πρώτα έδειξαν τα σημάδια κούρασης.
Η παγκόσμια οικονομία ανεξαρτήτου μοντέλου διέρχεται χρονικά από τέτοιου είδους κύκλους, ανάπτυξης και ύφεσης. Όπως στις αρχές του 1900 με την βιομηχανική επανάσταση στα τέλη του 20ου αιώνα με την ηλεκτρονική επανάσταση κ.α.
Στο παγκόσμιο σκηνικό των αγορών διαφαίνονται κάποιες νέες τάσεις που πιθανόν να δημιουργήσουν μια νέου τύπου "επανάσταση" που θα ήταν ικανή να συμπαρασύρει ανοδικά την οικονομία. Παρατηρούμε μια δυναμική τάση στον κλάδο της ενέργειας όπως και τη δυναμική του κλάδου των επικοινωνιών.
Οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής Αγοράς, οι οποίες λειτουργούν βασιζόμενες σε έναν κύκλο οικονομίας που πρακτικά έχει κλείσει, αδυνατούν να προσαρμοστούν σε αυτές τις νέες συνθήκες, με εξαίρεση παραγωγικές βάσεις χωρών όπως της Γερμανίας που συνεχίζουν να είναι ανταγωνιστικές στο Παγκόσμιο Προσκήνιο, ενώ ταυτόχρονα χώρες οι οποίες δεν διέθεταν την οργάνωση ή την παραγωγή και διάθεση ισχυρών "brands" στην παγκόσμια αγορά όπως η Ελλάδα, δείχνουν να μην έχουν καμία ελπίδα.
Η Εξωστρέφεια σε όλα τα επίπεδα συντελεί στην Ανάπτυξη.
Με τον όρο "εξωστρέφεια" έχει ταυτιστεί η ανάπτυξη και η ευημερία.
Οι εξωστρεφείς αγορές, οι ανταγωνιστικές αγορές, οι αγορές με θετικά ισοζύγια, οι αγορές που καταναλώνουν προϊόντα με υψηλές υπεραξίες, οι κοινωνίες που ευημερούν, οι άνθρωποι που δημιουργούν, είναι έννοιες ταυτόσημες.
Η έννοια της εξωστρέφειας, η οποία διατυπώνεται πολλάκις και βρίσκεται στον λόγο πολλών, δεν είναι μια αφαιρετική έννοια. Πρόκειται για άνυσμα συγκεκριμένης ροής "από μέσα προς τα έξω". Επιτυγχάνεται, δε, με συγκεκριμένα βήματα κι οχι θεωρητικές προσεγγίσεις. Ξεκινώντας από τη θεώρηση του μισογεμάτου ή μισοάδειου ποτηριού και το αν κανείς μπορεί να πετύχει ή όχι. Η εξωστρέφεια είναι μια συνεχής διαδικασία επιβίωσης και κατ'επέκτασην επιτυχίας σε προσωπικό, κοινωνικό κι οικονομικό επίπεδο. Βασιζόμενη σε μια συνταγή που τείνει να ευθυγραμμίσει άτομα και ομάδες σε ευημερία, διαχειριστικά μοντέλα επιχειρήσεων και αγορών σε οικονομική ευμάρεια, κράτη και μεγάλες γεωγραφικές περιοχές σε θετικά ισοζύγια.
Στις συνθήκες μιας τέτοιας αγοράς τα επιχειρηματικά μοντέλα που δημιουργούνται και τείνουν να επικρατούν των υπολοίπων είναι συγκεκριμένα. Ανεξαρτήτως δε μεγέθους ή δραστηριότητας, υποστηρίζονται από μηχανισμούς, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν τις αλλαγές της αγοράς και να χειρίζονται επαρκώς και το εξωτερικό περιβάλλον, (καταναλωτές), αλλά και τις εσωτερικές τους δομές.
Τα δύο βασικά επιχειρηματικά μοντέλα που θα επιβιώσουν τα επόμενα χρόνια είναι:
- Multinational (Πολυεθνικών εταιριών ικανών να επιχειρούν σε πολλές περιοχές του πλανήτη διαθέτοντας κεφαλαιακή επάρκεια, Know How, οργάνωση και δομή, ικανοποιώντας μαζικά περιοχές των αγορών που δραστηριοποιούνται)
- Boutique, με μέγιστο ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα την υπερεξειδίκευση, για την κάλυψη κενών στις κατηγορίες αγοράς που δεν καλύπτουν οι πολυεθνικές αλλά και την κάλυψη αναγκών σε target group που δεν απευθύνονται οι πρώτες.
Και τα δύο μοντέλα, στα πλαίσια της επιχειρησιακής διαχειριστικής ικανότητας και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, χρησιμοποιούν ειδικές τεχνικές management και συγκεκριμένα είδη marketing για να διαχειρίζονται βασικά τη μέγιστη τοποθέτησή τους στο μυαλό του καταναλωτή.
Στη Νέα Αγορά που διαμορφώνεται, δεν αρκεί να είναι κάποιος καλός επαγγελματίας, (γιατρός, δικηγόρος, έμπορος, υδραυλικός, κλπ). Αυτό που κυρίως διαχειρίζεται, δεν είναι το προϊόν το οποίο προσφέρει, αλλά το πώς, πότε και σε ποιους το προσφέρει.
Σε μια εποχή όπου ο ποιοτικός κύκλος της αγοράς βρίσκεται πλέον σε ύφεση, υπάρχει μόνον ένας τρόπος επιβίωσης, που εμπεριέχει δύο βασικές στρατηγικές.
Η πρώτη έχει ως χαρακτηριστικό της γνώρισμα την καινοτομία, η οποία μοιραία δημιουργεί έναν ποσοτικό κύκλο κατανάλωσης. Η δεύτερη, εφαρμόζοντας μηχανισμούς διαχείρισης του κόστους και οικονομίες κλίμακας, έχει τη δυνατότητα να χειριστεί ποιοτικούς κύκλους προϊόντων που βρίσκονται στο στάδιο της ωρίμανσης.
Έχοντας ως κοινό παρονομαστή τον επαγγελματισμό, και οι δύο στρατηγικές επιβίωσης απαιτούν εξειδικευμένη γνώση, συγκεκριμένα διαχειριστικά εργαλεία και κατάλληλα εκπαιδευμένους ανθρώπους για να στελεχώσουν αυτά τα νέα επιχειρηματικά σχήματα.
Ο ελληνικός χώρος διαθέτει έναν αρκετά μεγάλο πλούτο προς εκμετάλλευση, και το πραγματικό ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα καρπωθεί τον πλούτο αυτό.
Ξένοι επενδυτές που διαθέτουν τα πιο πάνω χαρακτηριστικά ή έλληνες επιχειρηματίες που θα τα ενσωματώσουν;
- Προσφορά πολύ φθηνών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά από αναδυόμενες νέες αγορές, (Κίνα, Ινδία, Λατινική Αμερική, Νότια Αφρική κλπ), που ενσωματώνουν υπεραξίες κόστους παραγωγής.
- Ωρίμανση και γήρανση των δυτικών προϊόντων, ως προς τις υπεραξίες που διέθεταν έως σήμερα.
Η έλλειψη καινοτόμων ή νέων προϊόντων στις αγορές, με εξαίρεση τον κλάδο των Επικοινωνιών, αδυνατούν να δημιουργήσουν ποσοτικούς κύκλους κατανάλωσης, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την Ύφεση.
Βρισκόμενη η κατανάλωση σε παγκόσμιο επίπεδο, επί μακρόν, σε ποιοτικούς κύκλους που παρατείνουν τη ζωή των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά, έχουν κουράσει το καταναλωτικό κοινό που διψά για νέα προϊόντα.
Η Αμερικάνικη και Ευρωπαϊκή Αγορά εσωστρέφονται προσπαθώντας κυρίως να διαχειριστούν τις μονάδες κόστους του υπάρχοντος μοντέλου οικονομίας, κάτι το οποίο τις φέρνει σε μειονεκτική θέση σε σχέση με την προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών από τις αναδυόμενες αγορές της Κίνας, της Ινδίας κτλ., που διαθέτουν ως κύριες υπεραξίες, τόσο την ποσοτική όσο και την φθηνή παραγωγική διαδικασία των προϊόντων τους.
Τα τραπεζικά προϊόντα αλλά κι όλα τα παράγωγα υπεραξιών που μπορεί να ενσωματώσει ένα οικονομικό μοντέλο όπως χρηματιστηριακοί τίτλοι, παράλληλες αγορές, κι οποιεσδήποτε υπεραξίες (παραγωγής, διάθεσης & κατανάλωσης) καταρρέουν σε καταστάσεις ύφεσης. Άλλωστε, ήταν και τα επίπεδα της οικονομίας που πρώτα έδειξαν τα σημάδια κούρασης.
Η παγκόσμια οικονομία ανεξαρτήτου μοντέλου διέρχεται χρονικά από τέτοιου είδους κύκλους, ανάπτυξης και ύφεσης. Όπως στις αρχές του 1900 με την βιομηχανική επανάσταση στα τέλη του 20ου αιώνα με την ηλεκτρονική επανάσταση κ.α.
Στο παγκόσμιο σκηνικό των αγορών διαφαίνονται κάποιες νέες τάσεις που πιθανόν να δημιουργήσουν μια νέου τύπου "επανάσταση" που θα ήταν ικανή να συμπαρασύρει ανοδικά την οικονομία. Παρατηρούμε μια δυναμική τάση στον κλάδο της ενέργειας όπως και τη δυναμική του κλάδου των επικοινωνιών.
Οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής Αγοράς, οι οποίες λειτουργούν βασιζόμενες σε έναν κύκλο οικονομίας που πρακτικά έχει κλείσει, αδυνατούν να προσαρμοστούν σε αυτές τις νέες συνθήκες, με εξαίρεση παραγωγικές βάσεις χωρών όπως της Γερμανίας που συνεχίζουν να είναι ανταγωνιστικές στο Παγκόσμιο Προσκήνιο, ενώ ταυτόχρονα χώρες οι οποίες δεν διέθεταν την οργάνωση ή την παραγωγή και διάθεση ισχυρών "brands" στην παγκόσμια αγορά όπως η Ελλάδα, δείχνουν να μην έχουν καμία ελπίδα.
Η Εξωστρέφεια σε όλα τα επίπεδα συντελεί στην Ανάπτυξη.
Με τον όρο "εξωστρέφεια" έχει ταυτιστεί η ανάπτυξη και η ευημερία.
Οι εξωστρεφείς αγορές, οι ανταγωνιστικές αγορές, οι αγορές με θετικά ισοζύγια, οι αγορές που καταναλώνουν προϊόντα με υψηλές υπεραξίες, οι κοινωνίες που ευημερούν, οι άνθρωποι που δημιουργούν, είναι έννοιες ταυτόσημες.
Η έννοια της εξωστρέφειας, η οποία διατυπώνεται πολλάκις και βρίσκεται στον λόγο πολλών, δεν είναι μια αφαιρετική έννοια. Πρόκειται για άνυσμα συγκεκριμένης ροής "από μέσα προς τα έξω". Επιτυγχάνεται, δε, με συγκεκριμένα βήματα κι οχι θεωρητικές προσεγγίσεις. Ξεκινώντας από τη θεώρηση του μισογεμάτου ή μισοάδειου ποτηριού και το αν κανείς μπορεί να πετύχει ή όχι. Η εξωστρέφεια είναι μια συνεχής διαδικασία επιβίωσης και κατ'επέκτασην επιτυχίας σε προσωπικό, κοινωνικό κι οικονομικό επίπεδο. Βασιζόμενη σε μια συνταγή που τείνει να ευθυγραμμίσει άτομα και ομάδες σε ευημερία, διαχειριστικά μοντέλα επιχειρήσεων και αγορών σε οικονομική ευμάρεια, κράτη και μεγάλες γεωγραφικές περιοχές σε θετικά ισοζύγια.
Στις συνθήκες μιας τέτοιας αγοράς τα επιχειρηματικά μοντέλα που δημιουργούνται και τείνουν να επικρατούν των υπολοίπων είναι συγκεκριμένα. Ανεξαρτήτως δε μεγέθους ή δραστηριότητας, υποστηρίζονται από μηχανισμούς, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν τις αλλαγές της αγοράς και να χειρίζονται επαρκώς και το εξωτερικό περιβάλλον, (καταναλωτές), αλλά και τις εσωτερικές τους δομές.
Τα δύο βασικά επιχειρηματικά μοντέλα που θα επιβιώσουν τα επόμενα χρόνια είναι:
- Multinational (Πολυεθνικών εταιριών ικανών να επιχειρούν σε πολλές περιοχές του πλανήτη διαθέτοντας κεφαλαιακή επάρκεια, Know How, οργάνωση και δομή, ικανοποιώντας μαζικά περιοχές των αγορών που δραστηριοποιούνται)
- Boutique, με μέγιστο ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα την υπερεξειδίκευση, για την κάλυψη κενών στις κατηγορίες αγοράς που δεν καλύπτουν οι πολυεθνικές αλλά και την κάλυψη αναγκών σε target group που δεν απευθύνονται οι πρώτες.
Και τα δύο μοντέλα, στα πλαίσια της επιχειρησιακής διαχειριστικής ικανότητας και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, χρησιμοποιούν ειδικές τεχνικές management και συγκεκριμένα είδη marketing για να διαχειρίζονται βασικά τη μέγιστη τοποθέτησή τους στο μυαλό του καταναλωτή.
Στη Νέα Αγορά που διαμορφώνεται, δεν αρκεί να είναι κάποιος καλός επαγγελματίας, (γιατρός, δικηγόρος, έμπορος, υδραυλικός, κλπ). Αυτό που κυρίως διαχειρίζεται, δεν είναι το προϊόν το οποίο προσφέρει, αλλά το πώς, πότε και σε ποιους το προσφέρει.
Σε μια εποχή όπου ο ποιοτικός κύκλος της αγοράς βρίσκεται πλέον σε ύφεση, υπάρχει μόνον ένας τρόπος επιβίωσης, που εμπεριέχει δύο βασικές στρατηγικές.
Η πρώτη έχει ως χαρακτηριστικό της γνώρισμα την καινοτομία, η οποία μοιραία δημιουργεί έναν ποσοτικό κύκλο κατανάλωσης. Η δεύτερη, εφαρμόζοντας μηχανισμούς διαχείρισης του κόστους και οικονομίες κλίμακας, έχει τη δυνατότητα να χειριστεί ποιοτικούς κύκλους προϊόντων που βρίσκονται στο στάδιο της ωρίμανσης.
Έχοντας ως κοινό παρονομαστή τον επαγγελματισμό, και οι δύο στρατηγικές επιβίωσης απαιτούν εξειδικευμένη γνώση, συγκεκριμένα διαχειριστικά εργαλεία και κατάλληλα εκπαιδευμένους ανθρώπους για να στελεχώσουν αυτά τα νέα επιχειρηματικά σχήματα.
Ο ελληνικός χώρος διαθέτει έναν αρκετά μεγάλο πλούτο προς εκμετάλλευση, και το πραγματικό ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα καρπωθεί τον πλούτο αυτό.
Ξένοι επενδυτές που διαθέτουν τα πιο πάνω χαρακτηριστικά ή έλληνες επιχειρηματίες που θα τα ενσωματώσουν;
Δέκα χρόνια αργότερα*
Δέκα χρόνια αργότερα*
του Γιάνη Βαρουφάκη 11/09/2011
Ο μαζικός θάνατος αθώων στοιχειώνει τους ζωντανούς, τουλάχιστον έως ότου ο κάθε θάνατος αφηγηθεί, η κάθε τελευταία στιγμή καταγραφεί, όλες οι προσωπικές ιστορίες υφανθούν σε μια ενοποιητική, καθαρκτική εξιστόρηση. Στα δέκα χρόνια που πέρασαν, πολλά από τα φαντάσματα εξιλεώθηκαν μέσα από τις συγκλονιστικές αναπαραστάσεις των τελευταίων στιγμών, την απομαγνητοφώνηση των τελευταίων τηλεφωνημάτων, των απέλπιδων προσπαθειών απόδρασης από τους πύργους που έλιωναν, τις ηρωϊκές διασώσεις των πυροσβεστών, της σώμα-προς-σώμα πάλης μέσα στο καταδικασμένο αεροπλάνο που συνετρίβη στην Πενσυλβάνια, την αλληλεγγύη μεταξύ των πανικοβλημένων μέσα στο σύννεφο σκόνης κοντά στο Ground Zero, τις γενναίες αντιπολεμικές συγκεντρώσεις που ακολούθησαν όπου τα θύματα μηνούσαν στην εξουσία "όχι πόλεμο στο όνομά μου". Παρόλα αυτά, η κάθαρση δεν ήρθε.
Πολλοί αναφέρθηκαν στους πανηγυρισμούς νεαρών αμερικανών που ακολούθησαν την πρόσφατη είδηση του θανάτου του Μπιν Λάντεν, και της ρίψης του κουφαριού του στην θάλασσα, ως "κάθαρση". Ο βίαιος θάνατος του εχθρού πράγματι μπορεί να προκαλέσει ενθουσιασμό αλλά, όπως δραματουργοί από τον Σοφοκλή ως τον Shakespeare γνώριζαν καλύτερα, ο ενθουσιασμός αυτός γρήγορα δίνει την θέση του σε μούδιασμα πριν συνειδητοποιήσουμε ότι η πληγή παραμένει εκεί, πιο αιμορραγούσα από ποτέ. Με το που κοπάζουν οι αλαλαγμοί χαράς, η πικρία επιστρέφει στο στόμα, το βάρος στην καρδιά. Μόνο η επιβεβαίωση μιας ηθικής νίκης μπορεί να βοηθήσει, να απαλύνει.
Η ενδεκάτη ενάτου του δύο χιλιάδες ένα συνέτριψε τις προσεκτικά κατασκευασμένες φαντασιώσεις πολλών. Συνέτριψε τον μύθο του "τέλους της ιστορίας" που έζησε στιγμές δόξας μετά την κατεδάφιση του Τείχους του Βερολίνου. Συνέτριψε την φαντασίωση του "παγκόσμιου χωριού" στο οποίο υποτίθεται είμαστε όλοι απλοί επιχειρηματίες (των οποίων η επιτυχία εξαρτάται αποκλειστικά από την ελκυστικότητα της πραμάτειας τους). Στιγμάτισε ακόμα και την εικόνα των διαδηλωτών εναντίον της παγκοσμιοποίησης ρίχνοντας σκιές στην φιλοδοξία τους να εισβάλουν βίαια στα καλά φρουρούμενα θέρετρα όπου συνωστίζονται οι κραταιοί και οι έχοντες. Μα πάνω από όλα, εκείνο που εμπόδισε έως σήμερα την πραγματική κάθαρση, ήταν η ευκολία με την οποία η Δύση απεμπόλησε τις ηθικές και νομικές της αρχές, κάνοντας ένα ανεκτίμητο δώρο στην Αλ Κάιντα κατά την μετά την 11/9 εποχή. Κάπως έτσι, ο Πόλεμος Εναντίον του Τρόμου (The War on Terror) μετέτρεψε μια τραγωδία σε καταστροφή.
“Η πρακτική της αμοιβαιότητας, του 'οφθαλμός αντί οφθαλμού', είναι μέρος της δικαιοσύνης, και εκείνος που ρίχνει την πρώτη πέτρα είναι ο άδικος.” Με αυτό το βιβλικό επιχείρημα, το οποίο ξεστόμισε μέσα από τις γνωστές του κασέτες, ο Μπιν Λάντεν προσπάθησε να "εξηγήσει" το αποτρόπαιο έγκλημα στην Μαδρίτη που πρόσθετε τις ζωές εκατόν ενενήντα ενός ανθρώπων σε εκείνες που χάθηκαν πριν δέκα χρόνια. Με αυτό ακριβώς το σκεπτικό ο Μπιν Λάντεν νόμισε ότι απαλλάχθηκε από την ενοχή για εγκλήματα τα οποία κάποιοι διέπραξαν στο όνομά του θέτοντάς τα στην "σωστή" χρονική σειρά πάνω σε μια αλυσίδα εγκλημάτων της οποίας ο πρώτος κρίκος ήταν, κατά την γνώμη του, κάποιο έγκλημα δυτικών ιμπεριαλιστών.
Λες και ήθελαν να πριμοδοτήσουν, να νομιμοποιήσουν, αυτό το πρωτόγονο σκεπτικό, οι νεοσυντηρητικοί του Bush, με την πλήρη συνενοχή των Ευρωπαίων ηγετών, ενστερνίστηκαν ένα πανοιμοιότυπο εργαλειακό σκεπτικό, μια βιβλική λογική που δεν διαφέρει από το "οφθαλμόν αντί οφθαλμού" και από την πρακτική του μία-σου-και-μία-μου. Μόλις η Δύση έπεσε με το κεφάλι σε αυτή την παγίδα, ο Μπιν Λάντεν άδραξε της ευκαιρίας να αναρωτηθεί: "Σε ποια θρησκεία ή φιλοσοφία οι δικοί σας νεκροί είναι αθώοι όταν οι δικοί μας θεωρούνται εκ προοιμίου ένοχοι; Με ποια λογική το δικό σας αίμα μετρά ως πραγματικό ενώ το δικό μας ως άνευ αξίας;"
Υπό αυτό το πρίσμα, ο διαφημιζόμενος Πόλεμος Εναντίον του Τρόμου είχε ως υπ' αριθμό νούμερο ένα θύμα την αφήγηση που λέει η Δύση στον εαυτό της τα βράδια για να κοιμάται με ήσυχη την συνείδησή της. Αρχικά, ξέχασε την βασική αρχή του Kant που απαγορεύει την χρήση ανθρώπων ως μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού - όσο καλός κ' αγαθός κι αν είναι η σκοπός αυτός. Κατόπιν η ήττα της Δύσης ολοκληρώθηκε όταν δημιούργησε την νέα έννοια του Άνομου Μαχητή (Unlawful Combatant). Ακριβώς όπως το Τείχος του Βερολίνου δημιούργησε μια νεκρά ηθική ζώνη εντός της οποίας "δικαιολογούνταν" μια σειρά από αμαρτίες, και στις δύο μεριές του Τείχους - από τα υπόγεια της Stasi στο Στάδιο του Σαντιάγκο επί Pinochet στην Χιλή], έτσι και η απόφαση να δημιουργηθεί αυθαίρετα μια νέα νομική κατηγορία ανθρώπων για τους οποίους δεν ισχύει κανένα δίκαιο δημιούργησε ένα νέο ηθικό κενό στο οποίο έσπευσαν να "κατοικήσουν" οι συστηματικές διηπειρωτικές απαγωγές (renditions), οι "ενισχυμένες ανακρίσεις" (enhanced interrogations), τα κολαστήρια του Γκουαντάναμο και του Άμπου Γκράιμπ.
Οι νεοσυντηρητικοί του Bush σε καμία περίπτωση δεν εφηύραν την βιβλική εκδίκηση, τα βασανιστήρια, τις φαεινές ιδέες για επιδρομές σε ξένες χώρες. Ούτε η κα Thatcher είχε εφεύρει, κατά την πρωθυπουργία της, την απληστία ως αρετή, τους καταφερτζήδες ως παράδειγμα προς μίμηση, ή τους δημοσιοσχεσίτες ως ιδανικούς κυβερνήτες. Το μεγαλύτερο επίτευγμα της ακροδεξιάς νεοσυντήρησης ήταν το να καταστήσουν αδύνατον να σκεφτεί κανείς πως κάποια πράγματα (π.χ. τα βασανιστήρια ή το να καταδικάσεις εκατομμύρια στην ανεργία ως αντιπληθωριστικό μέτρο) απλά δεν πρέπει να γίνονται ανεξάρτητα από τα όποια οφέλη κρίνεις ότι θα προκύψουν για σένα, το σινάφι σου, την κοινωνική σου τάξη.
Δέκα χρόνια πέρασαν από τότε που τα θύματα του φονταμενταλισμού ψάχνουν την αυθεντική κάθαρση. Αυτή η μελαγχολική αναζήτηση έχει γίνει πιο δύσκολη από ποτέ στην Δύση, την ώρα που (τι ειρωνεία!) φαίνεται να γίνεται πιο εύκολη στην εξεγερμένη Μέση Ανατολή. Ο εξαιρετικός νέος δικηγόρος από το Chicago, του οποίου η ραγδαία άνοδος οφείλεται στις ρητορικές του εξάρσεις στο όνομα πανανθρώπινων αξιών, υπονόμευσε βίαια την αναζητούμενη κάθαρση όταν, με το που ήρθε στην εξουσία, αφέθηκε στην απατηλή σαγήνη των νεοσυντηρητικών επιχειρημάτων σύμφωνα με τα οποία "το Γκουαντάναμο δεν μπορεί να κλείσει", "τα βασανιστήρια είναι απαραίτητα", το μάθημα που δίδαξε το Ισραήλ στην οικουμένη (δικάζοντας υποδειγματικά τον αιμοσταγή ή Eichmann) είναι "παρωχημένο"...
Και σαν να μην έφτανε αυτή η ηθική κατρακύλα, το Κραχ του 2008 στέρησε από τις Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές ελίτ το επιχείρημα ότι ό,τι ηθικά μεμπτό κάνουν το πράττουν για να εξασφαλίζουν στους λαούς της Δύσης, αλλά και της Οικουμένης ολόκληρης, την... Ανάπτυξη και την Ευημερία.
Με τις καρδιές μας ακόμα στοιχειωμένες από τον θρίαμβο των φονταμενταλιστών, που ξεκίνησε ανήμερα πριν δέκα χρόνια, και με τις σκέψεις μας να ταλανίζονται από τα νούμερα και τους αριθμούς της μετά το 2008 Κρίσης, είναι εύκολο να στραφούμε για έμπνευση προς ανατολάς: στους δρόμους της Τυνησίας, στην Πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου, στους άνεμους αλλαγής και ελευθερίας που πνέουν από την Λιβύη στην Υεμένη και από το Μπαχρέιν στα σοκάκια της Δαμασκού, στην επιταχυνόμενη ευημερία της Κίνας και της Ινδίας, στη Λατινική Αμερική που επί τέλους σηκώνει κεφάλι, στην Αφρική ακόμα. Κι όμως. Κάτι μέσα μου λέει ότι το κλειδί για την κάθαρση παραμένει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είναι δύσκολο να εξηγήσω την λογική της εσωτερικής αυτής φωνής. Αυτό που καταθέτω είναι ότι επαναλαμβάνει ασταμάτητα πως ο κόσμος μας έχει ανάγκη Αμερικανούς που θα ξαναδώσουν δύναμη στην ιδέα ότι κάποια πράγματα πρέπει να γίνονται έτσι. Χωρίς κανέναν λόγο. Μόνο και μόνο ότι αυτό είναι το σωστό και το πρέπον. Κι ότι κάποια άλλα δεν πρέπει να γίνονται ποτέ, όσο καλό και να θεωρούμε τον σκοπό που υπηρετούν.
του Γιάνη Βαρουφάκη 11/09/2011
Ο μαζικός θάνατος αθώων στοιχειώνει τους ζωντανούς, τουλάχιστον έως ότου ο κάθε θάνατος αφηγηθεί, η κάθε τελευταία στιγμή καταγραφεί, όλες οι προσωπικές ιστορίες υφανθούν σε μια ενοποιητική, καθαρκτική εξιστόρηση. Στα δέκα χρόνια που πέρασαν, πολλά από τα φαντάσματα εξιλεώθηκαν μέσα από τις συγκλονιστικές αναπαραστάσεις των τελευταίων στιγμών, την απομαγνητοφώνηση των τελευταίων τηλεφωνημάτων, των απέλπιδων προσπαθειών απόδρασης από τους πύργους που έλιωναν, τις ηρωϊκές διασώσεις των πυροσβεστών, της σώμα-προς-σώμα πάλης μέσα στο καταδικασμένο αεροπλάνο που συνετρίβη στην Πενσυλβάνια, την αλληλεγγύη μεταξύ των πανικοβλημένων μέσα στο σύννεφο σκόνης κοντά στο Ground Zero, τις γενναίες αντιπολεμικές συγκεντρώσεις που ακολούθησαν όπου τα θύματα μηνούσαν στην εξουσία "όχι πόλεμο στο όνομά μου". Παρόλα αυτά, η κάθαρση δεν ήρθε.
Πολλοί αναφέρθηκαν στους πανηγυρισμούς νεαρών αμερικανών που ακολούθησαν την πρόσφατη είδηση του θανάτου του Μπιν Λάντεν, και της ρίψης του κουφαριού του στην θάλασσα, ως "κάθαρση". Ο βίαιος θάνατος του εχθρού πράγματι μπορεί να προκαλέσει ενθουσιασμό αλλά, όπως δραματουργοί από τον Σοφοκλή ως τον Shakespeare γνώριζαν καλύτερα, ο ενθουσιασμός αυτός γρήγορα δίνει την θέση του σε μούδιασμα πριν συνειδητοποιήσουμε ότι η πληγή παραμένει εκεί, πιο αιμορραγούσα από ποτέ. Με το που κοπάζουν οι αλαλαγμοί χαράς, η πικρία επιστρέφει στο στόμα, το βάρος στην καρδιά. Μόνο η επιβεβαίωση μιας ηθικής νίκης μπορεί να βοηθήσει, να απαλύνει.
Η ενδεκάτη ενάτου του δύο χιλιάδες ένα συνέτριψε τις προσεκτικά κατασκευασμένες φαντασιώσεις πολλών. Συνέτριψε τον μύθο του "τέλους της ιστορίας" που έζησε στιγμές δόξας μετά την κατεδάφιση του Τείχους του Βερολίνου. Συνέτριψε την φαντασίωση του "παγκόσμιου χωριού" στο οποίο υποτίθεται είμαστε όλοι απλοί επιχειρηματίες (των οποίων η επιτυχία εξαρτάται αποκλειστικά από την ελκυστικότητα της πραμάτειας τους). Στιγμάτισε ακόμα και την εικόνα των διαδηλωτών εναντίον της παγκοσμιοποίησης ρίχνοντας σκιές στην φιλοδοξία τους να εισβάλουν βίαια στα καλά φρουρούμενα θέρετρα όπου συνωστίζονται οι κραταιοί και οι έχοντες. Μα πάνω από όλα, εκείνο που εμπόδισε έως σήμερα την πραγματική κάθαρση, ήταν η ευκολία με την οποία η Δύση απεμπόλησε τις ηθικές και νομικές της αρχές, κάνοντας ένα ανεκτίμητο δώρο στην Αλ Κάιντα κατά την μετά την 11/9 εποχή. Κάπως έτσι, ο Πόλεμος Εναντίον του Τρόμου (The War on Terror) μετέτρεψε μια τραγωδία σε καταστροφή.
“Η πρακτική της αμοιβαιότητας, του 'οφθαλμός αντί οφθαλμού', είναι μέρος της δικαιοσύνης, και εκείνος που ρίχνει την πρώτη πέτρα είναι ο άδικος.” Με αυτό το βιβλικό επιχείρημα, το οποίο ξεστόμισε μέσα από τις γνωστές του κασέτες, ο Μπιν Λάντεν προσπάθησε να "εξηγήσει" το αποτρόπαιο έγκλημα στην Μαδρίτη που πρόσθετε τις ζωές εκατόν ενενήντα ενός ανθρώπων σε εκείνες που χάθηκαν πριν δέκα χρόνια. Με αυτό ακριβώς το σκεπτικό ο Μπιν Λάντεν νόμισε ότι απαλλάχθηκε από την ενοχή για εγκλήματα τα οποία κάποιοι διέπραξαν στο όνομά του θέτοντάς τα στην "σωστή" χρονική σειρά πάνω σε μια αλυσίδα εγκλημάτων της οποίας ο πρώτος κρίκος ήταν, κατά την γνώμη του, κάποιο έγκλημα δυτικών ιμπεριαλιστών.
Λες και ήθελαν να πριμοδοτήσουν, να νομιμοποιήσουν, αυτό το πρωτόγονο σκεπτικό, οι νεοσυντηρητικοί του Bush, με την πλήρη συνενοχή των Ευρωπαίων ηγετών, ενστερνίστηκαν ένα πανοιμοιότυπο εργαλειακό σκεπτικό, μια βιβλική λογική που δεν διαφέρει από το "οφθαλμόν αντί οφθαλμού" και από την πρακτική του μία-σου-και-μία-μου. Μόλις η Δύση έπεσε με το κεφάλι σε αυτή την παγίδα, ο Μπιν Λάντεν άδραξε της ευκαιρίας να αναρωτηθεί: "Σε ποια θρησκεία ή φιλοσοφία οι δικοί σας νεκροί είναι αθώοι όταν οι δικοί μας θεωρούνται εκ προοιμίου ένοχοι; Με ποια λογική το δικό σας αίμα μετρά ως πραγματικό ενώ το δικό μας ως άνευ αξίας;"
Υπό αυτό το πρίσμα, ο διαφημιζόμενος Πόλεμος Εναντίον του Τρόμου είχε ως υπ' αριθμό νούμερο ένα θύμα την αφήγηση που λέει η Δύση στον εαυτό της τα βράδια για να κοιμάται με ήσυχη την συνείδησή της. Αρχικά, ξέχασε την βασική αρχή του Kant που απαγορεύει την χρήση ανθρώπων ως μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού - όσο καλός κ' αγαθός κι αν είναι η σκοπός αυτός. Κατόπιν η ήττα της Δύσης ολοκληρώθηκε όταν δημιούργησε την νέα έννοια του Άνομου Μαχητή (Unlawful Combatant). Ακριβώς όπως το Τείχος του Βερολίνου δημιούργησε μια νεκρά ηθική ζώνη εντός της οποίας "δικαιολογούνταν" μια σειρά από αμαρτίες, και στις δύο μεριές του Τείχους - από τα υπόγεια της Stasi στο Στάδιο του Σαντιάγκο επί Pinochet στην Χιλή], έτσι και η απόφαση να δημιουργηθεί αυθαίρετα μια νέα νομική κατηγορία ανθρώπων για τους οποίους δεν ισχύει κανένα δίκαιο δημιούργησε ένα νέο ηθικό κενό στο οποίο έσπευσαν να "κατοικήσουν" οι συστηματικές διηπειρωτικές απαγωγές (renditions), οι "ενισχυμένες ανακρίσεις" (enhanced interrogations), τα κολαστήρια του Γκουαντάναμο και του Άμπου Γκράιμπ.
Οι νεοσυντηρητικοί του Bush σε καμία περίπτωση δεν εφηύραν την βιβλική εκδίκηση, τα βασανιστήρια, τις φαεινές ιδέες για επιδρομές σε ξένες χώρες. Ούτε η κα Thatcher είχε εφεύρει, κατά την πρωθυπουργία της, την απληστία ως αρετή, τους καταφερτζήδες ως παράδειγμα προς μίμηση, ή τους δημοσιοσχεσίτες ως ιδανικούς κυβερνήτες. Το μεγαλύτερο επίτευγμα της ακροδεξιάς νεοσυντήρησης ήταν το να καταστήσουν αδύνατον να σκεφτεί κανείς πως κάποια πράγματα (π.χ. τα βασανιστήρια ή το να καταδικάσεις εκατομμύρια στην ανεργία ως αντιπληθωριστικό μέτρο) απλά δεν πρέπει να γίνονται ανεξάρτητα από τα όποια οφέλη κρίνεις ότι θα προκύψουν για σένα, το σινάφι σου, την κοινωνική σου τάξη.
Δέκα χρόνια πέρασαν από τότε που τα θύματα του φονταμενταλισμού ψάχνουν την αυθεντική κάθαρση. Αυτή η μελαγχολική αναζήτηση έχει γίνει πιο δύσκολη από ποτέ στην Δύση, την ώρα που (τι ειρωνεία!) φαίνεται να γίνεται πιο εύκολη στην εξεγερμένη Μέση Ανατολή. Ο εξαιρετικός νέος δικηγόρος από το Chicago, του οποίου η ραγδαία άνοδος οφείλεται στις ρητορικές του εξάρσεις στο όνομα πανανθρώπινων αξιών, υπονόμευσε βίαια την αναζητούμενη κάθαρση όταν, με το που ήρθε στην εξουσία, αφέθηκε στην απατηλή σαγήνη των νεοσυντηρητικών επιχειρημάτων σύμφωνα με τα οποία "το Γκουαντάναμο δεν μπορεί να κλείσει", "τα βασανιστήρια είναι απαραίτητα", το μάθημα που δίδαξε το Ισραήλ στην οικουμένη (δικάζοντας υποδειγματικά τον αιμοσταγή ή Eichmann) είναι "παρωχημένο"...
Και σαν να μην έφτανε αυτή η ηθική κατρακύλα, το Κραχ του 2008 στέρησε από τις Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές ελίτ το επιχείρημα ότι ό,τι ηθικά μεμπτό κάνουν το πράττουν για να εξασφαλίζουν στους λαούς της Δύσης, αλλά και της Οικουμένης ολόκληρης, την... Ανάπτυξη και την Ευημερία.
Με τις καρδιές μας ακόμα στοιχειωμένες από τον θρίαμβο των φονταμενταλιστών, που ξεκίνησε ανήμερα πριν δέκα χρόνια, και με τις σκέψεις μας να ταλανίζονται από τα νούμερα και τους αριθμούς της μετά το 2008 Κρίσης, είναι εύκολο να στραφούμε για έμπνευση προς ανατολάς: στους δρόμους της Τυνησίας, στην Πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου, στους άνεμους αλλαγής και ελευθερίας που πνέουν από την Λιβύη στην Υεμένη και από το Μπαχρέιν στα σοκάκια της Δαμασκού, στην επιταχυνόμενη ευημερία της Κίνας και της Ινδίας, στη Λατινική Αμερική που επί τέλους σηκώνει κεφάλι, στην Αφρική ακόμα. Κι όμως. Κάτι μέσα μου λέει ότι το κλειδί για την κάθαρση παραμένει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είναι δύσκολο να εξηγήσω την λογική της εσωτερικής αυτής φωνής. Αυτό που καταθέτω είναι ότι επαναλαμβάνει ασταμάτητα πως ο κόσμος μας έχει ανάγκη Αμερικανούς που θα ξαναδώσουν δύναμη στην ιδέα ότι κάποια πράγματα πρέπει να γίνονται έτσι. Χωρίς κανέναν λόγο. Μόνο και μόνο ότι αυτό είναι το σωστό και το πρέπον. Κι ότι κάποια άλλα δεν πρέπει να γίνονται ποτέ, όσο καλό και να θεωρούμε τον σκοπό που υπηρετούν.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)