περιπέτεια με άγνωστη κατάληξη.

"Ανεπαρκείς" - όπως αναμενόταν - οι αποφάσεις των ηγετών. Η Ευρώπη χωρίζεται σε "σκούρους" και "ξανθούς" και μπαίνει σε περιπέτεια με άγνωστη κατάληξη. Γρηγόρης Νικολόπουλος Σε ανεπαρκείς λύσεις για την αντιμετώπιση των αγορών, αλλά και σε ανεφάρμοστα ευχολόγια περί δημοσιονομικής συνοχής, οδηγείται σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και αυτή η Σύνοδος Κορυφής. Οι αποφάσεις δεν φαίνεται να ικανοποιούν κανέναν. Ούτε την Γερμανία η οποία δεν πετυχαίνει τη συμφωνία των 27 αλλά και είναι αμφίβολο αν θα πετύχει την ουσιαστική συμφωνία των 17 στις προτάσεις της, αλλά ούτε και τις «προβληματικές» χώρες που βλέπουν μια πολύ περιορισμένη ενίσχυση των μηχανισμών στήριξης. Τα 500 δις που θα είναι τα κεφάλαια του ESM δεν επαρκούν ούτε καν για να διατηρήσει ο ίδιος ο μηχανισμός τα τρία Α στην αξιολόγηση του. Και φυσικά δεν επαρκούν για την ενίσχυση των υπερχρεωμένων ευρωπαικών χωρών, όπως της Ιταλίας και της Ισπανίας. Απο την άλλη μεριά οι απαιτήσεις της Γερμανίας περί δημοσιονομικής ένωσης σκόνταψαν στις αντιρρήσεις της Βρετανίας, της Ουγγαρίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας και της Τσεχίας, ενώ δεν αποκλείεται καθ’οδόν να υπάρχουν και άλλες διαφοροποιήσεις. Αυτό που καταρχήν συμφωνήθηκε σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε το Reuters είναι να μπεί ένα όριο στο επιτρεπόμενο έλλειμμα, το οποίο το περιορίζει στο 0,5% του ΑΕΠ. Εκκρεμμεί ακόμη η πρόταση της Γερμανίας να λαμβάνονται οι αποφάσεις με πλειοψηφία αντί ομοφωνίας, κάτι που είναι βέβαιον οτι δεν θα γίνει δεκτό απο τους 27 – η Φινλανδία το έχει επισήμως απορρίψει ήδη και ασφαλώς θα το απορρίψουν και άλλοι- αλλά ίσως περάσει απο τους 17 της Ευρωζώνης. Σε κάθε περίπτωση ήδη διαφαίνεται μια έντονη τάση ασυμφωνίας και σε κάθε περίπτωση δεν μπορούμε να περιμένουμε τις γενναίες αποφάσεις που θα αντιμετώπιζαν την κρίση του χρέους. Υπο αυτό το πρίσμα, αυτό που μπορεί κανείς να περιμένει σήμερα είναι μια αύξηση της πίεσης των αγορών προς τις ευρωπαικές οικονομίες και αν δεν «συνετισθούν» οι ηγέτες, μπορούμε να θεωρούμε βέβαιον οτι οι πιέσεις θα ενταθούν τις επόμενες εβδομάδες στα χρηματιστήρια, τις αγορές ομολόγων και στο ίδιο το Ευρώ. Το μέλλον της Ευρώπης είναι αβέβαιον τουλάχιστον με τη μορφή που την ξέρουμε σήμερα και το ενδεχόμενο διάσπασης της είναι ορατό. Μιάς διάσπασης που μπορεί να εκφραστεί με Ευρωπαικές χώρες δύο ή και περισσότερων ταχυτήτων αλλά και η οπόια μπορεί να φτάσει σε «εκπαραθύρωση» απο την Ευρωζώνη ορισμένων αδύναμων χωρών, όπως είναι η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Κύπρος, η Ισπανία και ίσως και η Ιταλία. Μια Ευρωζώνη γερμανικής πειθαρχίας με το «ξανθό φύλλο» να ενοποιείται και τους «σκούρους» να μένουν εκτός, δεν είναι πλέον απίθανη προοπτική. Και μάλιστα χωρίς όλους τους «ξανθούς» αφού ορισμένοι όπως οι Σουηδοί και οι Φινλανδοί, δεν είναι διατεθειμένοι να εκχωρήσουν εθνική κυριαρχία στην Γερμανία. Εντύπωση προκαλεί βέβαια η στάση των Γάλλων, οι οποίοι είναι ασφαλώς σκουρότεροι των Γερμανών, αλλά έχουν την ψευδαίσθηση οτι θα συνδιοικήσουν σε αυτό που πάει να διαμορφωθεί, δηλαδή σε μια αμιγώς γερμανοκρατούμενη Ευρώπη. Οι Γάλλοι πάντα είχαν ψευδαισθήσεις για τη σχέση τους με τη Γερμανία και φαίνεται οτι δεν τις έχουν ακόμη αποβάλει. Απο την άλλη μεριά, η Μεγάλη Βρετανία διαφοροποιείται έντονα απο τις γερμανικές θέσεις και δηλώνει σαφώς οτι δεν δέχεται να συμμετάσχει σε μια μοιρασιά της Ευρώπης «αν δεν έχει όφελος το City του Λονδίνου». Ουσιαστικά λοιπόν ο άξονας ΗΠΑ- Μεγάλης Βρετανίας, τίθεται σαφώς απέναντι απο τις γερμανικές διεκδικήσεις ενώ το δίδυμο Γερμανίας – Γαλλίας, που μοιάζει σήμερα αρραγές, δεν αποκλείεται σύντομα να σπάσει. Οι υπόλοιπες χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) μοιάζουν προς το παρόν να μην έχουν φωνή, εκτός απο αυτές που διαφοροποιούνται, όπως η Φινλανδία, η Σουηδία και η Τσεχία. Εμείς και οι άλλοι «σκούροι», δέσμιοι των χρεών και των ελλειμμάτων απλώς περιμένουμε να δούμε ποιές είναι οι λύσεις που προτείνουν οι ισχυροί και μοιάζουμε να αποδεχόμαστε την όποια μοίρα μας επιφυλάσσουν προκειμένου να συνεχισθεί η περιορισμένη χρηματοδότηση των οικονομιών μας και να παραμείνουμε στο Ευρώ ελπίζοντας σε μια πιό «ανθρώπινη» λύση. Όμως η αρνητική στάση της Γερμανίας έναντι του Ευρωομολόγου και η άρνηση της να τυπωθεί χρήμα για να σωθεί η Ευρωζώνη δεν προδιαθέτουν για μια καλύτερη προοπτική. Μετά την σημερινή Σύνοδο, η Ευρώπη όπως την ξέραμε μάλλον αλλάζει οριστικά και παίνει σε μια πολύ μεγάλη περιπέτεια με απρόβλεπτες επιπτώσεις στις ευρωπαικές κοινωνίες αλλά και στην παγκόσμια οικονομία.

Η Μεγάλη Ληστεία της Ευρωζώνης

Ντίνος Κουτσολιούτσος Μέρος Δεύτερο: Η Κρίση Η κρίση στην Ευρωζώνη ξεκίνησε στην Ελλάδα, και όχι σε μία άλλη χώρα του ευρώ, λόγω μίας βασικής συγκυρίας. Η χώρα μας, μέσω της συμπεριφοράς της κοινωνίας μας σαν σύνολο, αντιπροσώπευε τον διαμετρικά αντίθετο πόλο, μέσα στην κοινότητα του Ευρώ, από την άλλη μεγάλη «ένοχο» της Ευρωπαϊκής κρίσης, την Γερμανία. Όσο η Γερμανία έσπαγε ρεκόρ εξαγωγικής ανταγωνιστικότητας, μέσα στο ευρώ, συσσωρεύοντας τεράστια κέρδη από τις καταναλωτικές της εξαγωγές στη ευρωζώνη, και όχι μόνο, τόσο η Ελλάδα έσπαγε ρεκόρ δημοσιονομικών ελλειμμάτων και δημοσίου χρέους, ανεβάζοντας το βιοτικό επίπεδο της χώρας με κρατικά δάνεια και αγοράζοντας αφειδώς τα γερμανικά αγαθά, σε επίπεδο που να είμαστε οι μεγαλύτεροι κατά κεφαλήν καταναλωτές ακριβών γερμανικών αυτοκινήτων. Παραδείγματος χάριν, το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας, δείχνει ότι η Ελλάδα εισάγει γερμανικά προϊόντα αξίας 160% παραπάνω από ότι εξάγουμε ελληνικά προϊόντα στην Γερμανία. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το ότι το δίδυμο Γερμανία-Ελλάδα έχει μονοπωλήσει την ζωή του ευρώ τα δύο τελευταία χρόνια, με την Γερμανία να είναι η δυνατή, πλούσια και ενάρετη χώρα, και η Ελλάδα να είναι η αδύναμη, φτωχιά και αμαρτωλή. Το άρθρο αυτό δεν παραβλέπει τις τεράστιες ευθύνες που έχει η χώρα μας για την καταστροφή της οικονομίας μας. Αυτό το θέμα όμως δεν αποτελεί το αντικείμενο του σημερινού άρθρου. Το αντικείμενο του σημερινού άρθρου είναι η συμπεριφορά της Γερμανίας στην αντιμετώπιση της κρίσης τα τελευταία δύο χρόνια, και οι ενδεχόμενες ενοχές της στην σοβαρή επιδείνωση της κρίσης, εάν όχι στην διάλυση του ευρώ. Στο προηγούμενο άρθρο, προσπάθησα να δείξω με αριθμούς τις τεράστιες ανισότητες εξαγωγικής ανταγωνιστικότητας που λιμνάζουν ανάμεσα στα κράτη της Ευρωζώνης, όπως αυτά μεταφράζονται σε πλεονάσματα η ελλείμματα στους ισολογισμούς πληρωμών των διαφόρων κρατών. Οι αριθμοί δείχνουν ξεκάθαρα ότι η Γερμανία ήταν τα μέγιστα κερδισμένη από τα έντεκα χρόνια του ευρώ, αποκομίζοντας πολλαπλάσια ποσά πλεονάσματος μέσα στην Ευρωζώνη, σε σύγκριση με τα πλεονάσματα που έδειχνε σαν χώρα τα είκοσι χρόνια πριν από το ευρώ. Και εάν το κοιτάξουμε και από άλλη σκοπιά, στα έντεκα χρόνια πριν από το ευρώ, 1987-1998, ανάμεσα στις χώρες που δείχνουν πλεόνασμα πληρωμών αυτή την περίοδο, (Γαλλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Βέλγιο και Γερμανία), της Γερμανίας το πλεόνασμα αποτελεί μόλις το 12,3% του συνολικού πλεονάσματος των εφτά αυτών κρατών. Όταν κοιτάξουμε, όμως, τα συνολικά πλεονάσματα των κρατών που είχαν πλεόνασμα τα ένδεκα χρόνια του Ευρώ, (Αυστρία, Φιλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Βέλγιο και Γερμανία), της Γερμανίας το πλεόνασμα αποτελεί το 64% του συνολικού πλεονάσματος αυτών των έξι κρατών. Δηλαδή, η Γερμανία, μέσα στην περίοδο του ευρώ, είχε πενταπλάσιο πλεόνασμά του συνολικού πλεονάσματος των άλλων κρατών που είχαν κέρδος την ίδια περίοδο, και βασικά απορρόφησε τα δύο τρίτα των πόρων που πλούτισαν την Ευρωζώνη από την ίδρυση του Ευρώ! Δηλαδή, από τον συνολικό πλούτο που κέρδισαν οι 11 ιδρυτικές χώρες του Ευρώ και η Ελλάδα, κατά τα ένδεκα χρόνια της Ευρωζώνης, τα 2/3 τα κέρδισε η Γερμανία! Την ίδια περίοδο, η Γερμανία μεταμορφώθηκε στην μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα στην υφήλιο, ξεπερνώντας και την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ, και συναγωνίζεται πια μόνο την Κίνα για την πρώτη θέση σε παγκόσμιες εξαγωγές. Σημειωτέον ότι η Κίνα έχει το δεκαπλάσιο εργατικό πληθυσμό από την Γερμανία, και το κόστος εργασίας στην Κίνα είναι ελάχιστο εν συγκρίσει με το κόστος εργασίας στην Γερμανία. Αυτή η αντιπαράθεση του εξαγωγικού δυναμικού μεταξύ Κίνας και Γερμανίας, όπου η Κίνα είναι και πολύ μεγαλύτερη και πολύ φθηνότερη από την Γερμανία, φέρνει στο προσκήνιο, με ένα διαφορετικό, αλλά εκκωφαντικό, τρόπο, όχι μόνο την αναγνωρισμένη υψηλή ποιότητα των γερμανικών προϊόντων αλλά, κυρίως, τα τεράστια οφέλη που αποκόμισε και αποκομίζει η Γερμανική εξαγωγική βιομηχανία από την Ευρωζώνη, όπως η Ευρωζώνη είναι ως τώρα σχεδιασμένη σαν μία απλή νομισματική ένωση. Αυτό το σχέδιο του ευρώ, προσφέρει στον γερμανικό κολοσσό, όλα τα εμπορικά προτερήματα, και κανένα από τα πολλαπλά πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά καθήκοντα μίας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής ένωσης. Σαν παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, υπάρχουν πολιτείες με μεγάλα οικονομικά προτερήματα, όπως το μέγεθος και η ποιότητα της αγροτικής παραγωγής της Καλιφόρνιας, η το χρηματοπιστωτικό δυναμικό της Νέας Υόρκης. Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα Αμερική και Ευρώπη, είναι ότι τα φορολογικά κέρδη από τις διάφορες μεμονωμένες πολιτείες της Αμερικής, μοιράζονται σε σημαντικό βαθμό σε όλο το κράτος από την κεντρική κυβέρνηση. Συγχρόνως, οι βασικές κοινωνικές ασφάλειες των αδυνάμων ανθρώπων και πολιτειών, προστατεύονται από το γεγονός ότι η βασική σύνταξη και τα επιδόματα ανεργίας για όλους τους αμερικανούς είναι κρατικοί και όχι πολιτειακοί θεσμοί, και ότι οι φτωχότερες πολιτείες της Αμερικής, δέχονται μεγαλύτερη χρηματική βοήθεια από το κράτος, σε σχέση με τα ποσά των εισπραγμένων φόρων που στέλνουν στην κρατική κυβέρνηση. Η στάση της Γερμανικής κυβέρνησης, από την αρχή της κρίσης έως και σήμερα, διακρίνεται από μία και μόνο επιλογή. Να μην διαθέσει προς βοήθεια, η δυνατόν, κανένα από αυτούς τους πόρους τους οποίους αποκόμισε δια της συμμετοχής της στην Ευρωζώνη, τα τελευταία έντεκα χρόνια. Στην διαρκή άρνηση της να βοηθήσει χρηματικά τις χώρες που είναι υπερχρεωμένες, και των οποίων η εξαγωγική ανταγωνιστικότητα είναι χαμηλή, έχει προβάλει τρία κύρια επιχειρήματα. 1). Οι νόμοι της Ευρωζώνης, αλλά και, ενδεχομένως, το γερμανικό συνταγματικό δίκαιο, απαγορεύουν την χρηματοπιστωτική συνυπευθυνότητα ανάμεσα στα κράτη του ευρώ. 2). Εάν η Γερμανία βοηθούσε τις χώρες που έχουν χρέος, οι χώρες αυτές δεν θα ήταν πρόθυμες να διορθώσουν τις δημοσιονομικές τους καταστάσεις. 3). Ο γερμανικός λαός είναι σε μεγάλη πλειοψηφία εναντίον μίας παρόμοιας βοήθειας, ειδικά εναντίον της μεγάλης αμαρτωλής Ελλάδας. Μία γρήγορη και απλή αντιπαράθεση αυτής της πολλής κουρασμένης και καθόλου βάσιμης γερμανικής επιχειρηματολογίας παρατίθεται από τον γράφοντα. 1). Η Μέρκελ, πρώτη και καλύτερη, υποστηρίζει την άμεση και ριζική αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών, και προτίθεται να προτείνει σημαντικές αλλαγές αυτήν την εβδομάδα. Γιατί να υπάρχει πρόβλημα για την αλλαγή, και κατάργηση της απαγόρευσης της χρηματοπιστωτικής συνυπευθυνότητας ανάμεσα σε κράτη του ευρώ; Και εάν η Ευρώπη μπορεί να αλλάζει το σύνταγμά της με διαταγή της Μέρκελ, γιατί δεν μπορεί να αλλάξει και το γερμανικό σύνταγμα; 2). Η Γερμανία και το ΔΝΤ μπορούν κάλλιστα να βοηθήσουν και να αναγκάσουν τα υπερχρεωμένα κράτη να εξυγιάνουν τα δημοσιονομικά τους, προσφέροντας τους αναπτυξιακή βοήθεια να πάρουν μπροστά οι οικονομίες, και δηλώνοντας ότι η βοήθεια θα σταματήσει μόλις η διαδικασία δημοσιονομικής εξυγίανσης σταματήσει η παραστρατήσει. Είναι ξεκάθαρο ότι τα «παραστρατημένα» κράτη θα ακολουθήσουν τον σωστό δρόμο, με ένα καρότο μπροστά στα μάτια τους, παρά με το μαστίγιο στην πλάτη τους. Αυτά μας διδάσκουν ακόμα και οι γάιδαροι. (Συζητώ πιο κάτω στο άρθρο, γιατί η Γερμανία προτιμάει το μαστίγιο από το καρότο). 3). Ο γερμανικός λαός αντιτίθεται στην βοήθεια για τα κράτη της περιφέρειας, γιατί η γερμανική ηγεσία, βασικά, έχει αποκρύψει από τον γερμανικό λαό, τα πραγματικά οφέλη που έχει αποκομίσει η χώρα τους, και όλοι οι γερμανοί πολίτες, από την συμμετοχή της Γερμανίας στο κοινό νόμισμα. Αυτή η εσκεμμένη και οργανωμένη χειραγώγηση των γερμανών ψηφοφόρων από την ηγεσία της χώρας τους, και δεν εννοώ μόνο την πολιτική ηγεσία, έγινε για μία και μόνο αιτία, όπως συζήτησα πέρσι σε άλλο άρθρο. Οι γερμανοί ψηφοφόροι συμφώνησαν με της ηγεσία της χώρας να κρατήσουν τους βασικούς μισθούς τους χαμηλά, για πάνω από δέκα χρόνια, για να κρατηθεί το κόστος εργασίας ανταγωνιστικό στις εξαγωγές. Πώς να εξηγήσουν οι γερμανικές κυβερνήσεις στον λαό, ότι η χώρα συσσωρεύει αμύθητα πλούτη από το ευρώ, όταν αυτά τα πλούτη δεν τα βλέπει, ούτε κατά διάνυα, ο γερμανός ψηφοφόρος στο βιοτικό του επίπεδο; Και έτσι εξηγούνται όλες αυτές οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν τους γερμανούς να μην αισθάνονται επωφελημένοι από το ευρώ. Εάν ήθελαν οι γερμανοί πολιτικοί να βοηθήσουν τα κράτη της περιφέρειας, θα εύρισκαν διάφορους τρόπους να εξηγήσουν την πραγματικότητα στον λαό και να τον πείσουν για την αναγκαιότητα μίας ουσιαστικής βοήθειας. Κεντρική στρατηγική την οποία επέβαλε η Γερμανία, με την βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ήταν, και παραμένει, η αυστηρή λιτότητα και δημοσιονομική πειθαρχία. Αυτή η στρατηγική απεδείχθη καταστροφική στην Ελλάδα, και διότι ήταν η λάθος συνταγή, αλλά και διότι υλοποιήθηκε με καταστροφικές επιλογές και εφαρμογές από την κυβέρνηση Παπανδρέου. Γενική, όμως, είναι η κριτική αυτής της στρατηγικής σε όλα τα κράτη, από πολλούς διεθνείς αναλυτές, διότι παγιδεύουν τα υπερχρεωμένα κράτη σε συνεχώς χειρότερα ποσά και ποσοστά δημόσιου χρέους, αλλά και διότι προκαλούν τάσεις ύφεσης σε όλη την ευρωζώνη, με την γενικότερη συρρίκνωση της κατανάλωσης. Κάτι το οποίον, πλέον, αποτελεί ένα αναμενόμενο γεγονός για το 2012 στην Ευρωζώνη . Το άλλο μέγιστο πρόβλημα αυτής της στρατηγικής που επέβαλε η Γερμανία στην Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, και Γαλλία, είναι ότι η δημοσιονομική αναδιάρθρωση και η αναστήλωση της εμπορικής ανταγωνιστικότητας σε όλα αυτά τα κράτη είναι θέμα πολλών ετών, ενώ οι χρηματοπιστωτικές αγορές απαιτούν χρηματοπιστωτική αξιοπιστία άμεσα, και όχι του χρόνου. Έτσι, η Γερμανία, παίζει ένα κυνικό παιχνίδι ρουλέτας, όπως ελπίζω να δείξω παρακάτω, καθυστερώντας την διευθέτηση της οικονομικής κρίσης για τα δικά της συμφέροντα, ενώ διακινδυνεύει την σωτηρία του ευρώ, από εβδομάδα σε εβδομάδα, κυριολεκτικά, όπως πολλοί διεθνείς αναλυτές προειδοποιούν, όλο και ποιο έντονα. Είναι πλέον μέρος της ιστορίας, το πώς η Γερμανική ηγεσία πήρε όλες της τις αποφάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης, πάντα πολύ αργά, αντιδρώντας στις απαιτήσεις της αγοράς συνεχώς καθυστερημένα, με το αποτέλεσμα, η μικρή κρίση της ελληνικής οικονομίας, να αναπτυχθεί και να ξαπλώσει μέσα στα δύο χρόνια σε μία απεγνωσμένη και ίσως μοιραία γιγαντιαία πάλη της Ευρωζώνης για την ύπαρξή της. Η γερμανική ηγεσία, κρατώντας όλα τα (χρηματικά) ατού στα χέρια της, επικαλείται συνεχώς την ηθική του moral hazard, για να υπερασπίσει την άρνησή της να προσφέρει το μέγεθος της βοήθειας που πραγματικά είναι αναγκαίο για να σωθεί το ευρώ. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική ιδεολογία που επικαλείται τον «κίνδυνο ήθους», ("moral hazard), για τους λαούς και τις κυβερνήσεις, οι οποίες ενδέχεται να εκμεταλλευτούν την έλλειψη αυστηρών κυρώσεων εναντίον μίας σπάταλης δημοσιονομικής πολιτικής, δεν εφαρμόζει, εξ ίσου αυστηρά, τον ίδιο κανόνα του "moral hazard", για τις πολυάριθμες και εντελώς καταστροφικές ατασθαλίες του χρηματοπιστωτικού χώρου, δηλαδή των διεθνών τραπεζών. Τα παραδείγματα είναι πολλά, με πρώτη και καλύτερη την τεράστια φούσκα των αμερικανικών στεγαστικών δανείων, με τα συνυφασμένα τοξικά παράγωγα που αφειδώς απορρόφησε το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, την περασμένη δεκαετία, και η οποία φούσκα ξεκίνησε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, και τις ανάλογες, αλλά σχετικά μικρότερες, στεγαστικές φούσκες στην Ισλανδία, Ιρλανδία και Ισπανία, οι οποίες συνεχίζουν να βασανίζουν τις χώρες αυτές. Η χρηματοπιστωτική κρίση που έχει εκδηλωθεί στην Ευρωζώνη, τα δύο τελευταία χρόνια, και που τώρα πια απειλεί να την διαλύσει, δεν αποτελεί παρά το τελευταίο κεφάλαιο στο μεγαλύτερο ταμπλό της ασθενούς και επισφαλούς παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής οικονομίας. Αλλά υπάρχει και μία άκρως σκοτεινή πλευρά που εξηγεί την γερμανική κωλυσιεργία αυτά τα δύο χρόνια, και η οποία έχει αρχίσει να συζητιέται από μερικούς αναλυτές, τουλάχιστον σε μερικές λεπτομέρειες, πιο τελευταία και από τους New York Times. Αυτή η σκοτεινή πλευρά συνίσταται στα σημαντικά εμπορικά, χρηματικά αλλά και χρηματοπιστωτικά οφέλη που άρχισε να αποκομίζει η Γερμανία, μόνη ανάμεσα σε όλα τα κράτη της Ευρωζώνης, από το ξέσπασμα της κρίσης της ελληνικής οικονομίας, έως και τώρα, και τα οποία οφέλη έχουν επιφέρει σοβαρά κέρδη στην εξαγωγική της οικονομία, στην οικονομίας της γενικώς, και εξίσου σημαντικά, στην συντήρηση του τεράστιου γερμανικού δημοσίου χρέους. Αυτά τα οφέλη, τα επεσήμανα πέρσι, σε γενικές γραμμές, σε ένα προηγούμενο άρθρο μου, και θα προσπαθήσω να τα περιγράψω εν συντομία. Τα επιτόκια που πληρώνει η Γερμανία για τα δικά της χρέη, άρχισαν να μειώνονται σημαντικά, ήδη από το 2009 λόγο της κρίσης, διότι, όσο οι διεθνείς επενδυτές αποχωρούσαν από τις αγορές ομολόγων των κρατών της περιφερείας, σαν την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία, τόσο οι ίδιοι επενδυτές έριχναν όλο και πιο πολύ τα αποσυρμένα κεφάλαια τους στα γερμανικά ομόλογα, τα οποία, ως την τελευταία εβδομάδα, εθεωρούντο πλέον του ασφαλούς. Έτσι τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων της Γερμανίας, έπεσαν από το 4%, που ήταν το 2008, στα κάτω από το μισό, και έφτασαν έως και τα 1,7%, και βασικά παραμένουν χαμηλά αυτά τα δύο χρόνια, κάτω από το ύψος του τιμάριθμου της Ευρώπης. Δηλαδή, η Γερμανία μπορούσε και μπορεί να εξυπηρετεί το δημόσιο χρέος της σχεδόν άτοκα. Οι New York Times παραθέτουν τους υπολογισμούς του βελγικού ινστιτούτου οικονομικών ερευνών, Re-Define, που υποστηρίζουν ότι μόνο τα δύο τελευταία χρόνια η Γερμανία γλύτωσε 20 δις ευρώ σε χαμηλότερα επιτόκια του δημοσίου χρέους της, και ότι έχει άλλα τόσα κλειδωμένα για τα επόμενα χρόνια, από δάνεια που έχει ήδη συμφωνήσει. Πριν μερικές μέρες, η χρηματοπιστωτική κρίση χτύπησε επιτέλους την πόρτα της Γερμανίας, όταν η χώρα δεν μπόρεσε να δανειστεί όλο το ποσό που ζητούσε στο χαμηλό επιτόκιο που ήθελε (1,9%), και τα δεκαετή επιτόκιά της ξανανέβηκαν πάνω από 2%. Το ρεφρέν της Μέρκελ όλον αυτόν τον καιρό, ήταν και παραμένει ότι η λύση της Ευρωζώνης θέλει πάρα πολύ καιρό, δηλαδή πάρα πολλά χρόνια, για να λυθεί. Παρεμπιπτόντως, η Γερμανία θα χρειαστεί να δανειστεί περίπου 500 δις ευρώ, τα επόμενα τρία χρόνια, για να εξυπηρετήσει το τεράστιο χρέος της. Εάν καταφέρει η Γερμανία να κωλυσιεργήσει με την λύση της ευρωπαϊκής κρίσης ακόμα μερικά χρόνια, (και εάν το ευρώ δεν καταρρεύσει πρωτύτερα), η παράταση της κρίσης θα βοηθήσει την Γερμανία να πάρει τα νέα δάνεια βασικά με μηδέν τόκο. Ένεκα τούτου, η πολιτική της Μέρκελ συνδυάζει το τερπνόν μετά του ωφελίμου, θα μπορεί να πει κανείς. Απαιτώντας την εξαναγκαστική δημοσιονομική εξυγίανση των κρατών της περιφερείας, πριν συναινέσει σε μία λυτρωτική χρηματοπιστωτική συμπαράσταση, είτε δια κοινών ευρωομολόγων, είτε δια της απελευθέρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η Γερμανία επιτυχαίνει τρείς σκοπούς ταυτόχρονα. Ο πρώτος σκοπός, και ο μόνος θετικός στόχος για την Ευρωζώνη, είναι να επιβάλει μία αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία, σε πολλά κράτη, τα οποία, ομολογουμένως, την έχουνε ανάγκη. Ο δεύτερος στόχος είναι να σπρώξει τα κράτη της περιφέρειας σε αυστηρή οικονομική λιτότητα, κατεβάζοντας τους μισθούς και ανεβάζοντας τους φόρους, για τον υποτιθέμενο λόγο της μείωσης του ελλείμματος και του χρέους. Στην πραγματικότητα, όπως τα παραδείγματα της Ελλάδας και της Πορτογαλίας πιστοποιούν, αυτή η πολιτική, οδηγεί ανεπίτρεπτα σε ένα θανάσιμο κύκλο ύφεσης και επιδείνωσης και του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Γεωπολιτικά, όμως, αυτή η οικονομική επιδείνωση των κρατών της περιφέρειας προκαλεί μία πολιτική αποδυνάμωση των ιδίων κρατών, μέσα στον χώρο της Ευρωζώνης, και επιτρέπει στην Γερμανία να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο την επιρροή της και την δύναμή της γύρω από τις πολιτικές αποφάσεις του Ευρώ. Όσοι δεν πιστεύουν σε αυτό το γεωπολιτικό ενδεχόμενο, δεν έχουν παρά να συγκρίνουν την ισχύ της Γερμανίας την περασμένη δεκαετία, όταν η Ευρώπη σχεδίαζε, ακόμα, το ευρώ, με την ισχύ της Μέρκελ την σήμερον ημέρα, όταν όλη η Ευρωζώνη, αλλά και όλη η υφήλιος, κρέμεται από τα χείλη της και περιμένει να δει τι θα αποφασίσει η καγκελάρια για την τύχη του ευρώ. Αυτή η εμφανώς τεράστια διαφορά σε γεωπολιτική ισχύ του γερμανικού κολοσσού, από την δεκαετία του 90 μέχρι το 2011, είναι ένα άμεσο αποτέλεσμα της συσσώρευσης των καταναλωτικών χρημάτων στην Γερμανία από την ίδρυση του ευρώ έως τώρα, όπως περιέγραψα στον προηγούμενό μου άρθρο, και επανέλαβα στην αρχή του παρόντος. Ο τρίτος στόχος της Μέρκελ για αυτήν την, κατά την γνώμη του γράφοντος, καθαρά εσκεμμένη καθυστέρηση στην επίλυση της ευρωπαϊκής λύσης, είναι ο προαναφερθείς, ότι δηλαδή, κάθε παράταση της κρίσης επιτρέπει στην Γερμανία να ανανεώνει το τεράστιο χρέος της με μηδέν επιτόκιο, που την βοηθάει, φυσικά, στην συντήρηση και στην ελάττωση του δικούς της τεράστιου δημόσιου χρέους, το οποίο είναι γύρω στα 83% του ΑΕΠ της, και το οποίο είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό της Ισπανίας, π.χ., η οποία αγωνίζεται να δανειστεί τελευταία, ακόμα και με 6% επιτόκιο. Το επιπλέον αποτέλεσμα αυτής της άνισης χρηματοπιστωτικής αξιοπιστίας, μεταξύ της Γερμανίας, από την μία μεριά, και της λοιπής Ευρωζώνης, από την άλλη μεριά, είναι ότι για κάθε μήνα της κρίσης που περνάει, το χρηματοπιστωτικό χάσμα μεταξύ αυτών των δύο παρατάξεων, συνεχώς αυξάνεται, καθώς η Γερμανία συνεχίζει να δανείζεται με καθαρό κέρδος για το χρέος της, και η υπόλοιπη ευρωζώνη συνεχώς χάνει, και μάλιστα με μεγάλα ποσά, όπως αποδεικνύουν τα επιτόκια των 7% και 8% με τα οποία αναγκάστηκαν να δανειστούν η Ισπανία και η Ιταλία, τις περασμένες εβδομάδες. Έτσι, η Γερμανία συνεχώς πλουτίζει και δυναμώνει γεωπολιτικά, και τα άλλα κράτη, σχετικά με την Γερμανία, συνεχώς φτωχαίνουν, και αποδυναμώνουν γεωπολιτικά. Αυτή είναι η πραγματικότητα της αλληλεγγύης στην Ευρωζώνη, αλλά γερμανικά!! Πέρα όμως του χρηματοπιστωτικού χώρου, στην Ευρωζώνη, όπου όπως βλέπουμε η Γερμανία βγήκε η μεγάλη κερδισμένη, ενώ η πλειοψηφία των υπολοίπων κρατών βγήκε χαμένη, έχουμε και την πραγματική οικονομία στην Ευρωζώνη, όπου η ίδια ανισότητα δεσπόζει μεταξύ Γερμανίας και των άλλων κρατών. Η παρατεινόμενη ευρωπαϊκή κρίση κρατάει την τιμή του ευρώ χαμηλή, σε σύγκριση με την τιμή του πριν από την κρίση, και ιδιαίτερα όταν το παραβάλει κανείς με το δολάριο, το οποίο υποτιμάται από την Αμερική, σταθερά, με τύπωμα νέου χρήματος από την Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα, για να υποστηρίξει την αμερικανική οικονομία. Η Γερμανία, επειδή είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική οικονομία της Ευρωζώνης, έχει ωφεληθεί σημαντικά, και έχει μπορέσει να ξεπεράσει την οικονομική κρίση του 2008, πάνω από ένα χρόνο τώρα, διότι οι εξαγωγές πήραν, από την αρχή της κρίσης, την πάνω βόλτα. Σαν αποτέλεσμα, βλέπουμε μία οικονομία στην Ευρωζώνη, όπου τα πιο πολλά κράτη βλεφαρίζουν την ύφεση το επόμενο έτος, και όπου η υψηλή ανεργία σπάει ρεκόρ 13 ετών, δηλαδή πριν από το ξεκίνημα του ευρώ. Αντιθέτως, η Γερμανία έχει πολλή χαμηλή ανεργία, η οποία επίσης σπάει ρεκόρ, θετικό όμως, είκοσι χρόνων. Οι οικονομίες της Γερμανίας, δηλαδή, από την μια μεριά, και οι οικονομίες της υπόλοιπης ευρωζώνης, από την άλλη, αντικαθρεφτίζουν στην ιστορική τους ανισότητα, την, ιστορικά τεράστια, μεταφορά καταναλωτικών χρημάτων, από τα πιο πολλά κράτη του Ευρώ, στην Γερμανία, που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία έντεκα χρόνια. Και είναι η γνώμη του γράφοντα, ότι όσο συνεχίζεται να υλοποιείται αυτή η καταστροφική πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας στα υπερχρεωμένα κράτη, αυτή η τεράστια ανισότητα στις οικονομίες του ευρώ θα συνεχίζει να επιδεινώνεται. Ελπίζω να μπόρεσα να περιγράψω και να εξηγήσω την ποιότητα και την ποσότητα της «αλληλεγγύης» που υλοποιείται αυτά τα δύο χρόνια της κρίσης, μέσα στον χώρο του ευρώ, από τους δυνατούς στους αδύναμους. Στο επόμενο, (και ελπίζω τελευταίο), τρίτο μέρος, του άρθρου μου, «Η Μεγάλη Ληστεία της Ευρωζώνης», προτίθεμαι να προσφέρω μερικές ιδέες για το τι πρέπει να αλλάξει για να σωθεί η Ευρωζώνη, ολόκληρη και ακέρια. Μέρος Τρίτο: «Η Λύση». Διότι, κατά την ταπεινή μου γνώμη, η Ελλάδα δεν πρέπει, παρόλα αυτά, να αφήσει το ευρώ, εφόσον εγχώριες λύσεις για την ελληνική πολιτική δεν φαίνεται να υπάρχουν. Επίσης, το ευρώ και η ενωμένη Ευρώπη πρέπει να επικρατήσουν, αλλά όχι κάτω από το μαστίγιο της Γερμανίας. Τα υπόλοιπα κράτη πρέπει να ενωθούν μεταξύ τους και να εναντιωθούν αποτελεσματικά στο όραμα που υλοποιεί για την Ευρώπη η Γερμανία. Η στιγμή για μία ενδοευρωπαϊκή και αντιγερμανική επανάσταση έχει φτάσει, αφού ακόμα και η Ευρωπαϊκή ηγεσία, ο Μπαρόζο, ο Γιούνκερ και ο Ρεν, έχουν, από ότι φαίνεται, και αυτοί αγανακτήσει με τις πολιτικές της Μέρκελ... (Όσο για τον Σαρκοζί, θα αναφερθώ σε προσεχές άρθρο...).

Ο Μερκελισμός απειλεί την Ευρώπη...

Θαν. Μαυρίδης «Όλος ο κόσμος μπορεί να μας χαιρετίζει ή να μας καταριέται, ό,τι τον ευχαριστεί να κάνει. Οπουδήποτε είμαστε , ας βαδίσουμε μπροστά και ο διάβολος να γελά». Είναι ανατριχιαστικό αυτό το απόσπασμα από έναν ύμνο των ναζί. Όποιος δεν μπορεί να εξηγήσει αυτή την επιμονή των Γερμανών με τους αυτοματισμούς και τις τιμωρίες, θα πρέπει ίσως να αναζητήσει τις αιτίες με την βοήθεια της ψυχιατρικής. Η ουσία είναι ότι κάποιοι στην Γερμανία ονειρεύονται ότι μπορούν να χαράξουν με το έτσι θέλω το μέλλον της Ευρώπης... Το έχουν επιχειρήσει κι άλλοτε με ολέθρια αποτελέσματα για την ανθρωπότητα. Ο κ. Χέλμουτ Σμιτ είναι ένας γνωστός άνθρωπος στην Ευρώπη, από τους τελευταίους ηγέτες που ήσαν προσηλωμένοι στην προοπτική της Ενωμένης Ευρώπης. Έκανε την προηγούμενη εβδομάδα δηλώσεις. Προσέξτε πως μεταφέρθηκαν αυτές από τα Μέσα Ενημέρωσης: «Σε ό,τι αφορά τους χειρισμούς της γερμανικής κυβέρνησης στον τομέα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, ο πρώην Γερμανός καγκελάριος εκτίμησε ότι εξαιτίας τους η Γερμανία απομονώνεται όλο και περισσότερο. Συνέκρινε μάλιστα τη στάση της γερμανικής κυβέρνησης με την περίοδο που προηγήθηκε του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και προειδοποίησε: «Ποτέ δεν ήταν καλό να απομονώνει κανείς τη Γερμανία στην Ευρώπη». Ο πρώην καγκελάριος εξέφρασε επίσης φόβους για άνοδο του πληθωρισμού, σε περίπτωση που δεν εκδοθούν ευρωομόλογα. «Ή θα αναλάβουμε χρέη από κοινού ή θα υποχρεωθεί η ΕΚΤ να αγοράσει τα προβληματικά ομόλογα. Αυτό θα οδηγήσει ταχύτατα σε πληθωρισμό», είπε για να προσθέσει ότι το κοινό νόμισμα πρέπει να υποστηριχθεί από κοινή δημοσιονομική πολιτική». Ένας κορυφαίος Γερμανός πολιτικός λέει δυνατά αυτό που όλοι μας ψιθυρίζουμε εδώ και καιρό: Η Μέρκελ και όσοι την στηρίζουν έχουν αρχίσει να ξεφεύγουν επικίνδυνα και οδηγούν την Ευρώπη σε επικίνδυνους ατραπούς. Ας επιστρέψουμε στον ναζιστικό ύμνο: «Ένας σκοπευτής στέκεται στις όχθες του Βόλγα και σιωπηλά μουρμουρίζει. Πάνω ή κάτω διαβαίνουμε σφυρίζοντας και όλος ο κόσμος μπορεί να μας χαιρετίζει ή να μας καταριέται, ό,τι τον ευχαριστεί να κάνει. Οπουδήποτε είμαστε, ας βαδίσουμε μπροστά και ο διάβολος να γελά. Πολεμούμε για την Γερμανία». Κι ένα ακόμη απόσπασμα: «Τα SS δεν αναπαύονται. Καταστρέφουμε ώστε κανείς να μην ενοχλήσει ξανά την καλή τύχη της Γερμανίας». Είναι πράγματι ανατριχιαστικό. Να έχουν υπάρξει τόσα θύματα και η Ευρώπη να επαναλαμβάνει με θρησκευτική ευλάβεια τα ίδια λάθη. Δεν τους νοιάζει ακόμη και σήμερα αν κάποιος τους βρίζει ή τους χειροκροτεί. Την «καλή τύχη της Γερμανίας» υπερασπίζονται για άλλη μία φορά και με λάθος τρόπο, για άλλη μία φορά, επίσης. Η Γερμανία είναι μία μεγάλη χώρα. Οι Γερμανοί αξίζουν πολλών συγχαρητηρίων για το γεγονός ότι οδήγησαν την χώρα τους και πάλι στην κορυφή του κόσμου. Ξεχνούν, βέβαια, ότι για να συμβεί αυτό χρειάστηκε να κηρύξουν την μεγαλύτερη πτώχευση στην ιστορία της Ευρώπης και να «ξεχάσουν» να πληρώσουν τις πολεμικές αποζημιώσεις. Αλλά ακόμη κι έτσι, είναι αλήθεια ότι πέτυχαν έναν άθλο. Επίσης, πρέπει να παραδεχτούμε ότι σε πολλές από τις παρατηρήσεις τους για την Ελλάδα έχουν δίκιο και ότι θα είχαμε πολλά να διδαχτούμε από τους ίδιους για το πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μία αποτελεσματική κρατική μηχανή. Αλλά όλα αυτά έχουν τεράστια απόσταση από τα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες. Η Γερμανία έχει μεγάλη δύναμη. Το ερώτημα είναι πως χρησιμοποιεί αυτή την δύναμη. Αν κάτι μας δημιουργεί κάποιες ελπίδες είναι ότι στην Γερμανία δεν υπάρχει μόνο η κυρία Μέρκελ. Υπάρχουν κι άνθρωποι που σκέφτονται όπως ο κ.Σμιτ κι οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι –ακόμη- μειοψηφία. Ο Μερκελισμός απειλεί σοβαρά την υγεία την Ευρώπη. Θα τον αφήσουν; Πηγή:www.capital.gr

Ο Ricardo Sousa

Ο Ricardo Sousa είναι ένας νέος γεμάτος ενέργεια και μας λέει..”Stop talking start doing!” Ο Ricardo Sousa είναι μόλις 19 χρονών κι όμως δεν φοβάται να πει ότι το όνειρό του είναι να αλλάξει την εκπαίδευση! Ένα παιδί που ακούγοντάς το απλά γεμίζεις ενέργεια! Η ομιλία του στο TEDxAthens ήταν συναρπαστική, δυνατή, μια ομιλία που σε προβληματίζει, σε “ταρακουνάει”, σου δίνει κουράγιο και σε γεμίζει θετικά συναισθήματα! Μίλησε πολύ απλά και τόσο αληθινά ενώ στο τέλος της ομιλίας του έκατσε σταυροπόδι στην μέση της σκηνής και απευθυνόμενος στο κοινό είπε απλά ότι πρέπει να σταματήσουμε να έχουμε αυτήν τη στάση στην ζωή μας! Να σταματήσουμε να μένουμε καθιστοί και με σταυρομένα τα χέρια και να αναλάβουμε δράση! Ο Ricardo Sousa είναι παθιασμένος με θέματα εκπαίδευσης, νεανικής επιχειρηματικότητας και επικοινωνίας. Είναι ο ιδρυτής του Switch Conference , ενός από τα 10 κορυφαία Tech Events στην Ευρώπη κατά το Wired, εμπνευστής της κίνησης Movement for Change in Education, ενώ τους τελευταίους μήνες είναι Brand Evangelist της 6 Wunderkinder, μιας startup με έδρα το Βερολίνο. Αυτή η τόσο εντυπωσιακή μέχρι τώρα πορεία, καθώς και η χαρισματική του προσωπικότητα, είχαν ως αποτέλεσμα ο Ricardo να αποτελέσει πολλές φορές θέμα τόσο στον Πορτογαλικό τύπο, σε τηλεοπτικά ή ραδιοφωνικά προγράμματα, όσο και στα διεθνή. Ο Ricardo από πολύ μικρή ηλικία ήθελε να “κάνει τα πράγματα να πετύχουν”. Πάντα του άρεσε να μοιράζεται τις ιδέες του με άλλους και να λειτουργεί “μέσα στο σύνολο για το σύνολο”. Ένας οραματιστής που πιστεύει ότι πρέπει να κάνουμε τα όνειρά μας πράξεις και να αντλούμε δύναμη από κάθε ιδέα που μας οδηγεί μπροστά, όσο τρελή και αν μπορεί να ακούγεται. “I am and always have been a dreamer (as well as an executer) and that is actually what makes me wake up in the morning every day: pursue that crazy dream or idea that can somehow change someone’s life, maybe the world. I’ve been lucky enough to be able to go after my dreams everyday for the past few years, meeting crazy, exceptional and inspirational people along the way – some I’m happy to call friends now – and executing projects and sharing ideas I’m quite proud of.” Μεγάλο του πάθος, η επανάσταση στην εκπαίδευση. Πιστεύει πως είναι επιτακτική η ανάγκη για ριζικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα έτσι ώστε να μπορέσουν να αναδειχθούν η δημιουργικότητα, η παραγωγικότητα και οι δυνατότητες των νέων ανθρώπων. “My biggest passion is education. I truthfully believe we are living changeling times. It’s the “now or never” for us to completely change our school systems into environments where creativity, entrepreneurship and self-discovery are more than welcomed, embraced. That’s exactly why I founded the Movement For Change in Education (a movement of people worldwide committed in making their best to change schools) and have spent a good part of my time speaking about the need to prepare younger generation’ for the very exciting chalenges they have ahead.” Θεωρεί πως σήμερα είναι η κατάλληλη στιγμή για τους νέους να πειραματιστούν στον κόσμο της επιχειρηματικότητας, να πάρουν πρωτοβουλίες και να μετατρέψουν σε πράξεις τα οράματα και τη δημιουργικότητα τους και να καινοτομήσουν. “Can you tell what Microsoft, Google, FEDEx, TIME and others have in common? They were all started by youngsters trying to challenge the status quo and innovate. Nowadays we’re living exponential times. Faster, cheaper and easier access to resources, knowledge and information is accelerating the process and we now have a huge potential for teens worldwide to become entrepreneurs and start creating disrupting businesses from very early. But being an entrepreneur in teenage years can be more than creating a company! Taking action and solving his own problems are signals of entrepreneurship that we, as a society, should promote.” Ο Sousa θεωρεί εξαιρετικά σημαντική τη δυνατότητα που προσφέρουν τα social media στον τομέα της επικοινωνίας και ποντάρει στη συνεργασία και την αλληλεπίδραση του συνόλου για την παραγωγή καινοτομιών και ανάπτυξης. “No one can do everything by himself and surrounding yourself with valuable human resource assets is the key.” Μερικές φράσεις σπό την ομιλία του στο TEDxAthens! We must stop being complainers and transform to leaders. Solutions in Education: don’t sit and wait for the government to fix the probs.Think of ways to change it: organize and act! I love problems, do you know why? Because problems drive us to solutions. Stop talking start doing! YES! I am 19 years old and I want to change education. We have to raise people who do things. Schools should be funny. When they told me i can’t make my dream come true, i found my passion. Kids have ideas and we are ruining their potential Stop burning things, that’s leading us nowhere. Εάν σε ενδιαφέρει να μάθεις περισσότερα, μπορείς να τον ακολουθήσεις στο προσωπικό του blog καθώς και στο @ricardojrsousa .

Λαός αξιοπρέπειας..

 του Νίκου Λυγερού Η αξιοπρέπεια δεν είναι ένας οικονομικός παράγοντας, δεν μετριέται με δείκτες. Και η μούτζα μας στην κατοχή χρησιμοποιούσε όλα τα δάκτυλα του χεριού. Πολλές φορές τα πράγματα ήταν δύσκολα για το λαό μας, αλλά ποτέ δεν χάσαμε την αξιοπρέπειά μας. Ακόμα και ηττημένοι. Ούτε στο εκτελεστικό απόσπασμα δεν σκύβαμε. Δεν υπήρχε λόγος, η γη μας θα ήταν ο τάφος μας. Μπορεί να ξερίζωσαν ακόμα και τα θεμέλια των σπιτιών μας όταν αντισταθήκαμε αλλά το αντέξαμε και χτίσαμε καινούργια πάνω στην ίδια γη, ενώ οι κατακτητές μας έφτυσαν αίμα και φύγαν. Είμαστε ακραίοι, υπερβολικοί και φωνακλάδες γιατί είμαστε ακρίτες, δεν μας αρέσει η μετριότητα και αγαπάμε δυνατά. Παίζουμε θέατρο ναι, αλλά από την αρχή για ν' αντέχουμε τις τραγωδίες και να πεθαίνουμε με κωμωδίες. Χαζεύουμε τον ουρανό, αγναντεύουμε τη θάλασσα, είναι αλήθεια. Έτσι δημιουργήσαμε την αστρονομία και κατασκευάσαμε το ναυτικό. Μας αρέσει να ξαναφτιάχνουμε τον κόσμο, έτσι πλάσαμε τα μαθηματικά. Κι όπως νιώθουμε πάντα αδύναμοι επινοήσαμε τη στρατηγική. Δεν είμαστε διαφορετικοί αλλά κάνουμε τη διαφορά. Ζούμε αιώνες μ' ένα κομμάτι γης γιατί έχουμε τον ουρανό και τη θάλασσα. Κι αν είμαστε μόνο σκιές για τους άλλους είναι γιατί έχουμε ήλιο. Ο λαός μας έτρωγε πέτρες αλλά σκάλιζε μάρμαρο. Πολλές φορές μας έκαψαν αλλά δεν μας κατέστρεψαν γιατί το φως δεν καίγεται. Μας πήραν πολλές φορές το χώρο μας αλλά πάντα είχαμε το χρόνο. Μοιάζουμε με τη θάλασσά μας. Ποιος μπόρεσε να την αρπάξει; Κι αν την μαστίγωσαν δεν έπαθε τίποτα. Αυτή είναι το αίμα μας γιατί δεν μας έδωσαν άλλο γαλάζιο. Είναι το δώρο μας, το μοναδικό. Αυτός είναι και ο μόνος μας πλούτος. Αλλιώς θα μας είχαν κατακλέψει. Είμαστε τα παιδιά που δεν έκανε η Αντιγόνη γι' αυτό και δεν πεθαίνουμε ποτέ. Ποιος να σκοτώσει ένα σύμβολο; Κι όταν πεθαίνει ένας δικός μας κι έχει αφήσει έργο, δεν είναι τυχαίο που η κραυγή μας βγάζει τη λέξη: άξιος! Και ζούμε για να τον θυμόμαστε, δεν έχουμε άλλη επιλογή, είναι θέμα ανάγκης. Είμαστε λίγοι στην αρχή και γινόμαστε σπάνιοι στο τέλος. Αυτή είναι η μοναχική μας πορεία. Έτσι γεννήθηκε ο ελληνισμός και παραμένει μια αξία για όλη την ανθρωπότητα ενώ έπεσαν τόσες ιδεολογίες που θεωρούσαμε αθάνατες. Ενώ εμείς ξέρουμε εξαρχής ότι δεν υπάρχει αθανασία. Το έχουμε μέσα μας με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, ακόμα και αν είχαμε χάσει τις πινακίδες μας, τις μυκηναϊκές. Τίποτα δεν ξεχάσαμε γιατί ποτέ δεν χάσαμε τις αξίες μας. Κι αν δίνουμε τόση σημασία στην ελευθερία, είναι γιατί συνδυάζεται με τη σκέψη. Δίχως ελεύθερη σκέψη, δεν είσαι άνθρωπος. Κι εμείς παραμείναμε άνθρωποι ακόμα και σκλαβωμένοι. Μόνον έτσι δεν γίναμε σκλάβοι. Πολιορκημένοι ναι, αλλά πάντα ελεύθεροι, διότι δεν ξέραμε να ζήσουμε αλλιώς. Αυτό λέει ακόμα και η σημαία μας με τις γαλανόλευκες συλλαβές της: Ελευθερία ή Θάνατος. Γιατί λοιπόν να γονατίσουμε τώρα; Μετά από τόσους αιώνες, να παραδοθούμε για ποιο λόγο; Επειδή θεωρούν ότι μας έπεισε η ρητορική της κρίσης; Εμείς έχουμε κρίση από τον Σωκράτη χάρη στη μαιευτική. Δεν θα χάσουμε την αξιοπρέπειά μας για τόσο λίγο!

Η Μεγάλη Ληστεία της Ευρωζώνης

Ντίνος Κουτσολιούτσος Μέρος Πρώτο – Πριν από την Κρίση Το παρόν άρθρο δεν υποστηρίζει την έξοδο της Ελλάδας από το Ευρώ, αλλά υποστηρίζει ότι η Ευρωζώνη, όπως σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε από το 1999, αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί, βασικά, ένα ληστρικό σχέδιο υπό εφαρμογή, για την οικονομική και πολιτική κυριαρχία της Ευρώπης από τον Γερμανικό βιομηχανικό κολοσσό. Το σχέδιο της ληστρικής αυτής διαδικασίας βασίζεται σε δύο βασικούς όρους που συνυπάρχουν σε όλες τις συνθήκες της Ευρωζώνης, και οι οποίοι, συμπληρωματικά, αποτελούν τις καταλυτικές δυνάμεις, η όπλα, στο βασικό γεωπολιτικό παιχνίδι, η πόλεμο, της Ευρώπης. Ο πρώτος όρος είναι η εφαρμογή του κοινού νομίσματος. Τα οικονομικά αποτελέσματα αυτού του όρου ήταν, 1) η ποιοτική υπεροχή της γερμανικής εξαγωγικής βιομηχανίας έχασε το μόνο ελάττωμα που είχε, την ακρίβεια του γερμανικού μάρκου. 2). Η γερμανική εξαγωγική οικονομία πενταπλασίασε την καταναλωτική αγορά για τα προϊόντα της, τα οποία και επεκράτησαν σε όλη την ευρωζώνη, λόγω της ποιοτικής τους υπεροχής, συνυφασμένη με την ισοτιμία κόστους που το ευρώ είχε επιφέρει 3). Οι οικονομίες όλων των κρατών του ευρώ εγκλωβίστηκαν μέσα στις καταναλωτικές επιλογές της ευρωζώνης, και έτσι έχασαν οιαδήποτε πρόσβαση σε πολύ φθηνότερες αγορές, όπως της Κίνας και άλλων αναπτυσσομένων οικονομιών, των οποίων τα καταναλωτικά αγαθά ήταν και είναι πιο προσιτά στα βαλάντια των φτωχότερων κρατών της περιφέρειας. 4) Δια μέσου της ευρω-κατανάλωσης, τεράστια ποσά χρημάτων μεταφέρθηκαν από τις καταναλωτικές αγορές του νότου στον βορρά και ειδικότερα στην Γερμανία, και, ταυτοχρόνως, οι χώρες του νότου άρχισαν να υπερχρεώνονται για να αντεπεξέλθουν στις καταναλωτικές τους ανάγκες. Ο δεύτερος καταλυτικός όρος είναι η ρητή απαγόρευση οιασδήποτε χρηματοπιστωτικής συνυπευθυνότητας ανάμεσα σε κράτη της Ευρωζώνης, όρος, ο οποίος επίσης ζει και βασιλεύει στην συνταγματική ταυτότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία απαγορεύεται να βοηθάει με χρήμα κράτη που έχουν ανάγκη. Όπως συνεχώς αρέσκονται να υπενθυμίζουν οι Γερμανοί σε όλους τους άλλους, η Ευρωζώνη δεν είναι και δεν πρέπει να γίνει μια Ένωση Μεταφοράς Χρήματος (Transferunion). Η βασική και κρίσιμη σημασία αυτού του δεύτερου όρου εμφανίστηκε στο προσκήνιο μόνο αφού ξέσπασε η ευρωπαϊκή κρίση, και φυσικά κέρδισε κεντρικό ρόλο σε ότι έχει συμβεί στο ευρώ τα τελευταία δύο χρόνια. Γιατί φρόντισε η Γερμανία να γεμίσει όλες τις συνθήκες της Ευρωζώνης με αυτή την απαγόρευση χρηματοπιστωτικής συνυπευθυνότητας? Διότι, φυσικά, είχε σωστά προβλέψει τα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά αποτελέσματα που θα επέφερε σε πολλά κράτη του ευρώ, ο πρώτος καταλυτικός όρος, το κοινό νόμισμα, που θα ισοπέδωνε το τιμάριθμο σε όλα τα κράτη στο ύψος του γερμανικού τιμαρίθμου. Και είχε σωστά προβλέψει, επίσης, το άλλο επακόλουθο της καταναλωτικής ισοπέδωσης, δηλαδή της ανάγκης διαφόρων κρατών να καταφύγουν στην υπερχρέωση, για να επιβιώσουν σε μία Ευρώπη ενωμένη, αλλά ακριβή! Έχουμε, παραδείγματος χάριν, την ομολογία ενός από του ηγέτες του Ευρώ, αν θυμάμαι καλά, του Γιούνκερ, ο οποίος, στα μισά του 2010, και αφού είχε πλήρως ξεσπάσει η κρίση της ελληνικής οικονομίας, παραδέχθηκε ότι η Ευρωπαϊκή ηγεσία ήξερε πριν πολλά χρόνια, ότι η Ελλάδα συνέχιζε να υπερχρεωνότανε σταθερά, πέραν των δυνατοτήτων της οικονομίας της, αλλά ότι η ευρωπαϊκή ηγεσία δεν επέτρεπε την συζήτηση του προβλήματος διότι τα οικονομικά κέρδη (για τον πυρήνα –βλέπε Γερμανία) ήταν σημαντικά. Η δραματική κρίση της Ευρωζώνης βρήκε την πλειοψηφία των κρατών-μελών να είναι υπερχρεωμένα, και η Γερμανία να μπορεί να κρύβεται πίσω από τον δεύτερο καταλυτικό όρο, την απαγόρευση οιασδήποτε χρηματοπιστωτικής συνυπευθυνότητας. Η Μεταφορά Χρήματος στην Ευρωζώνη είναι φυσικά ένα ιστορικό γεγονός, αλλά όχι όπως το συζητά η Γερμανία. Η σοβαρή μεταφορά τεραστίων χρηματικών ποσών πραγματοποιήθηκε μέσω του εμπορίου εντός της Ευρωζώνης, και τα χρήματα ήταν καταναλωτικά, και μεταφέρθηκαν από τις οικονομίες του νότου στις οικονομίες του βορρά, κατά πλείστον στην Γερμανία. Εάν κοιτάξει κανείς τα ισοζύγια πληρωμών των διαφόρων ιδρυτικών μελών του Ευρώ, συνολικά, για όλη την περίοδο του Ευρώ, 1999-2010, και συγκρίνει την εποχή του ευρώ με την προηγούμενη περίοδο, 1987-1998, για κάθε κράτος, θα μπορέσει να δει ποιο κράτος πήγε καλά μέσα στην Ευρωζώνη και ποιο όχι. Η Γερμανία, η μεγάλη κερδισμένη, δείχνει συνολικό πλεόνασμα μόνο 50 δις για όλη την περίοδο 1987-1998, πριν από το ευρώ, και ένα εικοσαπλάσιο πλεόνασμα, 1,120 δις, με την περίοδο του ευρώ, 1999-2010. Τέσσερα άλλα κράτη δείχνουν κέρδος από το ευρώ. Η Ολλανδία διπλασίασε το πλεόνασμά της από 141 δις στα 380 δις. Η Φιλανδία πήγε από ένα έλλειμμα 12 δις σε πλεόνασμα 99 δις. Η Αυστρία, επίσης, είχε έλλειμμα 21 δις πριν το ευρώ και πλεόνασμα 55 δις με το ευρώ. Και το Λουξεμβούργο αύξησε το πλεόνασμά του με το ευρώ στο εξαπλάσιο από 5 σε 33 δις. (Οι αριθμοί είναι σε δολάρια και προέρχονται από την αμερικανική ιστοσελίδα www.tradingeconomics.com). Όλα τα άλλα ιδρυτικά μέλη, και η Ελλάδα, πήγαν χειρότερα μέσα στην Ευρωζώνη, μερικά μάλιστα, πολύ χειρότερα. Η Γαλλία είχε συνολικό πλεόνασμα 60 δις στα 11 χρόνια πριν το ευρώ, και απέκτησε συνολικό έλλειμμα 15 δις μετά από 11 χρόνια ευρώ. Η Ιταλία είχε πλεόνασμα 20 δις πριν το ευρώ, και ένα τεράστιο έλλειμμα 330 δις με το ευρώ. Η Ισπανία δείχνει έλλειμμα 92 δις πριν το ευρώ, και ένα πολλαπλασιασμό του συνολικού ελλείμματος της στα 720 δις μετά από 11 χρόνια ευρώ. Της Πορτογαλίας το έλλειμμα ήταν 14 δις πριν το ευρώ και πολλαπλασιάστηκε στα 190 δις με το ευρώ. Η Ιρλανδία δείχνει πλεόνασμα 10 δις πριν το ευρώ και ένα πενταπλάσιο έλλειμμα 52 δις με το ευρώ. Στο Βέλγιο το σοβαρό πλεόνασμα των 120 δις που είχε πριν από το ευρώ, χειροτερεύει στα 93 δις με το ευρώ, και της Ελλάδας το έλλειμμα των 27 δις στα έντεκα χρόνια πριν το ευρώ, μετετράπη σε ένα έλλειμμα 370 δις στα δέκα χρόνια με το ευρώ. Κατά διαβολική σύμπτωση, όταν αθροίσει κανείς την συνολική αύξηση του κέρδους που είχαν οι οικονομίες την περίοδο του ευρώ, και την συνολική χειροτέρευση των ισολογισμών των κρατών των οποίων οι οικονομίες πήγανε χειρότερα μέσα στην Ευρωζώνη, τα συνολικά ποσά των δύο ομίλων είναι πολύ κοντά, παρόλο που η μεταφορά χρήματος δεν ήταν κατευθείαν. Ο όμιλος της Γερμανίας, Ολλανδίας, Αυστρίας, Φινλανδίας και Λουξεμβούργου δείχνει ένα συνολικό κέρδος των ισολογισμών των στο ύψος των 1,624 δις στην περίοδο του ευρώ. Από την άλλη μεριά, ο όμιλος των ¨χαμένων¨, Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιρλανδίας, Βελγίου και Ελλάδας, δείχνει ένα συνολικό χειροτέρεμα στα οικονομικά τους κατά 1,661 δις, στην περίοδο του ευρώ, εν σχέση με την προηγούμενη ενδεκαετή περίοδο πριν το ευρώ. Βλέπουμε λοιπόν, ότι η μεγάλη μεταφορά χρήματος δεν ήταν χρηματοπιστωτική αλλά καταναλωτική, και ότι η Γερμανία, δεν ήταν η μεγάλη επιβαρυμένη της κατάστασης, αλλά η μέγιστα κερδισμένη. Ειδικά εξετάζοντας το μεγάλο κέρδος της Γερμανίας από το ευρώ, βλέπουμε ότι το συνολικό πλεόνασμα πληρωμών που είχε η χώρα κατά την διάρκεια της εικοσαετίας πριν το ευρώ, 1980-1998, ήταν μόλις 96 δις ευρώ, κάτω από το 10% του συνολικού πλεονάσματος που αποκόμισε από την ενδεκαετή εφαρμογή του κοινού νομίσματος. Η συνήθης αναφορά στα μεγάλα κέρδη που είχε η Γερμανία από το ευρώ, εστιάζεται στο να αποδίδει όλο το λάθος στα υπερχρεωμένα κράτη της περιφέρειας, διότι κατέφυγαν «ασυλλόγιστα» στα φτηνά δάνεια που η διεθνής αγορά προσέφερε σε όλα τα κράτη της Ευρωζώνης, και στην αδικία του να επιβαρύνεται η να μοιράζεται ο γερμανός φορολογούμενος τα χρηματοπιστωτικά βάρη των φορολογουμένων των κρατών της περιφέρειας. Αυτή η συζήτηση παραμελεί η αποφεύγει να εξετάσει και να υπολογίσει τα εξής κρίσιμα θέματα στην κρίση της Ευρωζώνης. 1). Στον καπιταλιστικό σύστημα η παραγωγή στηρίζεται στην κατανάλωση και εξαρτάται από αυτήν, τόσο όσο και η κατανάλωση εξαρτάται από την παραγωγή. Παρόλη αυτή την άμεσα αμοιβαία αλληλεξάρτηση μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, παρατηρούμε ότι στα ζητήματα καπιταλιστικής ηθικής, ο παραγωγός χαίρει υψηλής κοινωνικής εκτίμησης, ενώ ο καταναλωτής, επιβαρύνεται με σχετική ηθική καχυποψία, παρόλο που όλοι οι άνθρωποι αναγκαστικά είναι καταναλωτές, και μόνο ένα μικρό μέρος της ανθρωπότητας είναι παραγωγοί. Δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο, όλοι εμείς που καταναλώνουμε, η παμψηφία της υφηλίου, είμαστε όλοι ένοχοι μόνο και μόνο γιατί καταναλώνουμε για την επιβίωσή μας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Γερμανία χαίρει μεγάλης υπόληψης λόγω της παραγωγικότητας της, ενώ οι χώρες της περιφέρειας επικρίνονται και καταδικάζονται διότι καταναλώνουν τα αγαθά που παράγει η Γερμανία, και τα οποία αγαθά, η Γερμανία δεν θα μπορούσε να παράγει σε τέτοιες ποσότητες, και να αποκομίζει τόσα τεράστια κέρδη, εάν δεν υπήρχαν οι χαζοί κάτοικοι του νότου να τα καταναλώνουν. Όπως έχω αναφερθεί σε άλλο άρθρο το περασμένο χρόνο, αυτή η άνιση μεταχείριση κατανάλωσης και παραγωγής από την ηθική, είναι βαθιά επηρεασμένη από την Λουθηριανή φιλοσοφία του «γερμανογενούς» Προτεσταντισμού, που εκθειάζει την παραγωγικότητα και καυτηριάζει την κατανάλωση, ειδικά την απολαυστική κατανάλωση που μπορεί να χαρεί κανείς, όταν οδηγεί, παραδείγματος χάριν, μία BMW η μία Μερσεντές! 2). Ένα άλλο επιχείρημα που προσφέρεται συνεχώς είναι ότι τα κράτη της περιφέρειας φταίνε γιατί χάσανε τον αγώνα της εξαγωγικής ανταγωνιστικότητας με την Γερμανία, και δεν φρόντισαν να αλλάξουν τις οικονομίες τους εγκαίρως. Αυτό το επιχείρημα παίρνει πολλή δύναμη από το γεγονός ότι η Ελλάδα, κυρίως, αλλά και άλλες χώρες του Νότου, έχουν πράγματι πολλούς θεσμούς και πρακτικές που δυσκολεύουν και εμποδίζουν την εμπορική ανταγωνιστικότητα. Ειδικά, η άθλια κατάσταση του ελληνικού κράτους, το οποίο πρωτοστάτησε στην ευρωπαϊκή κρίση, και κατά κάποιον τρόπο μονοπώλησε τα διεθνή ΜΜΕ, με τα πολιτικά και κοινωνικά μας παράξενα, κατά παρόμοιο τρόπο που η Πάρις Χίλτον και άλλοι παράξενοι αστέρες της διεθνούς δημοσιότητας μονοπωλούν τα ΜΜΕ, έδωσε άδεια και χώρο στην Γερμανία να φανεί με τον καλύτερο εαυτό της. Η αντιπαράθεση του γερμανικού παραγωγικού κολοσσού με την χώρα των καταναλωτικών και υπερχρεωμένων κηφήνων είχε μία κάποια λογική και δημοσιογραφική πληρότητα, που δεν άφηνε χώρο για μία βαθύτερη εξέταση της ιστορίας του ευρώ, μίας ιστορίας που θα μπορούσε να εξηγηθεί, ίσως υπερβάλλοντας προς την αντίθετη μεριά, σαν ένα ανήθικα στημένο ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ της Ρεάλ Μαδρίτης, από την μια μεριά, και μίας ομάδας δεύτερης κατηγορίας από τις ΗΠΑ, π.χ. Ο αγώνας ήταν στημένος, από την αρχή, διότι οι χώρες που έχασαν στην δεκαετία του ευρώ, δεν είχαν την πολυτέλεια χρόνου μίας η δύο δεκαετιών που θα χρειαζόντουσαν να αναπροσαρμοστούν στην τεράστια ανταγωνιστικότητα των κρατών του βορρά, ακόμα και εάν θέλανε. Και αυτό, πιστεύω, το καταλάβαινε η Γερμανική πολιτική και οικονομική ηγεσία, για αυτό και επέμειναν τόσο πολύ, και επέβαλαν τους κανονισμούς εναντίον κάθε χρηματοπιστωτικής συνυπευθυνότητας. 3). Παρομοίως με τον αλληλένδετο συνδυασμό παραγωγού και καταναλωτή στο καπιταλιστικό σύμπαν, δεσπόζει και ο άλλος αλληλένδετος συνδυασμός μεταξύ πιστωτή και χρεώστη. Ο πιστωτής δεν μπορεί καν να υπάρξει, πόσο μάλλον να λειτουργήσει και να υλοποιήσει μία κερδοφόρα συναλλαγή, χωρίς τον χρεώστη. Και από την άλλη μεριά, και ο χρεώστης δεν μπορεί να επιβιώσει η να λειτουργήσει χωρίς τον πιστωτή. Όπως έχω, επίσης, επισημάνει σε άρθρο μου πέρσι, ο πιστωτής χαίρει μίας κυρίαρχης θέσης στην καπιταλιστική ειδωλολατρία, την σημερινή εποχή, ενώ ο χρεώστης βρίσκεται πολύ χαμηλά στην καπιταλιστική ιεραρχία, ακόμα και εάν ο χρεώστης είναι ένα κράτος. Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε είναι πλέον του γραφικού, όταν οι αξιότιμοι οίκοι χρηματοπιστωτικής αξιολόγησης, χαρακτηρίζουν την χρηματοπιστωτική αξιοπιστία μίας χώρας, σαν την Ουγγαρία, στο επίπεδο των «σκουπιδιών»! Ποιος θα το περίμενε ποτέ από το ήμισυ της πρώην Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, ότι θα χαρακτηριζότανε η χώρα σκουπίδια, ούτε εκατό χρόνια από την διάλυσή της. Αλλά αυτός είναι ο καπιταλιστικός κόσμος μέσα στον οποίον ζούμε. Ξεχνάμε, φυσικά, ότι στην αρχή της Χριστιανικής Ευρώπης, στον Μεσαίωνα, η χρηματοπιστωτική συναλλαγή θεωρείτο εργαλείο του Σατανά, και η τοκογλυφία, δηλαδή ο δανεισμός χρήματος με οποιοδήποτε επιτόκιο ήταν μεγάλη αμαρτία, και για αυτό μόνο οι Εβραίοι της Ευρώπης επιχειρούσαν τέτοιες συναλλαγές. Τώρα, ακόμα και το Βατικανό, λειτουργεί μεγάλους τραπεζικούς ομίλους, διεθνώς! 4) Η Ευρωπαϊκή ιδέα και ολοκλήρωση στηρίχτηκε στις παράλληλες αξίες της ανταγωνιστικότητας και της αλληλεγγύης, μέσα σε εάν πλαίσιο ενότητας. Ο πρώτος γύρος των τελευταίων έντεκα ετών έκανε πασιφανές ότι η ανταγωνιστικότητα ήταν πολύ άνιση, για διάφορους λόγους, και ότι μερικές χώρες, και ιδιαίτερα η Γερμανία, βγήκαν τρομερά κερδισμένες, και οι πιο πολλές χώρες βγήκαν χαμένες, μερικές πολύ χαμένες. Που βρίσκεται και πως υλοποιείται αυτήν την στιγμή, η αξία της αλληλεγγύης, όταν η Ευρωζώνη είναι εκ των πραγμάτων χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα, τους πλούσιους του βορρά, και τους υπερχρεωμένους του νότου? Αυτό το ερώτημα θα προσπαθήσω να το εξετάσω στο επόμενό μου άρθρο με τον τίτλο: Η Μεγάλη Ληστεία της Ευρωζώνης – Μέρος Δεύτερο – Η Κρίση

Θα πάω στο χωριό μου ή μήπως όχι.

του Δημήτρη Καμπουράκη Το ακούω όλο και συχνότερα: «Θα πάω στο χωριό μου. Θα βάλω πατάτες, ντομάτες, μαρούλια, κοτόπουλα, κουνέλια. Θα μαζεύω το λάδι μου. Θα ‘χω το κρασί, το τσίπουρο μου. Εκεί τα πράγματα είναι φτηνά. Κι έπειτα τι να κάνω στην Αθήνα χωρίς δουλειά; Εκεί θα επιβιώσω.» Αμ, δεν θα πας. Κι αν πας, θα φύγεις γρήγορα. Γιατί θα μπεις στο internet στην «καλλιέργεια πατάτας» κι όλα θα μοιάζουν απλά, όμως στην πράξη τίποτα δε θα μπορείς να εφαρμόσεις. Τότε θα πάς στο καφενείο και θα ρωτάς πώς καλλιεργούνται οι πατάτες κι οι θαμώνες θα σε δουλεύουνε. Θα σού εξηγήσουν βέβαια, αλλά θα χασκογελάνε με νόημα. Θα ψάχνεις πατάτες με μπόλικα μάτια για να τις φυτέψεις και δεν θα βρίσκεις. Κι όταν τα καταφέρεις, θα πρέπει να σκάψεις τις αυλακιές στο χωράφι κι είναι μεγάλος ο κόπος της τσάπας σε λασπωμένο έδαφος κι ακόμα μεγαλύτερη η τέχνη της. Γιατί θ’ αγκομαχάς σκυφτός και θα ιδρώνεις κι όταν θα κοιτάς πίσω σου θα βλέπεις ότι τα πόδια σου πατούσαν εκεί που έσκαβες και το τσιμεντοποίησαν πάλι το έδαφος. Κι έτσι τη χαλασμένη αυλακιά πρέπει να την ξαναπάρεις από την αρχή και θα μπαίνουν σβώλοι από βρεγμένο χώμα μέσα στις γαλότσες σου, θα σού λερώνουν τις κάλτσες και θα βλαστημάς. Κι όταν παραχώσεις τους βολβούς στο χωράφι την άνοιξη, θα περιμένεις υπομονετικά (αλλά όχι ξεκούραστα) ως τον Ιούλιο. Θα πηγαίνεις κάθε πρωί στο μποστάνι, θα κοιτάς τις πατατιές που μεγαλώνουν, θα νιώθεις ικανοποίηση αλλά δεν θα είσαι σίγουρος αν προχωράνε καλά ή χάλια. Δεν θα ξέρεις αν χρειάζονται λίπασμα και πόσο, εσύ θα προτιμούσες κοπριά αλλά πού να τη βρεις και πως να τη μεταχειριστείς που είναι ζωική και βρωμάει; Θα ‘χεις πάρει απόφαση να μην ρίξεις φυτοφάρμακα, αλλά στο καφενείο θα σε αποθαρρύνουν λέγοντας πως αν δεν ραντίσεις δεν θα βγάλεις ούτε μια τηγανιά για το γαμώτο. Μέχρι το Μάη τα φυτά σου θα σκεπάζονται από κάτι άγνωστα ζιζάνια που οι άλλοι ονομάζουν αβρωνιές και χοιρομουρίδες και τα τρώνε τσιγαριαστά ή χτυπητά με αυγά. Από τον Ιούνη το χωράφι θα θέλει συνέχεια πότισμα, όχι με το εύκολο λάστιχο αλλά με το τρεχούμενο νερό στ’ αυλάκι. Θα μπαίνεις στις λάσπες ως στον αστράγαλο κι όλο θα γεμίζει το μποστάνι με γλιστρίδες, αγριόβλητα και στίφνους που πρέπει να ξεριζώνεις, καθότι τα λιπάσματα δεν πάνε μόνο στις πατατιές. Κι όταν φτάσει ντάλα καλοκαίρι, (τότε που παλιότερα έπαιρνες το φέρυ και πήγαινες διακοπές στα μπαράκια των Κυκλάδων), εσύ θα πάρεις πάλι την τσάπα και θα δουλεύεις δέκα μέρες για να βγάλεις τις πατάτες. Προσεκτικά γιατί κάθε στραβή κίνηση τού εργαλείου κόβει τους βολβούς μέσα στη γη και θα πηγαίνει στράφι ο κόπος σου. Κι όταν με το καλό τελειώσεις, θα τις ρίξεις σε τελάρα που θα τα κουβαλάς με τον ώμο ως το σπίτι. Θα κουραστείς αφάνταστα, διότι εκατόν πενήντα κιλά πατάτες είναι πολλά τελάρα και το φορτωμένο πήγαινε-έλα μοιάζει ατέλειωτο. Όταν δεις τον σωρό με τη σοδειά στην αυλή θα ευχαριστηθείς που επιτέλους κατάφερες να βγάλεις τις πατάτες της χρονιάς σου, μα έπειτα θα συνειδητοποιήσεις ότι με 0,60 ευρώ που πουλιούνται στον μανάβη, ο σωρός σου κάνει 90 ευρώ. Και θα βλαστημήσεις πάλι, γιατί δούλεψες πέντε μήνες για 90 ευρώ, ενώ κάποτε στην Αθήνα τα ‘βγαζες για πλάκα σε μισή μέρα αραχτός πίσω από ένα γραφείο. Θα έχει προηγηθεί και η αποτυχία στα λίγα όψιμα μαρούλια που έβαλες για δοκιμή στα τέλη τού χειμώνα και στα φάγανε οι γυμνοσάλιαγκες μέχρι να πεις κύμινο, θα έχουν αρχίσει να σού τη δίνουν και οι κότες. Καθότι πήρες καμιά εικοσαριά κοτοπουλάκια απ’ τον έμπορα μόλις έφτασες στο χωριό για να έχεις το δικό σου αληθινό κρέας χωρίς ορμόνες, όμως σιγά-σιγά ανακάλυψες ότι πρόκειται για κάτι βρωμοπούλια που τρώνε σαν αφορισμένα, χέζουνε σαν γελάδια, αλλά μεγαλώνουν με το πάσο τους. Κι επειδή είναι μεγάλος κόπος να σκύβεις και να μαζεύεις ένα τσουβάλι ξινίδια κάθε μέρα, αναγκάζεσαι να τα ταϊζεις με καλαμπόκι που είναι πανάκριβο αν το υπολογίσεις με το βάρος κάθε κότας. Κι αν δεν θέλεις να βρωμίσει η περιοχή πρέπει κάθε βδομάδα να φτυαρίζεις τις κουτσουλιές τους και μπήκε μια φορά αλεπού και σού ‘πνιξε πέντε, γεγονός που σ’ ανάγκασε να ξαναφτιάξεις το κοτέτσι απ’ την αρχή χωρίς τσαπατσουλιές. Και για να μην ξαναπλησιάσει το αρπακτικό πήρες σκύλο, τον οποίον έδεσες στον κορμό τού δέντρου εκεί δίπλα να γαυγίζει κι ας ήσουν (ως Αθηναίος) κάθετα αντίθετος σε τέτοιες βάναυσες πρακτικές. Και τώρα ψάχνεις καμιά γειτόνισσα να σου τα σφάξει, να στα ξεπουπουλιάσει και να τα καθαρίσει απ’ τα άντερα, διότι εσύ αδύνατο να το κάνεις. Και κάθε βράδυ θα πηγαίνεις στο μοναδικό καφενείο τού χωριού, μόνο που θ’ ανακαλύψεις ότι οι περισσότεροι απ’ τους θαμώνες δεν είναι κάποιοι φιλοσοφημένοι γέροντες με λευκά μαλλιά και σοφές κουβέντες, αλλά κάτι στενοκέφαλοι μπεκρούλιακες με κιτρινισμένα δάκτυλα που λένε όλο τις ίδιες ιστορίες και τσακώνονται συνέχεια μ’ αυτούς που έχουν χωράφι σύνορο. Και πάλι θα βλαστημήσεις από μέσα σου. Διότι απ’ έξω θα έχει μπόλικο πολυδιαφημισμένο οξυγόνο της εξοχής, αλλά μέσα στο καφενείο θα ‘χει πολλή τσιγαρίλα και κάπνα απ’ τα μπουριά της σόμπας κι έναν αέρα εγκατάλειψης που φτάνει βαθιά μέσα στο πνευμόνι σου. Και εκεί θ’ ανακαλύψεις πάλι ότι στις φρικτές μέρες μας, που σιγά-σιγά μετατρεπόμαστε σε άνεργους μετανάστες, το «Δόξα-σοι-ο-Θεός-είμαστε-καλά» είναι το ίδιο δύσκολο και στη παγερή Αθήνα και στο μίζερο χωριό σου. Κι ακόμα χειρότερα, ότι ενώ οι άλλοι γύρω σου (εν τη αφελεία τους) ακόμα θα ελπίζουν στην εμφάνιση κάποιου προφήτη, εσύ δεν θα μπορείς. Ότι τους δικούς σου προφήτες τους σκότωσες τότε που περιδιάβαινες στη Βουκουρεστίου με έπαρση και μπαινόβγαινες στα μαγαζιά με τις λαμπερές βιτρίνες...

Συμμαχίες και συμφέροντα

Μιχάλης Ιγνατίου. Ο υφυπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Ντάνι Αγιαλόν, είναι το "αγαπημένο παιδί" του αμερικανικού πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου. Υπηρέτησε στην Ουάσιγκτον και είχε την ευκαιρία να αναπτύξει στενές σχέσεις με τους "εγκεφάλους" της αμερικανικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Είχε και την ευθύνη για τον συντονισμό του "εβραϊκού λόμπι", άρα και των σχέσεων με τους Τουρκο-αμερικανούς. Εχει, λοιπόν, ιδιαίτερη σημασία η δήλωσή του ότι το Ισραήλ θα προστατεύσει τις κυπριακές γεωτρήσεις εάν απειληθούν. Οι πάντες γνωρίζουν ότι οι απειλές προέρχονται μόνο από την Τουρκία, η ηγεσία της οποίας κυριαρχείται από φασιστικό ηγεμονισμό. Γι' αυτό είναι επικίνδυνη. Το Ισραήλ προστατεύει τα συμφέροντά του και το αποδεικνύει από την ίδρυση του εβραϊκού κράτους. Στηρίχθηκε στην υποστήριξη των Αμερικανών όταν όλη η ανθρωπότητα ήταν εναντίον του, και κατάφερε εκβιαστικά να ταυτίσουν οι Αμερικανοί τα συμφέροντά τους με τα δικά του. Εκμεταλλευόμενο τη δική του ΑΟΖ με την Κύπρο προσπάθησε να "βάλει στο παιχνίδι" και την Ελλάδα, χωρίς επιτυχία. Μετά την πρόταση που μετέφερε ο κ. Αγιαλόν προς την Αθήνα την περασμένη εβδομάδα, για να γίνει η χώρα μας ενεργειακός κόμβος, θα αναγκαστούν οι κυβερνώντες να "χορέψουν" μαζί με το Τελ Αβίβ και τη Λευκωσία. Η οικονομική κρίση άλλαξε σχεδιασμούς, προγραμματισμούς και συμμαχίες. Είναι λογικό πολλοί να νιώθουμε άβολα με τα γεγονότα που ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια μας. Το να ήταν κανείς φιλοπαλαιστίνιος και αντιισραηλινός ήταν "πρέπει". Η κατοχή, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι καταστροφές των παλαιστινιακών οικισμών και των προσφυγικών καταυλισμών δικαιολογημένα μας συγκλόνιζαν. Οι Παλαιστίνιοι πια στράφηκαν προς την Τουρκία, που πάντα τους έδειχνε την πλάτη, και ο πρόεδρός τους ισχυρίστηκε στον ΟΗΕ και ενώπιον του Προέδρου της Κύπρου ότι μόνο η Παλαιστίνη είναι κατεχόμενη πατρίδα. Είναι δικαίωμά τους να αποφασίζουν για την τύχη τους. Αρα είναι δικαίωμα και του κ. Χριστόφια να συμμαχεί με οποιονδήποτε για να προστατεύσει τα συμφέροντα της Κύπρου, που απειλούνται αποδεδειγμένα από την Τουρκία. Το Ισραήλ πρότεινε στην ελληνική κυβέρνηση συνεργασία για την έρευνα και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην περιοχή της Κρήτης. Οπως επιβεβαίωσα, οι συζητήσεις είχαν ξεκινήσει με τον πρώην πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Πρέπει να συνεχιστούν χωρίς καθυστέρηση...

Η κρίση στην Ευρωζώνη- Αίτια και Προοπτικές.

Άρθρο του Νίκου Καραμούζη Η Ευρωζώνη και το Ευρώ αντιμετωπίζουν τους τελευταίους μήνες την κλιμακούμενη αμφισβήτηση των αγορών, η οποία σήμερα πια έχει εξελιχθεί σε πρόκληση επιβίωσης. Ένα σπουδαίο, για τους λαούς της Ευρώπης, πείραμα ευρωπαϊκής ενοποίησης, συλλογικής δράσης και κοινής προοπτικής, φυλλορροεί, ξεθωριάζει και κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα τεράστιο αποσταθεροποιητικό μηχανισμό των ευρωπαϊκών κοινωνιών και της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας. Το ενδεχόμενο διάλυσης της Ευρωζώνης, που οι διεθνείς αγορές μέχρι το 2009 είχαν πειστεί απόλυτα ότι δεν υφίσταται παρά μόνο ως θεωρητικό ενδεχόμενο, βρίσκεται σήμερα προ των πυλών. Ήδη, οι αγορές διαμορφώνουν καθημερινά επιτόκια δανεισμού για τις χώρες και τις επιχειρήσεις της Ευρωζώνης σαν να έχει ήδη συντελεστεί η επιστροφή τους στα νομίσματά τους. Αυτή η εξέλιξη θέτει σε κίνδυνο ακόμα και την υλοποίηση των αποφάσεων του Συμβουλίου Κορυφής της 26 & 27 Οκτωβρίου για την Ελλάδα, διότι δεν είναι πια βέβαιο ότι οι απαιτούμενοι ευρωπαϊκοί πόροι είναι διαθέσιμοι. Μέχρι και το 2009, τα spreads των δεκαετών κρατικών ομολόγων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης έναντι των αντιστοίχων της Γερμανίας, παρέμεναν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, πολύ κάτω των 200 μονάδων βάσης, που αποτελούσε και βασικό κριτήριο ένταξης στην Ευρωζώνη. Το τελευταίο διάστημα, τα spreads έχουν απογειωθεί. Εννέα χώρες της Ευρωζώνης έχουν spreads δεκαετών ομολόγων έναντι των γερμανικών (το απόλυτο ύψος των οποίων μειώθηκε στο 1.79%, στο μισό του ύψους τους πριν την κρίση) υψηλότερα των 200 μονάδων βάσης, δύο είναι πολύ κοντά στους 200 πόντους και μόνο δύο (Ολλανδία, Φινλανδία) ικανοποιούν το παραπάνω κριτήριο και αυτό παρά τις συνεχείς παρεμβάσεις της EΚΤ στις αγορές ομολόγων. Παράλληλα, ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών-μελών της Ευρωζώνης δεν μπορεί πια να δανειστεί στις διεθνείς αγορές, ούτε τα ίδια τα κράτη, ούτε οι τράπεζες, ούτε οι επιχειρήσεις τους. Η ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά δυσλειτουργεί, οι μη ευρωπαϊκές τράπεζες σχεδόν δεν δανείζουν τις ευρωπαϊκές και οι ευρωπαϊκές Τράπεζες, πιεζόμενες να βελτιώσουν τους δείκτες κεφαλαιακής τους επάρκειας, προχωρούν σε σημαντική απομόχλευση των δανείων τους. Όλα τα παραπάνω προκαλούν στην Ευρώπη πιστωτική ασφυξία που θα φέρει τελικά μεγάλη ύφεση, απειλώντας να οδηγήσουν την Ευρωζώνη σε βαθειά και παρατεταμένη κρίση, τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής σε αποτυχία και τον υπόλοιπο κόσμο σε σοβαρή οικονομική καχεξία, διότι οι ευρωπαϊκές Τράπεζες αποτελούν το βασικό χρηματοδότη του υπόλοιπου κόσμου και κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης. Είναι αδύνατο να δεχτούμε ότι τα προβλήματα της Ελλάδας, του 2.3% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, του 3.7% του συνολικού εξωτερικού χρέους της Ευρωζώνης και του 4.2% του συνολικού κυβερνητικού χρέους της Ευρωζώνης, δεν θα μπορούσαν να έχουν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και αποφασιστικά από την πολιτική ελίτ της Ευρώπης αν διέθετε πολιτική βούληση και ξεκάθαρη ευρωπαϊκή στρατηγική. Επίσης, δεν μπορεί κάποιος καλοπροαίρετος αναλυτής να αποδώσει την κρίση στις μακροοικονομικές συνθήκες της Ευρωζώνης. Το εκτιμώμενο δημοσιονομικό έλλειμμα της Ευρωζώνης προσεγγίζει το 4.7% το 2011, έναντι 9.5% στο Ηνωμένο Βασίλειο, 10% στις Ηνωμένες Πολιτείες και 9.6% στην Ιαπωνία, ενώ ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ προσεγγίζει το 87% στην Ευρωζώνη το 2011, έναντι 84% στο Ηνωμένο Βασίλειο, 98,3% στις Ηνωμένες Πολιτείες και 236% στην Ιαπωνία, την αντίστοιχη περίοδο. Δηλαδή, η δημοσιονομική κατάσταση της Ευρωζώνης εμφανίζεται σήμερα στο σύνολό της καλύτερη των άλλων μεγάλων χωρών και παρά ταύτα είναι η μόνη που αντιμετωπίζει ταυτόχρονη δημοσιονομική, οικονομική και χρηματοοικονομική κρίση. Επιπλέον, η Ευρωζώνη είναι ανταγωνιστική διατηρώντας πλεονασματικό εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μεγάλη Βρετανία, που το αντίστοιχο ισοζύγιό τους είναι σημαντικά ελλειμματικό. Επιπρόσθετα, η εξωτερική εξάρτηση της Ευρωζώνης (1,6 φορές το ΑΕΠ) για κεφάλαια και χρηματοδότηση κυμαίνεται στο επίπεδο των Ηνωμένων Πολιτειών (1,4 φορές το ΑΕΠ) και είναι σημαντικά μικρότερη αυτής της Μεγάλης Βρετανίας (5,7 φορές το ΑΕΠ). Τίθεται τότε το ερώτημα: τι έχει πάει τόσο λάθος στην Ευρωζώνη; Γιατί μία ήπειρος ασφάλειας και προοπτικής μετετράπη σε τοξική επενδυτική περιοχή; Γιατί οι πολιτικές σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής και λιτότητας που υλοποιούνται σε μια σειρά από κράτη-μέλη, η μονοδιάστατη πολιτική στόχευσης της ΕΚΤ στην επίτευξη σταθερότητας τιμών, και οι μέχρι σήμερα θεσμικές παρεμβάσεις σε επίπεδο Ευρωζώνης δεν έχουν πείσει τις διεθνείς αγορές και η κρίση βαθαίνει αντί να αμβλύνεται; Εκτιμώ ότι, η Ευρωζώνη και η πολιτική ελίτ που τη διοικεί έχουν διαπράξει πέντε στρατηγικά λάθη: Πρώτον, εμμένει με ευθύνη της Γερμανίας σε μονομερείς πολιτικές, κυρίως έντονης και βίαιης δημοσιονομικής προσαρμογής και εσωτερικής υποτίμησης, με μείωση πραγματικών μισθών στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, χωρίς αυτές οι πολιτικές να συνοδεύονται από αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, χαλαρότερη νομισματική πολιτική, συμμετρικές πολιτικές εσωτερικής ανατίμησης στο Βορρά (με τόνωση της εγχώριας ζήτησης και μεγαλύτερο πληθωρισμό) και ριζοσπαστικότερες πρωτοβουλίες περαιτέρω ενοποίησης της Ευρωζώνης και ενίσχυσης των συλλογικών θεσμών δημοσιονομικής διαχείρισης και δανεισμού. Οι παραπάνω επιλογές έχουν δημιουργήσει ύφεση, ανεργία, πιστωτική ασφυξία, ανασφάλεια και δυσλειτουργία των αγορών χρήματος και κεφαλαίου στην Ευρώπη, με ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες για το μέλλον της ηπείρου. Σε αντίθεση, στη Γερμανία τα επιτόκια και τα spreads μειώνονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, η ανεργία περιορίζεται και η οικονομική ανάπτυξη παραμένει θετική. Η Γερμανία, η μόνη κυρίως ωφελημένη από την πρόσφατη κρίση, φαίνεται να αγνοεί το γεγονός ότι, η πιθανή κατάρρευση της Ευρωζώνης θα οδηγήσει σε γιγάντια ανατίμηση του μάρκου, κυρίως λόγω των εισροών κεφαλαίων, που θα καταστρέφει την εξαγωγική δυναμική της Γερμανίας, ενώ η πιθανή αρχική μεγάλη ύφεση στην περιφέρεια της Ευρώπης θα μείωνε σημαντικά τη ζήτηση για γερμανικά προϊόντα (1/3 των εξαγωγών της Ευρωζώνης στο ενδο-ευρωπαϊκό εμπόριο των 27 χωρών αποτελούν οι εξαγωγές της Γερμανίας). Δεύτερον, η Γερμανία αρνείται πεισματικά να υιοθετήσει τη βασική αρχή λειτουργίας των άλλων μεγάλων χωρών εκτός Ευρωζώνης, δηλαδή ότι η Κεντρική Τράπεζα, η ΕΚΤ, πρέπει να αποτελεί το δανειστή έσχατης ανάγκης για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης σε περιόδους κρίσεως και έμμεσα τον εγγυητή της ονομαστικής αξίας των κρατικών ομολογιακών εκδόσεων σε εγχώριο νόμισμα. Αυτή η διαφορά, η απεμπόληση αυτού του σημαντικού εργαλείου, αποτελεί βασικό αποσταθεροποιητικό παράγοντα την τρέχουσα περίοδο στην Ευρωζώνη, τροφοδοτώντας την κερδοσκοπία και την κρίση. Η αποδοχή αυτής της αρχής δεν σημαίνει πληθωριστική χρηματοδότηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, ούτε αναστολή των προγραμμάτων δημοσιονομικής εξυγίανσης, αλλά αποτελεί την πυρηνική βόμβα που όλοι (και οι κερδοσκόποι) ξέρουμε ότι υπάρχει, αλλά δεν θα χρησιμοποιηθεί, παρά μόνο σε περίπτωση έσχατης ανάγκης, όπως η τρέχουσα περίοδος στην Ευρωζώνη. Η ζωή αποδεικνύει ότι, σε περιβάλλον ανοικτών αγορών και παγκοσμιοποίησης, μηδενικός ή χαμηλός πιστωτικός κίνδυνος και χαμηλά επιτόκια για τις εκδόσεις του Δημοσίου δεν προκύπτουν μόνο από τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη λιτότητα και τη νομισματική σταθερότητα, καθώς και από τη θεωρητικά απεριόριστη ικανότητα του Κράτους να φορολογεί και να μειώνει δαπάνες. Αυτή η λανθασμένη, κατά τη γνώμη μου, προσέγγιση, είναι η βασική ειδοποιός διαφορά, που εξηγεί γιατί η Ευρωζώνη, με καλύτερα μακροοικονομικά στοιχεία σε σύγκριση με τις υπόλοιπες μεγάλες χώρες, είναι η μόνη σε βαθειά και διευρυνόμενη κρίση. Γιατί δεν ανησυχεί κανείς όταν η FED, η Τράπεζα της Αγγλίας, η Τράπεζα της Ιαπωνίας, αγοράζουν καθημερινά δισεκατομμύρια ομολόγων στις δευτερογενείς αγορές, ενώ όταν η ΕΚΤ εμπλέκεται σε παρόμοιες και περιορισμένης έκτασης παρεμβάσεις, αποτελεί έγκλημα καθοσιώσεως ? Γιατί όταν οι παραπάνω κεντρικές τράπεζες διαμορφώνουν τη νομισματική πολιτική με ευελιξία, με βάση όχι μόνο τη σταθερότητα των τιμών, αλλά και τις συνθήκες στην πραγματική οικονομία και τις κεφαλαιαγορές, η ΕΚΤ να παραμένει με τα χέρια δεμένα, σε μία περίοδο που η κερδοσκοπία οργιάζει, η ευρωπαϊκή οικονομία οδεύει σε βαθειά ύφεση και οι ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές μετατρέπονται σε τοξικές ζώνες ? Τρίτον, στο πρώτο στάδιο της ελληνικής κρίσης, η πολιτική ελίτ της Ευρώπης διαβεβαίωνε τις διεθνείς αγορές ότι οι ιδιώτες επενδυτές δεν θα συμμετάσχουν στο κόστος δημοσιονομικής προσαρμογής. Παρά τις παραπάνω διαβεβαιώσεις και παρά τις έντονες αντιδράσεις της ΕΚΤ που διαφωνεί με την πολιτική κουρέματος των κρατικών υποχρεώσεων, τους τελευταίους μήνες, κυρίως η Γερμανία επέβαλε αρχικά την εθελοντική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη ρύθμιση του ελληνικού χρέους, μετά απαίτησε τη μεγαλύτερη συμμετοχή με το νέο PSI για να γίνει το χρέος βιώσιμο και πρόσφατα απειλεί με υποχρεωτική συμμετοχή και σημαντικό κούρεμα της ονομαστικής αξίας των κρατικών ομολόγων, που σημαίνει πιστωτικό γεγονός ή/και χρεοκοπία, αν οι εξελίξεις λάβουν ανεξέλεγκτη πορεία. Φθάσαμε στο έσχατο σημείο παραλογισμού, να συζητάμε σοβαρά ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει να αποτιμήσουν τα ομόλογα των κρατών-μελών της Ευρωζώνης στο χαρτοφυλάκιό τους στις τρέχουσες, σοβαρά υποτιμημένες λόγω κερδοσκοπίας τιμές και να εγγράψουν τις ζημιές, διότι εμπιστεύθηκαν τις χώρες τους, για να επανακεφαλαιοποιηθούν εν συνεχεία από τα ίδια τα κράτη-μέλη !!! Η αποδοχή του «κουρέματος» της ονομαστικής αξίας των ομολόγων του Δημοσίου στην κατοχή των ιδιωτών θεσμικών επενδυτών, ως μέρος της λύσης (ενώ ανεξήγητα απορρίπτεται η ισοδύναμη πρόταση μαζικής αγοράς ομολόγων στη δευτερογενή αγορά σε πολύ χαμηλές τιμές από το EFSF), μετέτρεψε το αδιανόητο για δεκαετίες στην Ευρώπη σε πραγματικότητα, το χρέος των κρατών-μελών της Ευρωζώνης υποβιβάστηκε στο επίπεδο του εταιρικού χρέους, όσον αφορά στη μεταχείρισή του από τις διεθνείς και εγχώριες αγορές. Ο πιστωτικός κίνδυνος για τις χώρες της Ευρωζώνης γιγαντώθηκε, η φερεγγυότητα του Ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος υπονομεύθηκε, η κερδοσκοπία απέκτησε νέα πνοή και περιεχόμενο, το κόστος δανεισμού των χωρών και των εταιρειών της Ευρωζώνης εκτοξεύθηκε στα ύψη και η «μόλυνση», η «μετάσταση» επεκτάθηκε σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρωζώνης, ακόμα και σ’ εκείνες χωρίς σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα. Παράλληλα, οι προοπτικές κοινωνικής και αναπτυξιακής πολιτικής υπονομεύονται για χρόνια, διότι οι χώρες θα πληρώνουν στις αγορές υπέρογκα ποσά σε τόκους, που θα μπορούσαν εναλλακτικά να κατευθυνθούν στην ανάπτυξη και την κοινωνική πολιτική. Με τέτοιες ιδεολογικές αγκυλώσεις, μετατρέπουμε τις χώρες, τις επιχειρήσεις και τις τράπεζές μας σε επενδυτικούς λεπρούς και τις αντίστοιχες εκδόσεις ομολόγων σε τοξικά προϊόντα. Τέταρτον, αδυναμία αποφασιστικής αντιμετώπισης της διεθνούς κερδοσκοπίας που έχοντας τόσο εύκολους και προβλέψιμους αντιπάλους απέναντί της, οργιάζει κατά της Ευρωζώνης τα τελευταία δύο χρόνια, με εύκολα και μεγάλα κέρδη μέχρι σήμερα και αδηφάγο διάθεση και απληστία για περισσότερα. Η ανεπάρκεια των μέτρων πολιτικής είναι τέτοια, που φθάσαμε στο έσχατο σημείο οι Ευρωπαϊκές Τράπεζες να ανταγωνίζονται με δημόσιες δηλώσεις τους ποιες έχουν λιγότερα ομόλογα χωρών της Ευρωζώνης στα χαρτοφυλάκιά τους, ή ποιες τράπεζες έχουν καλύψει με παράγωγα τον παραπάνω κίνδυνο, οι οίκοι αξιολόγησης με επιθετικές υποβαθμίσεις των κρατών-μελών τροφοδοτούν την κερδοσκοπία και η ΕΚΤ σε περίοδο τόσο μεγάλης κρίσης, δεσμευμένη θεσμικά σ’ ένα μονοδιάστατο ρόλο νομισματικής σταθερότητας, να αδυνατεί να κάνει αποτελεσματική χρήση του πυρηνικού οπλοστασίου και να «κάψει» τις κερδοσκοπικές τοποθετήσεις και διαθέσεις. Σ’ αυτό το αβέβαιο και επικίνδυνο περιβάλλον, σταδιακά περιορίζονται ανησυχητικά οι επενδυτές εκτός Ευρώπης που αγοράζουν ευρωπαϊκές εκδόσεις, παραδοσιακοί θεσμικοί επενδυτές ρευστοποιούν τις ευρωπαϊκές θέσεις τους, ή τις καλύπτουν με παράγωγα, άλλοι ανοίγουν θέσεις short στα ομόλογα της Ευρωζώνης, η δυνατότητα χρηματοδότησης ευρωπαϊκών τραπεζών και επιχειρήσεων εκτός και εντός Ευρωζώνης περιορίζεται δραστικά, οδηγώντας έτσι όλο το φάσμα των ευρωπαϊκών επιτοκίων στα ύψη, την ενιαία χρηματοπιστωτική αγορά σε κρίση και τις αναπτυξιακές προοπτικές της Ευρωζώνης σε στασιμότητα. Πέμπτον, η Ευρωζώνη καθυστέρησε σημαντικά να θωρακίσει τη θεσμική της διάρθρωση στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης και ταχύτερης ενοποίησης. Όλες οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε, π.χ. η δημιουργία του EFSF και του ESM και η προικοδότησή τους με κεφάλαια, δεν έπεισαν και σήμερα, ακόμα και το EFSF έχει δυσκολία να δανειστεί στις αγορές. Η έξοδος της Ευρωζώνης από την κρίση σήμερα απαιτεί να κάνει η ΕΚΤ προσωρινά χρήση, άμεσα ή έμμεσα, του πυρηνικού όπλου της νομισματικής χρηματοδότησης, έτσι ώστε να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος για την υλοποίηση της δημοσιονομικής προσαρμογής στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, καθώς και των απαιτούμενων θεσμικών μεταρρυθμίσεων, προς την κατεύθυνση της δημοσιονομικής ενοποίησης και πειθαρχίας χωρίς αποσταθεροποίηση και κοινωνικές εντάσεις. Παράλληλα, να τροποποιηθεί η Συνθήκη της Λισσαβόνας, έτσι ώστε να υπάρξουν: α) Θεσμική επιβολή στα κράτη-μέλη της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, β) ένα αποτελεσματικό και αυστηρό σύστημα εποπτείας και κυρώσεων για κράτη-παραβάτες των συμφωνιών και των υποχρεώσεων, ακόμα και με πρόβλεψη για απομάκρυνση μιας χώρας από την Ευρωζώνη, γ) ένα κεντρικό σύστημα χρηματοδότησης των Ευρωπαϊκών χωρών, μέσω της έκδοσης Ευρωομολόγων και τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Υπουργείου Οικονομικών (στο πλαίσιο της πρόσφατης πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), δ) κεντρική τιμολόγηση των πιστωτικών κινδύνων ανά κράτος-μέλος με διαφορετικό κόστος δανεισμού για την κάθε μία, ενώ τα κράτη-μέλη που αποκλίνουν από τη δημοσιονομική πειθαρχία να πληρώνουν σοβαρό premium για να δανειστούν από το Κεντρικό Ευρωπαϊκό Υπουργείο Οικονομικών, ε) ένα ευρύ επιθετικό πρόγραμμα επενδύσεων, μεταρρυθμίσεων και απελευθέρωσης των αγορών στην Ευρώπη, ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστική και με σοβαρές παραγωγικές δομές και ρόλο στην παγκόσμια οικονομία και στ) σοβαρή ενίσχυση των πόρων του EFSF και του ESM και διεύρυνση των δυνατοτήτων τους για αγορά κινητών αξιών, έτσι ώστε να μετατραπεί σε μηχανισμό αποτροπής και διαχείρισης κρίσεων και κερδοσκοπικών επιθέσεων, μειώνοντας σταδιακά το ρόλο της ΕΚΤ για δανεισμό έσχατης ανάγκης σ’ αυτό τον τομέα (το πυρηνικό όπλο, όμως, της ΕΚΤ πρέπει να υπάρχει γιατί λειτουργεί αποτρεπτικά). Στο πλαίσιο αυτό, ένα αυστηρότερο πλαίσιο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος πρέπει να διαμορφωθεί, έτσι ώστε να ενισχυθεί η αξιοπιστία του και να διαδραματίσει σοβαρό ρόλο στην ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Χρειαζόμαστε ισχυρές τράπεζες με ρευστότητα ως προϋπόθεση για ισχυρή ευρωπαϊκή οικονομία. Τέλος, ανησυχητικές είναι οι συμπεριφορές ηγετών της Ευρώπης, που διολισθαίνουν καθημερινά σε ακρότητες, θίγοντας, ενίοτε βάναυσα, την εθνική αξιοπρέπεια λαών, διευρύνοντας τις ανισότητες, τροφοδοτώντας τον εθνικισμό και τη σταδιακή αναβίωση εθνικών συγκρούσεων και ιστορικών διαφορών, μετατρέποντας τη θεραπεία σε τιμωρία. Αντί για πορεία περαιτέρω σύγκλισης στην Ευρωζώνη, λειτουργούν ήδη μηχανισμοί απόκλισης και αποσταθεροποίησης από το όραμα της ενιαίας Ευρώπης. Οι ισχυρές σε μια συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία χώρες δεν έχουν ούτε πολιτική ανάγκη, ούτε όμως και το ηθικό δικαίωμα, να λειτουργούν με σκληρότητα απέναντι σε δυσπραγούντες λαούς, ακόμη κι όταν εκείνοι δοκιμάζονται για πραγματικά σφάλματα και αδυναμίες τους. Νικόλαος Β. Καραμούζης Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος Ομίλου Eurobank EFG

Πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην Κρήτη;

Πετρέλαιο και φυσικό αέριο μεγέθους... Κατάρ στην Κρήτη; Ορυκτό πλούτο ανυπολόγιστης αξίας, που μπορεί να λύσει το οικονομικό και ενεργειακό πρόβλημα της Ελλάδας, κρύβουν οι ελληνικές θάλασσες και ιδιαίτερα η περιοχή νότια της Κρήτης σύμφωνα με καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης. Συγκεκριμένα, αν ευσταθούν όσα υποστηρίζει ο ομότιμος καθηγητής Αντώνης Φώσκολος, που βασίζεται σε ερευνητικές εργασίες Νορβηγών, Γάλλων και Αμερικανών, στον υποθαλάσσιο χώρο νότιας της Κρήτης βρίσκονται ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου τα οποία έχουν μέγεθος τριπλάσιο των αντίστοιχων της Νορβηγίας. Με λίγα λόγια, όπως τόνισε ο κ. Φώσκολος κατά την χτεσινή του συνάντηση με τον περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, η Κρήτη είναι κάτι σαν... εμιράτο λόγω των πλούσιων σε υδρογονάνθρακες κοιτασμάτων στις κοντινές θάλασσες. Μάλιστα, ο καθηγητής εμφανίστηκε τόσο σίγουρος για τα κοιτάσματα που ζήτησε να ξεκινήσουν άμεσα έρευνες υδρογονανθράκων κάτω από την Κρήτη: «Σε τέσσερα χρόνια από σήμερα εγγυώμαι ότι μπορεί να επιστρέψει το χαμόγελο στον Ελληνα, αν άμεσα προωθηθούν οι έρευνες. Κοιτάζουμε τα ψίχουλα του Ιονίου και όχι το "μπον φιλέ" της Κρήτης. Σας μεταφέρω στοιχεία που έχουν προκύψει από έρευνες Νορβηγών, Γάλλων και Αμερικανών, οι οποίοι επί χρόνια ερευνούσαν την Κρήτη και το Λιβυκό χωρίς να γνωρίζουν τίποτα οι ελληνικές κυβερνήσεις» O κ. Φώσκολος παρουσίασε διαφάνειες με στοιχεία εκείνων των ερευνών, που δείχνουν -κατά τον ίδιο- ότι υπάρχουν τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου, αλλά και πετρελαίου. Σύμφωνα με τον κ. Φώσκολο, έχουν εντοπιστεί 60 υποθαλάσσια ηφαίστεια, ενώ στην Κύπρο θεωρείται ότι υπάρχουν 3 τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου με μόνο 4 ηφαίστεια και στην Αίγυπτο 8 τρισ. κυβικά μέτρα με μόλις 8 ηφαίστεια. 'Όπως είπε ο καθηγητής, τα κοιτάσματα της Κρήτης μπορούν να αποφέρουν μέχρι και 100 δισ. ευρώ τον μήνα...

Απο την πτώχευση στην ουτοπία.

Γρηγόρης Νικολόπουλος Πρέπει να ξαναθυμηθούμε κάτι πολύ σημαντικό: Τα οικονομικά δεν είναι φυσική επιστήμη. Δεν στηρίζονται στην παρατήρηση των φαινομένων της φύσης αλλά είναι κατασκεύασμα του ανθρώπου. Ώς τέτοιο, τα οικονομικά αποτελούν ένα σύστημα ορισμών, κανόνων και παραδοχών πάνω στους οποίους στηρίζεται η παγκόσμια οικονομία. Αυτό που ζούμε σήμερα είναι η κατάρρευση αυτού του συστήματος και η αναγκαιότητα αλλαγής των κανόνων. Η παγκόσμια οικονομική κρίση ξεκινά απο την ευρωπαική κρίση χρέους. Στη λογική του χρέους, δηλαδή της συναλλαγής οτι κάποιος δανείζεται και κάποιος άλλος τον δανείζει, κυρίαρχο ρόλο παίζει η έννοια του ρίσκου, του κινδύνου, που δεν είναι άλλος απο το να μην πάρει πίσω τα λεφτά του ο δανειστής. Ο κίνδυνος αυτός μεταφράζεται σε εγγυήσεις (υποθήκες) και σε υψηλότερο επιτόκιο. Αφού η Ελλάδα είναι πιο φτωχή χώρα απο τη Γερμανία και οι πιθανότητες να μην πληρώσει τα χρέη της είναι υψηλότερες, οι δανειστές τη δανείζουν με υψηλότερο επιτόκιο απο ότι τη Γερμανία. Γιατί; Για να έχουν περισσότερα κέρδη απο τους τόκους και συντομότερα, ώστε αν τύχει και η Ελλάδα δεν πληρώσει να έχουν χάσει λιγότερα. Με λίγα λόγια, όλοι όσοι αγόρασαν ελληνικά ομόλογα, όπως και ευρωπαικά και αμερικανικά και όλα τα άλλα, έπαιξαν για να κερδοσκοπήσουν. Για να πάρουν αποδόσεις. Και τις πήραν και συνεχίζουν να τις παίρνουν έναντι του ρίσκου να χάσουν τα λεφτά τους αν οι χώρες φαλήρουν. Και οι χώρες πλέον έχουν φαλήρει. Όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά ολόκληρη η Ευρώπη και οι ΗΠΑ. Δεν έχουν λεφτά για να πληρώσουν τα ομόλογα τους όταν αυτά γίνουν απαιτητά απο τους δανειστές. Ορθή απόφαση η πτώχευση Τι κάνουν λοιπόν οι χώρες που έχουν φαλήρει; Κανονικά θα έπρεπε να ανακοινώσουν αδυναμία πληρωμής των ομολόγων τους και οι δανειστές να χάσουν τα λεφτά τους. Που δεν πειράζει, διότι είναι μεγάλα παιδιά και πήραν το ρίσκο της επένδυσης και το μέτρησαν και το αξιολόγησαν και το ισοφάρισαν με το αναλόγως υψηλό επιτόκιο και εισέπραξαν τους υψηλούς τόκους. Τώρα όμως έφτασε η ώρα που το ρίσκο έγινε πραγματικότητα. Που ο κίνδυνος της πτώχευσης δεν είναι πια ενδεχόμενος κίνδυνος, αλλά γεγονός. Οι χώρες λοιπόν σήμερα, η Ευρώπη ολόκληρη τουλάχιστον και ίσως και οι ΗΠΑ, θα έπρεπε να ανακοινώσουν στους δανειστές τους – που είναι τράπεζες, εταιρίες επενδύσεων, ασφαλιστικά ταμεία και ιδιώτες απο όλο τον κόσμο, μαζί και ευρωπαίοι και αμερικανοί – οτι πτωχεύουν και διαγράφουν το χρέος τους. Οι δανειστές φυσικά θα χάσουν τα λεφτά τους και οι περισσότεροι θα καταστραφούν. Και πάλι δεν πειράζει, αφού ακριβώς το ίδιο γίνεται με τις μετοχές, τα νομίσματα, τα εμπορεύματα και όλες τις άλλες αξίες όπου πολλοί καταστρέφονται κάθε χρόνο. Όμως οι χώρες ή μάλλον οι κυβερνήσεις τους, δεν κάνουν αυτό το σωστό βήμα, δηλαδή να ανακοινώσουν οτι πτώχευσαν και οτι δεν πρόκειται να πληρώσουν τους ομολογιούχους. Αντ’ αυτού, κάνουν δυο λάθος κινήσεις: Πρώτη λάθος κίνηση αυτό που κάνουν οι ΗΠΑ: τυπώνουν χρήμα ανεξέλεγκτα και έτσι έχουν να πληρώσουν όλους τους ομολογιούχους όταν το ομόλογο τους λήξει. Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης είναι η αύξηση του πληθωρισμού και η υποτίμηση του δολαρίου. Και τα δυο αυτά πλήττουν την τσέπη των αμερικανών παρόλο που διευκολύνουν την λειτουργία της αμερικανικής οικονομίας – να δούμε μέχρι πότε. Όταν λοιπόν η κυβέρνηση τυπώνει χρήμα, ο πληθωρισμός και η υποτίμηση μειώνουν την αξία του εισοδήματος και της περιουσίας των πολιτών. Πληρώνουν δηλαδή οι πολίτες τα κέρδη των κερδοσκόπων ομολογιούχων. Δεύτερη λάθος κίνηση είναι αυτή που κάνει η Ευρώπη υπο την καθοδήγηση της Γερμανίας: Επιβάλει πολιτική σκληρής λιτότητας για να μειώσει το κόστος. Απολύονται εκατομμύρια εργαζόμενοι, κλείνουν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, μειώνονται οι μισθοί και οι συντάξεις, η οικονομία μπαίνει σε ύφεση, οι συναλλαγές και όλα τα εισοδήματα περιορίζονται, η αξία των περιουσιών μειώνεται, οι φόροι αυξάνονται, κόβονται οι κοινωνικές παροχές. Με λίγα λόγια και σε αυτή την περίπτωση οι πολίτες πληρώνουν τα κέρδη των κερδοσκόπων ομολογιούχων. Θα μου πείτε: και τι άλλο μπορεί να γίνει; Αν μια χώρα ανακοινώσει οτι πτωχεύει και δεν πληρώνει, κανείς δεν πρόκειται να την ξαναδανείσει και θα καταδικαστεί σε διεθνή απομόνωση και φτώχεια που θα μοιάζει με κατοχική πείνα. Συντονισμένη πτώχευση και νέοι κανόνες Πράγματι, η πτώχευση μιας χώρας είναι χειρότερη για τους πολίτες της. Όμως όχι η πτώχευση όλων των χωρών μαζί. Και εδώ μιλάμε για ένα ξοφλημένο και φαληριμένο οικονομικό σύστημα. Αν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ απο κοινού συμφωνήσουν στην πτώχευση τους, στη διαγραφή όλων των χρεών ταυτόχρονα, το παιχνίδι παίρνει άλλη τροπή. Οι κερδοσκόποι καταστρέφονται, δηλαδή πτωχεύουν τράπεζες, εταιρίες επενδύσεων, ασφαλιστικά ταμεία και κάτοχοι ομολόγων και η οικονομία μπαίνει σε νέα βάση. Η πτώχευση των τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων μπορεί να αντιμετωπισθεί με κρατικοποίηση τους και με αλλαγή του νομίσματος απο ένα νέο και ισχυρότερο, το οποίο να στηρίζεται πάνω σε μια πιο ισχυρή βάση. Ποιά είναι πιο ισχυρή βάση; Η Ενωμένη Ευρώπη για παράδειγμα. Ή η ένωση Καναδά και ΗΠΑ. Ενα νέο ευρώ το οποίο δεν ανήκει σε μια νομισματική ένωση αλλά σε μια ενωμένη οικονομικά και πολιτικά Ευρώπη ή ένα νέο δολάριο το οποίο χρησιμοποιείται απο την οικονομική ένωση Καναδά και ΗΠΑ θα είναι πολύ ισχυρότερα απο τα υπάρχοντα σήμερα ευρώ και δολάρια. Και οι οικονομίες που θα στηθούν – πολύ γρήγορα – πάνω στα συντρίμια του σημερινού φαληριμένου οικονομικού συστήματος θα είναι ισχυρότερες – μέχρις ότου σε εκατό χρόνια φερειπείν – καταρρεύσουν και αυτές. Βεβαίως, επειδή τα οικονομικά δεν είναι φυσική, αλλά ανθρώπινη κατασκευή, μπορούμε να αποφύγουμε τα λάθη που οδήγησαν στη σημερινή κατάρρευση. Όπως πχ το λάθος της χρηματιστηριακής οικονομίας που είναι πολύ μεγαλύτερη απο την πραγματική. Θα μπορούσε να υπάρχει ένα σύστημα καλύτερων κανόνων εποπτείας και ελέγχου του μεγέθους της φούσκας – που είναι απαραίτητη για την παγκόσμια ευημερία. Θα μπορούσε επίσης να αποφευχθεί το λάθος του ορισμού συγκεκριμένων «επιπέδων υγείας» του συστήματος που το μόνο που κάνουν είναι να προκαλούν κερδοσκοπικές επιθέσεις. Πχ όταν λέμε στην Ευρώπη οτι το έλλειμμα δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερο απο το 3% του ΑΕΠ, πώς και γιατί το ορίζουμε αυτό; Γιατί να μην είναι 6% ή 10% ή 20% του ΑΕΠ; Όταν επιμένουμε στο αδύνατον να επιτευχθεί 3% και δεν το πετυχαίνουμε δίνουμε το δικαίωμα στοςυ κερδοσκόπους να επιτεθούν μέσω χρηματιστηρίων στην πραγματική οικονομία. Ή ακόμη και βασικότερο, θα μπορούσαμε να αποφύγουμε το μεγάλο λάθος να κρατάμε όλα τα λεφτά στις τσέπες μας και εννοώ την Δύση. Τα λεφτά που έβγαλε η Δύση απο το οικονομικό παιχνίδι που η ίδια έφτιαξε, θα μπορούσαν αντί να μετατρέπονται σε αδιανόητη κατανάλωση, να έχουν επενδυθεί πχ. στην Αφρική, ή στις άλλες υπανάπτυκτες περιοχές του κόσμου, να έχουν δημιουργηθεί υποδομές, να έχουν γίνει παραγωγικές μονάδες, να έχουν ταίσει, μορφώσει και θεραπεύσει εκατομμύρια ανθρώπους και να έχουν δημιουργήσει ρυθμούς ανάπτυξης πρωτοφανείς για τα ιστορικά δεδομένα, με τεράστια οφέλη για όλους και φυσικά για την ίδια τη Δύση. Αντί να επενδυθούν τα λεφτά σε παραγωγικές επενδύσεις, σε εκπολιτισμό, σε ανάπτυξη, τοποθετήθηκαν στα χρηματιστήρια, στις αγορές ομολόγων, στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων, στον τραπεζικό τομέα, και κατέληξαν μόνο σε υπερβολικά μπόνους και αμύθητα κέρδη, δημιουργώντας αυτή την τεράστια φούσκα που σκάει σήμερα «στα μούτρα μας». Ουτοπία ή πόλεμος; Όλα αυτά είναι φυσικά μια ουτοπική θεωρία και δεν μπορούν να γίνουν πράξη εφόσον δεν υπάρχει η πολιτική βούληση. Δηλαδή η βούληση των λαών εκπεφρασμένη μέσα απο τους πολιτικούς ηγέτες. Αντίθετα, οι πολιτικοί ηγέτες είναι δέσμιοι του κερδοσκοπικού συστήματος των τραπεζών και δεν μπορούν να αντιληφθούν οτι με τον τρόπο που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κρίση, τελικά, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να την αναβάλουν για πολύ λίγο χρόνο. Διότι το γεγονός οτι η Δύση δεν έχει να πληρώσει τα χρέη της δεν θα αλλάξει και το πρόβλημα θα έρχεται διαρκώς εντεινόμενο διότι το χρέος διαρκώς θα αυξάνεται – όπως αυξάνεται ήδη ασταμάτητα. Και ταυτόχρονα οι πολιτικοί ηγέτες εκπροσωπόντας «το οικονομικό σύστημα» αντί των λαών, εξαντλούν τους λαούς οι οποίοι αργά ή γρήγορα θα αντιδράσουν με κοινωνικές εκρήξεις και επαναστάσεις και θα ανατρέψουν τα υπάρχοντα πολιτικά συστήματα. Και όλα όσα θα μπορούσαν να γίνουν με συμφωνίες σε πολιτικό επίπεδο και σχεδιασμό, δηλαδή η αλλαγή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, θα γίνουν με βία, φτώχεια, πόνο, ίσως και πόλεμο.

Το Βερολίνο χάνει τη μάχη της Ευρώπης.

Γεώργιος Π. Μαλούχος «Η Γερμανία πρέπει να ‘πειστεί’ για την κρισιμότητα της έκδοσης ευρωομολόγων και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι για τη σημασία της βαθύτερης ενοποίησης, της αυστηρότερης οικονομικής διακυβέρνησης, στη βάση όμως της πολυφωνίας και όχι της δικτατορίας δύο κρατών»; Ποιος το είπε αυτό; Ποιος μίλησε για γερμανική δικτατορία στην Ευρώπη, με τη Γαλλία να σύρεται πίσω της; Μάλλον κάποιος ακραίος, έξαλλος αντιγερμανός, μάλλον κάποιος αντιευρωπαίος ανεύθυνος, ο οποίος δεν ξέρει τι λέει. Α, όχι, ένα λεπτό: λάθος! Τελικά, το είπε χθες στο ιταλικό Κοινοβούλιο ο αρμόδιος Ευρωπαίος Επίτροπος Ολι Ρεν! Αυτός το είπε!... Τα σχόλια, συνεπώς, περιττεύουν. Εχουν μια λέξη οι Γερμανοί, που δεν την έχουμε εμείς: Besserwisser, εκείνος που τα ξέρει όλα καλύτερα από όλους: εκείνος που θα πει στον μάγειρα πώς να μαγειρεύει, στον τραγουδιστή πώς να τραγουδάει, στον συγγραφέα πώς να γράφει... Όμως, τελικά, δεν είναι μόνο λέξη: Είναι ένα ακόμα στοιχείο μιας κουλτούρας ισχύος που οδηγεί στον όλεθρο. Ολη η Ευρώπη αγωνιά και φωνάζει στο Βερολίνο να αλλάξει στάση. Και μαζί της φωνάζουν και οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία και η Κίνα και τόσοι άλλοι. Όμως οι Γερμανοί δεν ακούν κανέναν. Εκείνοι είναι οι μόνοι που ξέρουν καλύτερα κι ας χάνεται ο κόσμος γύρω τους… Η επιμονή, η επιθετικότητα και, εν τέλει, ο ιδιόμορφος επαρχιωτισμός υπήρξαν ανέκαθεν κεντρικά χαρακτηριστικά της γερμανικής πολιτικής που, είναι φανερό πια από χθες στον καθένα, ουδέποτε ξεπεράστηκαν. Φυσικά όλα αυτά, δεν οφείλονται σε άγνοια ή σε ανοησία. Οφείλονται στο γεγονός ότι η Γερμανία έχει τη δικιά της εθνική κι όχι ευρωπαϊκή ατζέντα. Η γερμανική ατζέντα γίνεται ευρωπαϊκή μόνον με τη λογική της αφομοίωσης της Ευρώπης. Και στην ουσία αυτό επιχειρείται σήμερα: το γονάτισμα όλων, μέχρι το Βερολίνο να νιώσει ότι η απειλή του απόλυτου χάους θα του επιτρέψει να επιβάλλει πλήρως τους όρους ηγεμονίας του. Γι αυτό και αργεί, περιμένει, δεν κάνει βήμα: επειδή αντέχει, ενώ οι υπόλοιποι δεν αντέχουν. Αυτό είναι το όπλο του και το χρησιμοποιεί στα πλαίσια μιας ξεκάθαρης επεκτατικής πολιτικής, την οποία μόνον όποιος δεν θέλει δεν μπορεί να δει πια. Γι αυτό φτάνει ένας αρμόδιος ευρωπαίος επίτροπος να μιλά για δικτατορία. Θα είναι όμως τραγωδία αν με «προβιά» τα περισσότερα χρήματα για την ανάσχεση της κρίσης, η Ευρώπη αποδεχθεί τη γερμανικών προδιαγραφών εμβάθυνση. Πολλοί επιμένουν να μην αντιλαμβάνονται ακόμα ότι η Γερμανία της Βόννης ουδεμία σχέση έχει με τη Γερμανία του Βερολίνου. Στις τέσσερις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες δεν υπήρχε γερμανική πολιτική που να διαδραματίζει κάποιο ρόλο. Από την ώρα που υπήρξε σημαντικός γερμανικός πολιτικός ρόλος, δειλά δειλά στην αρχή αμέσως μετά την επανένωση και σε πλήρη ανάπτυξη σήμερα, η Ευρώπη όλη έχει εισέλθει στο χάος. Καλά, υπάρχουν φυσικά πάντα και οι γραφικοί που επιμένουν ακόμα ότι για όλο αυτό το χάος φταίει η Ελλάδα – αλλά αυτό πια είναι τόσο εξόφθαλμα φαιδρό που δεν έχει νόημα να ασχολείται πλέον κανείς... Η ουσία είναι ότι η κρίση ονομάζεται κρίση χρέους, αλλά είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο: είναι κρίση χρέους με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα και με μοναδική απάντηση την πολιτική της ηγεμονίας και της εξαθλίωσης. Αυτή είναι η συνολική ταυτότητα της κρίσης, που έχει πλέον καταστεί ανεξέλεγκτη. Από χθες, ο ευρωπαϊκός – και όχι μόνον – Τύπος, αρχίζει πλέον να λέει τα πράγματα για πρώτη φορά με τ’ όνομά τους. Ένα πολύ χαρακτηριστικό απάνθισμα θα διάβασαν ήδη οι αναγνώστες του Βήματος στο κείμενο «Ευρωζώνη: ο Τύπος κάνει λόγο για οικονομικό Αρμαγεδδώνα». Μέχρι τώρα, η πολιτική ορθότητα σε συνδυασμό με μια άρνηση κατανόησης του θεμελιακού προβλήματος, ότι, δηλαδή, η Γερμανία επιχειρεί συστηματικά να επικυριαρχήσει στην Ευρώπη, επέβαλλαν στους περισσότερους να θέλουν να πουν «Βερολίνο» και να λένε «Βρυξέλλες», να θέλουν να πουν «Γερμανία» και να λένε «Ευρώπη», όταν αναφέρονταν στις αδυναμίες πολιτικής για την αντιμετώπιση της κρίσης. Αυτή η εποχή έχει πλέον παρέλθει ανεπιστρεπτί: η Γερμανία είναι πλέον μόνη της, στο επίπεδο τουλάχιστον των θέσεων που υποστηρίζει. Οι ευρωπαϊκές εφημερίδες τσάκισαν χθες εν χωρώ για πρώτη φορά την πολιτική του Βερολίνου – ακόμα και οι πιο σημαντικές γερμανικές εφημερίδες. Το αληθές ερώτημα, αρχίζει και τίθεται πια από πολλούς: θέλει η πλεονασματική και δυσανάλογα ισχυρή Γερμανία να είναι κομμάτι της Ευρώπης; Ή όχι; Αυτό είναι το ουσιαστικό βαθύτερο ερώτημα που θα πρέπει πλέον να απαντηθεί. Γιατί το άλλο, απαντήθηκε ήδη: τη δικτατορία της γερμανικής Ευρώπης, δεν θα την περάσουν. Κι έτσι φτάσαμε από την ευρωζώνη στην ευρωσκόνη που απειλεί να καταπιεί τα πάντα. Κι αυτό όμως ακόμα, είναι πολύ καλύτερο από το ενδεχόμενο η Γερμανία να κέρδιζε τη μάχη της Ευρώπης κάτι που παλεύει εδώ και δύο χρόνια με τόση επιμονή και βία… Νέα δεδομένα θα προκύψουν, νέες δυνατότητες θα υπάρξουν, αλλά η Ευρώπη θα γλιτώσει από αυτό στο οποίο ο Επίτροπος Ρεν αναφέρθηκε: στη δικτατορία που έφτασε προ των πυλών.

Τό μαγικό δίπολο.

Η ανάπτυξη της οικονομικής ευφυίας ,εξασφαλίζει το κλειδί της οικονομικής ανεξαρτησίας. "Βάλτε το χρήμα να δουλεύει για εσάς" ενεργοποιόντας το ακόλουθο μαγικό δίπολο. α) Αν ο πανικός ,η απληστία και η παρορμητικότητα τεθούν σε έλεγχο, τότε η οικονομική επιτυχία γίνεται μονόδρομος. β)Το ταλέντο δεν είναι ποτέ αρκετό και πρέπει να συνοδεύεται από "νου και γνώση" . Απαιτείται μελέτη ,σφαιρική απασχόληση, αυτοεξέταση και ενδελεχής γνώση του αντικειμένου.

Η συνταγή ήταν λάθος και ο μάγειρας κακός.

Του Σταυρου Λυγερου Ή πως αγοράζουμε πανάκριβα λίγο χρόνο. Η εκταμίευση της 4ης δόσης είχε συνοδευθεί από τζαρτζαρίσματα της τρόικας προς την κυβέρνηση. Της εκταμίευσης της 5ης δόσης προηγήθηκαν ασφυκτικές πιέσεις και η ψήφιση του επώδυνου Μεσοπρόθεσμου. Η εκταμίευση της 6ης δόσης συνδέθηκε με την ψήφιση του επίσης επώδυνου πολυνομοσχεδίου, αλλά τελικώς εξελίχθηκε σ’ ένα θρίλερ γεμάτο προσβολές και ωμούς εκβιασμούς, που παραβίασαν κάθε θεσμική και δημοκρατική τάξη. Αν συνεχιστεί αυτή η κλιμάκωση, αδυνατούμε να φανταστούμε τι θα μας ζητηθεί την επόμενη φορά. Η υπόθεση θα ήταν για γέλια εάν δεν ήταν για κλάματα. Τώρα που το σίριαλ με την υπογραφή Σαμαρά φαίνεται να λήγει, είναι επιβεβλημένο να επιστρέψουμε στο πραγματικά μείζον ζήτημα. Η θεραπεία-σοκ βυθίζει την Ελλάδα σ’ ένα καταστροφικό αδιέξοδο. Τα γεγονότα διέψευσαν την αρχική διαβεβαίωση ότι το Μνημόνιο θα εξασφάλιζε τον αναγκαίο χρόνο και θα επετύγχανε τη δημοσιονομική εξυγίανση και την ανάταξη της οικονομίας. Οι αριθμοί και τα βιώματα των πολιτών δεν αφήνουν περιθώρια για αμφισβήτηση. Η τρόικα ισχυρίζεται (ολοένα και λιγότερο πια) ότι δεν φταίει η συνταγή της, αλλά η κυβέρνηση Παπανδρέου που δεν την εφάρμοσε σωστά. Εχουμε εξ αρχής υποστηρίξει ότι και η συνταγή ήταν λάθος και ο μάγειρας που την υλοποίησε κακός. Οπως κι αν κατανεμηθούν οι ευθύνες, πάντως, το γεγονός είναι ότι η Ελλάδα έχει ήδη χρεοκοπήσει. Το μόνο που προσφέρουν οι δόσεις είναι να μεταθέτουν για λίγο αργότερα το αναπόφευκτο. Αυτή η αγορά λίγου χρόνου, όμως, κοστίζει πανάκριβα. Πρώτον, επειδή συσσωρεύει οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, αποσαθρώνοντας τον παραγωγικό ιστό. Δεύτερον, επειδή υποθηκεύει δημόσια περιουσία, που θα είναι πολύτιμη στη φάση της ανασυγκρότησης. Το σημαντικότερο είναι ότι η αγορά χρόνου δεν χρησιμοποιείται για να προετοιμάσει το κράτος και την κοινωνία ώστε η χρεοκοπία να γίνει με συντεταγμένο τρόπο εντός της Ευρωζώνης και με το μικρότερο δυνατό οικονομικο-κοινωνικό κόστος. Αντιθέτως, οι δόσεις τροφοδοτούν την ψευδαίσθηση ότι το αναπόφευκτο μπορεί να αποτραπεί. Η κοινωνία τείνει να μετατραπεί σ’ ένα πρεζόνι που δίνει κάθε φορά τα πάντα για να εξασφαλίσει τη δόση του, αντί να μπει σε πρόγραμμα αποτοξίνωσης. Κατ’ αντιδιαστολήν στρώνεται ο δρόμος για μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία-κατάρρευση, η οποία εκ των πραγμάτων θα θέσει την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης. Ο επαρχιωτισμός των ελληνικών ελίτ τις κάνει να αντιμετωπίζουν τις εντολές του ευρωιερατείου σαν θεόσταλτες. Κι αυτό, όταν οι χειρισμοί του ευρω ιερατείου έχουν φέρει την Ευρωζώνη στα πρόθυρα της διάλυσης. Χειρισμοί που πηγάζουν από αντιτιθέμενους οικονομικούς εθνικισμούς, από ιδεοληψίες και διαπλοκή με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Η πικρή αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε πειραματόζωο και μάλιστα σε αναλώσιμο πειραματόζωο. Το σήμερα της Ελλάδας, όμως, είναι το αύριο των κοινωνιών της ευρωπαϊκής περιφέρειας και το μεθαύριο των κοινωνιών του ευρωπαϊκού πυρήνα. Ας το θυμούνται αυτό.

Δελτίον Κρίσης: 25.11.11

του Γιάνη Βαρουφάκη 1. Γιατί η Γερμανία δυσκολεύτηκε να δανειστεί; Το γεγονός της εβδομάδας ήταν η αποτυχία της πρόσφατης δημοπρασίας Γερμανικών ομολόγων. Η Κρίση έφτασε στα πρόθυρα του πιο σκληρού μέρους του σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης, όπως ήταν αναμενόμενο σε όποιον (πλην ευρωπαίων ηγετών) είχε μάτια και έβλεπε. Τι ακριβώς συνέβη; Έχασε η κραταιά Γερμανία την αξιοπιστία της; Όχι βέβαια. Απλά, οι επενδυτές (ιδίως οι εξ Ασίας) άρχισαν να λαμβάνουν πολύ σοβαρά την πιθανότητα να μην υπάρχει ευρώ σε πέντε χρόνια, όταν δηλαδή θα λήξουν τα Γερμανικά ομόλογα που δεν βρήκαν ικανό αριθμό αγοραστών πριν μερικές μέρες. Η διαφορά μεταξύ των προβλημάτων χρηματοδότησης του Ιταλικού χρέους από αυτή της αποτυχημένης δημοπρασίας Γερμανικών ομολόγων είναι μεγάλη. Η Ιταλία σήμερα βρίσκεται στο σημείο που βρισκόταν η Ελλάδα στις αρχές του 2010: Οι επενδυτές δεν θέλουν να της δανείσουν γιατί την θεωρούν χρεοκοπημένη – ανίκανη να εξυπηρετήσει το χρέος της από τα δημόσια έσοδά της δεδομένης της μείωσης του ρυθμού αύξησης του εθνικού εισοδήματος. Με άλλα λόγια, οι έχοντες χρήμα για αγορές ομολόγων αμφισβητούν ότι η Ιταλία θα παραγάγει αρκετό εισόδημα στο μέλλον για να αποπληρώνει κανονικά το μεγάλο της χρέος. Τέτοιο πρόβλημα η Γερμανία, τουλάχιστον για τώρα, δεν αντιμετωπίζει. Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα της Γερμανίας; Είναι το εξής απλό: Οι αγοραστές ομολόγων δεν ενθουσιάζονται με την ιδέα να δανείσουν στην Γερμανία σε… ευρώ. Γιατί; Επειδή φοβούνται αυτό που λέμε εδώ και πολλούς μήνες από αυτές τις σελίδες: όταν η Κρίση περάσει ένα σημείο μη επιστροφής, η Γερμανία θα αποδράσει εκείνη από το ευρώ δημιουργώντας ξανά το μάρκο, πολύ πιθανόν εντάσσοντας σε αυτό έναν μεγάλο ‘ζωτικό χώρο’ ανατολικά του Ρήνου αποτελούμενο από τις Αυστρία, Ολλανδία, Πολωνία, Φινλανδία, Τσεχία, Σλοβακία, ίσως και την Εσθονία – χώρες με άλλα λόγια των οποίων οι βιομηχανίες αποτελούν ήδη αναπόσπαστο μέρος του ευρύτερου Γερμανικού βιομηχανικού συμπλέγματος. Και γιατί μια τέτοια προοπτική οδηγεί τους δανειστές της Γερμανίας να μην θέλουν να την δανείσουν σήμερα; Ο λόγος είναι απλός. Απλούστατος: επειδή ξέρουν ότι μια τέτοια απόσχιση της Γερμανίας από το ευρώ θα οδηγήσει άμεσα και ραγδαία στην υποτίμηση όλων των περιουσιακών στοιχείων η αξία των οποίων έχει προσδιοριστεί σε ευρώ. Η δημιουργία το νέου μάρκου θα δημιουργήσει ένα γιγάντιο κύμα κεφαλαίων που θα εισρεύσουν στο γερμανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα καθώς ο επενδυτές θα προσδοκούν πως το νέο μάρκο θα αυξάνει λεπτό προς λεπτό την αξία του σε σχέση με τα υπόλοιπα νομίσματα, ιδίως το ευρώ. Αυτή η εισροή κεφαλαίων στην Γερμανία θα επιβεβαιώσει τις προσδοκίες τους κι έτσι θα αυξάνεται ιλιγγιωδώς η αξία του νέου μάρκου. Σε εκείνη την φάση, η γερμανική Κεντρική τράπεζα, η Bundesbank, σε συνδυασμό με το Υπουργείο Οικονομικών, θα αρχίσει να εκδίδει γερμανικά ομόλογα σε μάρκα, αντί για ευρώ. Παράλληλα, όλα τα προηγούμενα ομόλογα, που έχουν εκδοθεί σε ευρώ, θα αποπληρώνονται κανονικά, και χωρίς την παραμικρή υπόνοια κουρέματος, αλλά σε... όλο και πιο υποτιμημένα ευρώ. Ακριβώς εδώ έγκειται λοιπόν η αγωνία των επενδυτών που τους σταμάτησε την εβδομάδα αυτή από το να αγοράσουν τα προσφερόμενα γερμανικά ομόλογα: Φοβούνται ένα de facto κούρεμα το οποίο θα προκύψει όχι επειδή Γερμανία θα προβεί σε κούρεμα των επενδυτών αλλά επειδή η αποχώρησή της από το ευρώ θα υποτιμήσει το ευρώ τόσο που, σε όρους π.χ. δολαρίων, η αξία των γερμανικών ομολόγων που εκδίδονται σήμερα σε ευρώ θα πέσει κατακόρυφα. Εν ολίγοις, όπως σας έχω κουράσει λέγοντας εδώ και μήνες, οι επενδυτές κατανόησαν ότι το ευρώ βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο κατάρρευσης και για αυτό τον λόγο προσέχουν πολύ πριν αγοράσουν οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο πουλιέται σε τιμές που ορίζονται σε ευρώ. Έχουμε λοιπόν το παράδοξο από την μία οι επενδυτές να είναι έτοιμοι να στείλουν τα κεφάλαιά τους στις πτωχευμένες γερμανικές τράπεζες (ελπίζοντας ότι τα ευρώ που καταθέτουν εκεί σύντομα μπορεί να μετατραπούν αυτόματα σε νέα μάρκα, και άρα τα χρήματά τους να αυγατέψουν) αλλά από την άλλη δεν έχουν καμία όρεξη να δανείσουν την Γερμανία σε ευρώ... Σημείωση: Ρωτούν πολλοί αναγνώστες πως είναι δυνατόν να έχει συμβεί αυτό που συνέβη τις προάλλες. Δηλαδή, από την μία το επιτόκιο των γερμανικών ομολόγων να είναι ιδιαίτερα χαμηλό και από την άλλη να μην υπάρχουν αρκετοί αγοραστές. Εύλογο το ερώτημα καθώς, συνήθως, όταν οι αγοραστές σπανίζουν αυξάνεται το επιτόκιο ώστε να πληθύνουν. Στην προκείμενη όμως περίπτωση, η Γερμανική κυβέρνηση και η Bundesbank, μη θέλοντας να αφήσουν το επιτόκιο να σκαρφαλώσει, ουσιαστικά απέσυραν (μέσα από μία απότομη κίνηση της Bundesbank) ένα μεγάλο μερίδιο απούλητων ομολόγων έτσι ώστε να μην αφήσουν περιθώριο μεγέθυνσης των επιτοκίων. Προφανώς η κυβέρνηση του Βερολίνου προτίμησε να μην πουλήσει όλα τα φρέσκα ομόλογά της παρά να αφήσει την τιμή τους να πέσει (κάτι που ισοδυναμεί με αύξηση των επιτοκίων που πρέπει να προσφέρουν αυτά τα ομόλογα για να πουληθούν). 2. Τα ευρωομόλογα του Baroso Κανονικά αυτήν την εβδομάδα θα έπρεπε να γιορτάζουμε. Τα ευρωομόλογα που πρώτα ακούσατε να προτείνονται εδώ στο protagon πριν από ένα χρόνο (εδώ αρχικά, εδώ σε νεότερη μορφή και εδώ στα αγγλικά), την περασμένη Τετάρτη προτάθηκαν και επισήμως από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κι όχι μόνο προτάθηκαν γενικά και αορίστως αλλά ο κ. Baroso, στην ομιλία του, έκανε συγκεκριμένη αναφορά στο είδος ευρωομολόγων που προτείνουμε, από κοινού με τον Stuart Holland: Ευρωομόλογα έκδοσης της ΕΚΤ, τα οποία λίγο ως πολύ τα παρουσίασε, πολύ σωστά, ως την μοναδική τροχοπέδη που έχει η Ευρώπη στην διάθεσή της ώστε να ανακόψει την πορεία προς τον γκρεμό. Γιατί όμως δεν χαίρομαι με αυτή την εξέλιξη; Να σας πω. Εδώ και ένα περίπου χρόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει μπει στην ναφθαλίνη. Εκεί που επί Jacques Delors η Επιτροπή λειτουργούσε ως η κυβέρνηση, ως η εκτελεστική εξουσία, της ΕΕ - εκεί που η Επιτροπή ήταν στο κέντρο λήψης των αποφάσεων της ΕΕ, από τότε που ξέσπασε η Κρίση κι άρχισαν οι δανειακές συμβάσεις με τις πτωχευμένες χώρες, πέρασαν τα Μνημόνια, και ιδρύθηκε το τοξικό EFSF, η "διαχείριση" της Κρίσης ξέφυγε από τα χέρια της Επιτροπής και πέρασε στο άτυπο αλλά ισχυρό δίπολο Μέρκελ-Σαρκοζύ, ή και Μερκοζύ χάριν συντομίας. Εδώ και μήνες ο κ. Baroso πασχίζει να εισακούγεται, να συμμετέχει, να δίνει το παρόν σε μια ΕΕ και σε μία ευρωζώνη που τον αγνοεί επιδεικτικά. Σε αυτό το σκηνικό, η υιοθέτηση ενός σημαντικού μέρους της πρότασής μας από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με γεμίζει φόβο. Από την μία μεριά, καλό είναι που η Επιτροπή, επί τέλους, λέει και κάποια σοβαρά πράγματα. Από την άλλη όμως, το ότι τα λέει για να αποκαταστήσει την δική της παρουσία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Γιατί; Επειδή διατρέχουμε τον κίνδυνο οι Μερκοζύ να απορρίψουν τις προτάσεις αυτές όχι μόνο επειδή δεν αρέσουν στην γερμανική κυβέρνηση (κάτι το δεδομένο) αλλά και για έναν άλλον λόγο: Επειδή θέλουν να μειώσουν κι άλλο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αν το σημαντικό εργαλείο των ομολόγων έκδοσης ΕΚΤ θυσιαστεί στον βωμό ενός τέτοιου ευτελούς παιγνίου μεταξύ Μερκοζύ και Baroso είμαστε άξιοι της μοίρας μας. 3. Η τριμερής Merkel-Sarkozy-Monti Βρέθηκαν λοιπόν οι κ.κ. Merkel, Sarkozy και Monti για να δούνε τι θα κάνουν με το εκτροχιαζόμενο τραίνο (δείτε εδώ για ένα ανατριχιαστικά σχετικό αγγλικό ποίημα που ανακάλυψα πρόσφατα σε ένα κιτρινισμένο αντίτυπο του περιοδικού Punch - κάποτε τα φύλαγα!). Και τι αποφάσισαν; Αποφάσισαν ότι πρέπει να σφίξουν τα λουριά της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Να εισαχθεί αυτοματοποιημένο σύστημα πειθάρχησης και τιμωρίας των ελλειμματικών χωρών. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να σοβαρολογούν. Ας εξηγηθώ: Πάρτε την Ισπανία. Μέχρι να ξεσπάσει η Κρίση όχι μόνο είχε χρέος μικρότερο, ως ποσοστό του ΑΕΠ, σε σχέση με την Γερμανία αλλά είχε και... πλεόνασμα στον κρατικό της προϋπολογισμό. Όταν ξέσπασε η Κρίση, η οικοδομική δραστηριότητα κατέρρευσε, η γενικότερη οικονομία μπήκε σε υφεσιακή διαδρομή, τα έσοδα του δημοσίου έπεσαν και, κάποια στιγμή, οι επενδυτές δάνειζαν την Ισπανική κυβέρνηση μόνο με απαγορευτικά επιτόκια. Τι λοιπόν θα πετύχαινε ένας αυτοματοποιημένος μηχανισμός πειθάρχησης και προστίμων αν είχε εγκαθιδρυθεί προ του 2008; Πριν ξεσπάσει η Κρίση δεν θα μπορούσε να έχει ενεργοποιηθεί, καθώς η Ισπανία ήταν χώρα-υπόδειγμα. Κι αφού ξέσπασε η Κρίση, τι θα έκαναν δηλαδή; Θα έβαζαν πρόστιμο στην υπό πτώχευση χώρα; Γιατί; Για να την σπρώξουν ακόμα βαθύτερα στην πτώχευση; Κι από που θα έβρισκε το ισπανικό κράτος τα χρήματα για να αποπληρώσει το πρόστιμο; Θα τα δανειζόταν από την... Γερμανία; Για αυτό λέω ότι, προφανώς, δεν μπορεί οι σοβαρολογούν ότι αυτό ήταν το θέμα συζήτησης των τριών ηγετών. Τα θέματα ήταν άλλα. Απλώς δεν ήθελαν να μας τα ανακοινώσουν. Επιτρέψτε μου να σας πω ποιά ήταν: Πρώτον, το πρόβλημα με τις τράπεζες των οποίων τα δικά τους ομόλογα (των τραπεζών) λήγουν σωρηδόν τους επόμενους μήνες την ώρα που αδυνατούν να επαναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους, πτωχευμένες ούσες. Δεύτερον, το πως θα διαχειριστούν πολιτικά μια ενδεχόμενη αποδοχή των ευρωομολόγων (βλ. πιο πάνω). Τρίτον, το τρόπο με τον οποίο θα απομακρυνθούν από την ανόητη 26η Οκτωβρίου κρατώντας τα προσχήματα που απαιτούν να μην φανεί τόσο σύντομα μετά τις θριαμβολογίες για την τελευταία συμφωνία ότι επρόκειτο για μια τρύπα στο νερό. 4. Οι ΗΠΑ και η αλλαγή κλίματος στην Βρετανία (όσον αφορά την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Κρίση) Εδώ θέλω να σας μεταφέρω δύο πρόσφατες προσωπικές εμπειρίες. Μία από τις ΗΠΑ, όπου βρισκόμουν πρόσφατα, και μία από την Βρετανία. Στις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, διοργανώθηκε από τον James Galbraith ένα συνέδριο για την Ευρωπαϊκή Κρίση, και συγκεκριμένα γύρω από την πρότασή μας (την από κοινού με τον Stuart Holland). Οι συμμετέχοντες ήταν Αμερικανοί και ευρωπαίοι οικονομολόγοι με χρόνια συμμετοχής σε τέτοιου είδους συζητήσεις. Πρέπει να σας πω ότι ποτέ μου δεν φανταζόμουν ότι το επίπεδο της συζήτησης, αλλά και της σύμπνοιας, θα ήταν τόσο μεγάλο. Η παρουσία των Αμερικανών συναδέλφων έδωσε άλλη πνοή συνεργασίας και συνεργατικότητας σε εμάς τους ευρωπαίους. Η παγκοσμιότητα της Κρίσης φάνηκε, η ευθύνη της Ευρώπης τονίστηκε και οι λύσεις ξάφνου φάνταζαν πολύ πιο εφικτές. Το θλιβερό ήταν ότι ένα τέτοιο συνέδριο δεν έχει γίνει στην Ευρώπη. Ίσως να μην μπορεί κιόλας να γίνει καθώς η ΕΕ (και όχι η Ελλάδα όπως πολλοί λένε) αποτελεί το τελευταίο προπύργιο της Σοβιετικής Ένωσης, από την άποψη ότι η μεγάλη πλειοψηφία opinion makers δεν τολμούν να ξεφύγουν από την επίσημη γραμμή του 'κόμματος' των Μερκοζύ. Χρειαζόταν να μεταφερθούμε ένα τσούρμο ευρωπαίοι στο Τέξας για να συνδιαλεχτούμε ως σκεπτόμενοι άνθρωποι. Όποιοι θέλετε να παρακολουθήσετε, κατόπιν εορτής, το εν λόγω συνέδριο, πατήστε εδώ. Πέραν του συνεδρίου αυτού, σας μεταφέρω συζητήσεις με επίσημους και ημιεπίσημους Αμερικανούς αξιωματούχους (από την Fed και το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών): Είναι πανικοβλημένοι από τα τερτίπια της Ευρώπης. Γνωρίζουν ότι μια κατάρρευση του ευρώ είναι και πιθανότατη (εδώ που φτάσαμε) και εν δυνάμει καταστροφική για την παγκόσμια οικονομία. Εκφράστηκαν με ενθουσιασμό για τις λύσεις που συζητάμε εδώ στο protagon για μήνες και δήλωσαν ότι προσπαθούν να πιέσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και όποιον ευρωπαίο τους ακούει προς αυτή την κατεύθυνση. Όσον αφορά την Ελλάδα, ένιωσα ότι όλοι τους (ακόμα και οι άνθρωποι των αγορών) κρίνουν πλέον ότι η τιμωρία της Ελλάδας έχει φτάσει τα όρια του σαδισμού. Εξέφρασαν μάλιστα την χωρίς όρια συμπάθειά τους για τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό τον οποίον θεωρούν θύμα της ανικανότητας της ΕΕ να κατανοήσει την ουσία της Κρίσης. Κάποιος μάλιστα υψηλότητα ιστάμενος μου είπε: "Αν θελήσετε να φύγετε από το ευρώ, θεωρώ ότι οι ΗΠΑ θα σας βοηθήσουν με πρακτικά μέσα - π.χ. εγγυήσεις swaps από την Fed μεταξύ δολαρίων και νέων δραχμών. Δεν θέλω να διαλυθεί το ευρώ, κάτι που όπως λες θα γίνει αν φύγει η Ελλάδα, αλλά αυτό που συμβαίνει στους Έλληνες δεν το αξίζετε ό,τι παρασπονδίες και να είχατε κάνει στο παρελθόν ως χώρα." Κλείνω με μια ακόμα πιο πρόσφατη εμπειρία. Κάθε χρόνο, στο Λονδίνο, βραβεύονται οι καλύτεροι Βρετανοί δημοσιογράφοι από τους ξένους συναδέλφους τους. Κάτι σαν τα Όσκαρ της Βρετανικής Δημοσιογραφίας. Στο πλαίσιο αυτής της εορταστικής εκδήλωσης (το Foreign Press Association 2011 Awards Night) οι διοργανωτές κάλεσαν δύο κεντρικούς ομιλητές οι οποίοι μίλησαν πριν αρχίσουν οι απονομές των βραβείων: Έναν γερμανό χρηματιστή και... τον υποφαινόμενο. Το μόνο που θα σας πω είναι ότι το κοινό, που απαρτιζόταν από τους καλύτερους Βρετανούς δημοσιογράφους εφημερίδων, τηλεόρασης, ραδιοφώνου και διαδικτύου, ήταν έτοιμο (όπως και στις ΗΠΑ) να αγκαλιάσουν την ελληνική οπτική, και αντίθετα, φάνηκαν να μην ανέχονται την γερμανική θέση του στυλ "αν θέλουν τα λεφτά μας πρέπει να κάνουν ό,τι τους λέμε". Το λέω αυτό επειδή έως πρόσφατα το κλίμα για την Ελλάδα και τους έλληνες στην Βρετανία (και δη σε δημοσιογραφικούς κύκλους) ήταν αποκαρδιωτικό. Η μεταφορά της Κρίσης στην καρδιά, στον πυρήνα της ΕΕ και της παγκόσμιας οικονομίας, άλλαξε το κλίμα. Κάτι είναι και αυτό. (Αν θέλετε να δείτε τι τους είπα, πατήστε εδώ. Είχα σκεφτεί να το μεταφράσω στα ελληνικά αλλά συνειδητοποίησα ότι, δυστυχώς, δεν μεταφράζεται.