Και «Μετά Τι;» κύριε Πρόεδρε;

Ανδρουλάκης Μίμης “Βάστα Ελλάδα!” Όλα κρίνονται τώρα στο Ιταλικό μέτωπο. Η ευφορία από τη Σύσκεψη Κορυφής της 27ης Οκτωβρίου κράτησε μόλις μια μέρα, την Πέμπτη. Την Παρασκευή τα spreads της Ιταλίας πέρασαν το όριο του 6%. Αν μετά το “κούρεμα” ο πανικός των “επενδυτών” χτυπήσει την Ιταλία, αν “πέσει” η Ιταλία, κινδυνεύει η Γαλλία και τότε το φάντασμα της συστημικής κατάρρευσης του ευρώ θα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη. Οι “μεγάλοι ηγέτες” τα σκέφτηκαν όλα, έκαναν πραγματικά βήματα αλλά ξέχασαν το θεμελιώδες: την ανάσχεση της υφεσιακής καταιγίδας, την πρώτη και απόλυτη προτεραιότητα. Τη φουλ ενεργοποίηση του μοναδικού big bazooka, της δυνατότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να “κόψει χρήμα” με μια συμβατή με την Ευρωζώνη μέθοδο. Αντίθετα αποφάσισαν ένα υψηλού ρίσκου μεγάλο ξεφούσκωμα. Μια απομόχλευση των τραπεζών γύρω στα 2000 δις ευρώ συν το γενικευμένο, συγχρονισμένο “κούρεμα” των προϋπολογισμών ταυτόχρονα σε ελλειμματικές και πλεονασματικές χώρες που πολύ πιθανό να τα κάνει όλα χειρότερα. Μεγάλο ξεφούσκωμα ίσον μεγάλη συρρίκνωση. Παλιά τους τέχνη κόσκινο. Αγοράζουν χρόνο. Μέχρι τώρα περισσότερο χαμένο παρά κερδισμένο. Η ελληνική εξίσωση της 27ης Οκτωβρίου έχει αρκετούς θετικούς αλλά και αρνητικούς συντελεστές, τρεις τέσσερις “γνωστούς αγνώστους” και απρόβλεπτους “αγνώστους αγνώστους”, εθνικούς και ευρωπαϊκούς. Έστω κι έτσι “βάστα Ελλάδα!” στην κλεψύδρα του χρόνου, στο καφκικό παιχνίδι με το χρόνο. “Βάστα Ελλάδα!” στο δύσκολο 2012. Στο αισιόδοξο σενάριο, αν αντέξεις, μπορείς να ελπίζεις: Στην αλλαγή του πολιτικού συσχετισμού των δυνάμεων σε Γερμανία και Γαλλία. Στην ήττα της δεξιάς λουθηρανικής οικονομικής θεολογίας στην πολιτική διεύθυνση της Ευρωζώνης. Στην αναγκαστική από την επιδείνωση της κρίσης ενεργοποίηση του big bazooka της Ευρωζώνης, της ΕΚΤ για να δοθεί ρευστότητα στην πραγματική οικονομία. Στην ενδεχόμενη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας που ίσως σηκώσει μαζί με τα υπερωκεάνια και τις βάρκες. Στη δυνατότητα ενός τελικού πολιτικού διακανονισμού και του “επίσημου” χρέους με μια άμεση και κυρίως έμμεση αλλά σημαντική διαγραφή του μέσω επιμήκυνσης για 40 χρόνια και μείωσης του επιτοκίου κοντά στο επίπεδο που δανείζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Στο απαισιόδοξο σενάριο, αν “σπάσει” πριν από σένα η Ευρωζώνη, θα προλάβεις τουλάχιστον να μετατρέψεις το χρέος σου σε δραχμές και να κόψεις χρήμα για να πληρώσεις τους δανειστές σου. Αν όμως “σπάσεις” πρώτη, αν εξαναγκαστείς να πας στη νέα δραχμή και το χρέος σου μείνει σε ευρώ... τότε είναι αδύνατο και να το περιγράψουμε. Είναι πάντως πρώτη φορά στην ιστορία που επιχειρείται αναδιάρθρωση χρέους εντός ενιαίας νομισματικής και οικονομικής ένωσης και μάλιστα ανολοκλήρωτης δίχως τα αναγκαία επαρκή δημοσιονομικά και νομισματικά εργαλεία (ευρωομόλογο, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σαν δανειστής έκτακτης ανάγκης, πρόνοια σημαντικής ρευστότητας στην οικονομία). Δίχως συνεπώς η υπό συντεταγμένη χρεωκοπία χώρα, η Ελλάδα, να διαθέτει “εκδοτικό προνόμιο” και δυνατότητα υποτίμησης με μόνους διαθέσιμους μηχανισμούς την απότομη δημοσιονομική προσαρμογή, την ασύμμετρη, άνιση και αβέβαιη “εσωτερική υποτίμηση” και μια σχετικά περιορισμένη ρευστότητα από το EFSF. Οι πιθανότητες επιτυχίας αυτή τη στιγμή δεν είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθούν αλλά εξαρτώνται από μετρήσιμους και μη παράγοντες και σ’ ένα σημαντικό βαθμό από το τι θα κάνουν τελικά οι Έλληνες και κυρίως αν θα το κάνουν ενωμένοι. Οι επείγουσες πολιτικές κινήσεις του Πρωθυπουργού Εκατοντάδες πολίτες με ρωτούν τι μπορεί να γίνει πολιτικά τώρα, έστω και την ύστατη ώρα. Η κουφαμάρα των κορυφών του πολιτικού συστήματος συνεχίζεται. Ακόμα και τώρα επιμένουν στο business as usual, στην άτυπη συμπαιγνία “των αντιπάλων - συμπαικτών” μεγάλων και μικρών, στους καθιερωμένους ρόλους ενός πολιτικού σκηνικού που οδήγησε στη χρεωκοπία. Και κάτι χειρότερο. Ενισχύονται κάθε είδους τυχοδιωκτικές συμπεριφορές και προσωπικές ατζέντες που “επενδύουν” (!) στο “μετά” τη χρεωκοπία της Ελλάδας. Ένα πολύ γνώριμο σκηνικό από τις προηγούμενες πτωχεύσεις που κατέληξαν και σε εθνικές τραγωδίες. Οι νέοι Δηλιγιάννηδες, οι πρωθυπουργοί ενός μαύρου ‘97 και μιας νέας “Μελούντας” σιδερώνουν τα κοστούμια τους. Τι πρέπει να κάνει η κυβερνητική πλειοψηφία, είναι βέβαια το κρίσιμο ερώτημα. Δεν έχω να προσθέσω τίποτα παραπάνω απ’ ό,τι στο προεκλογικό “Ε, Πρόεδρε!”. Μόνο που τώρα χάθηκαν ο χρόνος, η πρωτοβουλία των κινήσεων, πολύτιμο πολιτικό και κοινωνικό κεφάλαιο ενώ η χώρα βιώνει μια γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης και νομιμοποίησης και οι αρνητικές προσδοκίες τείνουν να γίνουν κυρίαρχες. Οι Παπανδρέου - Βενιζέλος, που σηκώνουν το σταυρό του μαρτυρίου σε μια δραματική στιγμή, έχουν την πλήρη υποστήριξή μας αλλά δεν είναι λόγος αυτός να μένει ο πολιτικός τους χώρος σε απόλυτη πολιτική αφασία και να περιχαρακώνονται στο “όποιος είναι έξω από το χορό πολλά τραγούδια ξέρει” ή να δηλώνουν άμεσα ή έμμεσα αν δεν σας αρέσει “ρίξτε μας”. Σημαντικοί κρίκοι για να στηριχτούν νέες εθνικές πολιτικές πρωτοβουλίες είναι το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η κοινή γνώμη εξακολουθεί σε συντριπτικά ποσοστά να επιθυμεί τη διάσωση εντός του ευρώ με τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης έκτακτης εθνικής ανάγκης. Έστω τώρα, την ύστατη στιγμή, ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση δηλώνουν: Κανένα κόμμα μόνο του ακόμα και με νέα νωπή εντολή δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα δίχως τον εθνικό συναγερμό, τη συστράτευση ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Η Ελλάδα μπαίνει στον αστερισμό των συμμαχικών κυβερνήσεων. Καμιά δανειακή συμφωνία, ακόμα και ικανοποιητική, δεν θα φέρει αποτέλεσμα δίχως μια βασική πολιτική, οικονομική και κοινωνική σταθεροποίηση Μια τουλάχιστον ανεκτή δανειακή συμφωνία, αν υπάρξει ευρύτερη κινητοποίηση πολιτικών και παραγωγικών δυνάμεων, μπορεί μέσα από οδυνηρή προσαρμογή να οδηγήσει τελικά σ’ ένα θετικό αποτέλεσμα ώστε να πιάσουν τόπο οι θυσίες και οι αγώνες του λαού. Και η ίδια ακριβώς συμφωνία είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε πτωχευτική καραντίνα και τελικά στην εγκατάλειψή μας από τους εταίρους στην καταστροφή αν εξελιχθεί και γίνει χιονοστιβάδα ο κύκλος των αυτοκαταστροφικών τάσεων. Η συνεργασία, η συνδιαπραγμάτευση των όρων της είναι προϋπόθεση για να μεγιστοποιηθούν τα θετικά της και ελαχιστοποιηθούν τα αρνητικά, οι φανεροί και κρυφοί κίνδυνοι. Η ενισχυμένη εθνική αξιοπιστία μέσω της συνεργασίας αυξάνει τη διαπραγματευτική δύναμη της χώρας για την επανατοποθέτηση του ελληνικού ζητήματος στο ευρωσύστημα. Το ελάχιστο τουλάχιστον εθνικής συνεννόησης είναι αυτό που σημειώθηκε σε Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ισπανία οι οποίες είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από την Ελλάδα. Είναι εθνικά απαράδεκτο η Μέρκελ να προσέρχεται στη διαπραγμάτευση με την πλάτη 503 ψήφων, με σύσσωμη την αντιπολίτευση, σοσιαλδημοκράτες και πράσινους, και η υπό πτώχευση χώρα μας να αυτοϋπονομεύεται. Οι ευθύνες όλων των πολιτικών ηγεσιών της χώρας μας, ειδικά αυτών του ευρωπαϊκού τόξου, θα αποτιμηθούν σύντομα πολύ σκληρά από τον ελληνικό λαό. Είμαστε έτοιμοι για ένα σταθεροποιητικό πλαίσιο εθνικής και κοινωνικής συνεννόησης για τη σωτηρία της πατρίδας, πριν και μετά τις εκλογές, ανεξάρτητα από τη σύνθεση της κυβέρνησης. Δύο και μόνο οι επείγουσες προτεραιότητες στο 2012: Η με όλα τα διαθέσιμα μέσα συγκράτηση της πτώσης της οικονομίας και η έκτακτη αποκατάσταση της δικαιοσύνης στην κατανομή των βαρών. Τί - πο - τα άλλο! Να μαζέψει επιτέλους ο Πρωθυπουργός τους δελφινίζοντες μαθητευόμενους μάγους που ανοίγουν με προσωπικές ατζέντες τυφλά κοινωνικά μέτωπα δίχως κανένα χειροπιαστό αποτέλεσμα στο να κρατήσει η Ελλάδα το κεφάλι έξω από το νερό. Ο Πρωθυπουργός ζητά από σήμερα τις καλές υπηρεσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας ώστε να ενεργοποιήσει τον συμβολικό και διαμεσολαβητικό του ρόλο για τη διαμόρφωση ενός σταθεροποιητικού πλαισίου εθνικής συνεννόησης και προτείνει ρητά, δεσμευτικά την άμεση διερεύνηση των δυνατοτήτων σχηματισμού κυβέρνησης έκτακτης εθνικής ανάγκης μέχρι την συμφωνημένη ημερομηνία των βουλευτικών εκλογών. Οι εκλογές σε εύλογο ασφαλή για τη χώρα χρόνο μπορεί να δώσουν πολιτική διέξοδο εφόσον έχει μπει “ζώνη ασφαλείας” μέσω της εθνικής και κοινωνικής συνεννόησης. Διαφορετικά ακόμα και αν καταστούν επιτακτικά αναγκαίες και επείγουσες εδώ και τώρα μπορεί, εν μέσω κρίσιμης διαπραγμάτευσης δίχως αυτή τη “ζώνη ασφαλείας” να λύσουν τα φρένα προς το γκρεμό, να οδηγήσουν σε αναλώσιμες κυβερνήσεις, σε χάος και ακυβερνησία και σε αυτοκαταστροφικές εξελίξεις όπως αυτές που προηγήθηκαν σ’ όλες τις ιστορικές χρεωκοπίες της χώρας. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι προτιμότερη η αποσυμπίεση μέσω εκλογών σε εύλογο χρόνο από τη συσσώρευση τυφλών εκρηκτικών δυνάμεων. Φτάνει να αναγκαστούν όλοι να δεσμευτούν στο τι θα κάνουν συγκεκριμένα και να παρουσιάσουν έγκαιρα τις ενδεχόμενες συμμαχίες τους. Ο Πρωθυπουργός δεν εγκαταλείπει από την πίσω πόρτα τη μάχη για τη σωτηρία της χώρας, ενισχύει το ρόλο του μέσω αυτών των πρωτοβουλιών και ταυτόχρονα είναι διατεθειμένος να στηρίξει ακόμα και πρωθυπουργό ευρύτερης αποδοχής αν εκεί σκοντάψει ο σχηματισμός κυβέρνησης έκτακτης εθνικής ανάγκης, πριν και μετά τις εκλογές. Οι πολιτικές πρωτοβουλίες απευθύνονται πρωταρχικά σε όλες τις δυνάμεις που θέλουν ένα εθνικό σχέδιο διάσωσης εντός της ευρωζώνης, στις δυνάμεις του ευρωπαϊκού τόξου και ξεσκεπάζουν την υποκρισία και τον τυχοδιωκτισμό αυτών που έχουν ψηφίσει το Μάαστριχτ της νομισματικής ένωσης, θέλουν και το ευρώ και το ευρωομόλογο και τη “δημοσιονομική ενοποίηση” και τη ρευστότητα της ΕΚΤ και τα λεφτά της τρόικας αλλά εμφανίζονται να έχουν στην τσέπη ένα ειδυλλιακό σενάριο παντελώς άσχετο με τις σημερινές πραγματικότητες της Ευρωζώνης. Είναι ιστορικές οι ευθύνες του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά που μετέχει στο ίδιο κόμμα με την Μέρκελ και τον Σαρκοζί οι οποίοι επιβάλουν τα όρια των επιλογών της χώρας μας. Η εθνική συστράτευση είναι προϋπόθεση για να απομακρυνθούν οι γύπες (vulture funds) που κόβουν βόλτες πάνω από το “πτώμα” της ελληνικής οικονομίας. Αυτοί αντιλαμβάνονται την αναγκαία αναπτυξιακή εκμετάλλευση της δημόσιας περιουσίας και την αναδιάρθρωση του χρέους σαν μηχανισμούς αφελληνισμού του τραπεζικού συστήματος σε εξευτελιστικές τιμές και μέσω αυτού ολόκληρου του παραγωγικού δυναμικού της χώρας. Εφόσον αυτές οι πολιτικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες ξετυλιχτούν με ειλικρίνεια και αξιοπιστία κι όχι με τα γνωστά προσχηματικά τερτίπια των καθιερωμένων πολιτικών σκηνικών θα είναι καλό για τη χώρα η νέα δανειακή συμφωνία να εγκριθεί με αυξημένη πλειοψηφία ακόμα κι αν το τίμημα είναι η άμεση προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία με το διακύβευμα: εθνικό σχέδιο διάσωσης εντός της σημερινής κι όχι μιας φανταστικής ευρωζώνης ή άμεση χρεωκοπία και έξοδος από το κοινό νόμισμα. Είναι τόσο το μέγεθος της απειλής που αντιμετωπίζει η χώρα που όλα τα κόμματα, όλες οι ηγεσίες, όλοι τους ανεξαιρέτως πρέπει να αρχίζουν να σκέφτονται τη διάσωση της Ελλάδας δίχως αυτούς υποχρεωτικά σε πρώτο ρόλο στο τιμόνι της χώρας. Η πατρίδα δεν ταυτίζεται με κανένα κόμμα η πολύ περισσότερο με καμιά μεμονωμένη και εφήμερη ηγεσία είτε Παπανδρέου λέγεται, είτε Σαμαράς, είτε... Είναι αυτονόητο ότι σήμερα δεν έχουν θέση τα “εγώ πάση θυσία έστω και μέσα από το χάος” ούτε τα “εγώ ή το χάος”.

Μόνη λύση το τύπωμα 2 τρις Ευρώ

Γρηγόρης Νικολόπουλος Η Ευρώπη αποφάσισε να αυξήσει τα χρήματα του μηχανισμού στήριξης EFSF σε περισσότερα απο 1 τρις ευρώ. Αποφάσισε επίσης να φτιάξει ένα ειδικό χρηματοδοτικό όχημα για να υλοποιήσει τις χρηματοδοτήσεις. Αυτό σημαίνει οτι θα χρειαστεί στους επόμενους μήνες κάποιες εκατοντάδες δις ή ίσως και ένα τρίς ευρώ που θα χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Αποφάσισε επίσης οτι οι προυπολογισμοί των χωρών μελών δεν θα επιβαρρυνθούν με αυτά τα κεφάλαια. Και κατέληξε στο συμπέρασμα – ευχή οτι τα λεφτά αυτά θα τα βάλουν οι Κινέζοι, οι Ινδοί και οι Βραζιλιάνοι που θα αγοράσουν ευρωπαικά ομόλογα. Υπάρχουν λοιπόν δυο ζητήματα: Πρώτον αν τα λεφτά αυτά φτάνουν για να αντιμετωπισθεί η κρίση χρέους. Σύμφωνα με τους αμερικανούς αλλά και πάρα πολλλούς ευρωπαίους αναλυτές, η Ευρώπη θα χρειασθεί 2 τρις ευρώ και όχι ένα. Άρα τα λεφτά δεν φτάνουν. Ας υποθέσουμε όμως οτι οι ευρωπαίοι γνωρίζουν καλύτερα, οτι έχουν κάνει σωστούς υπολογισμούς και οτι το 1 τρις φτάνει. Πάμε στο δεύτερο ερώτημα: Θα βρεί η Ευρώπη τα λεφτά; Θα πληρώσουν τη νύφη οι Κινέζοι, οι Ινδοί και οι Βραζιλιάνοι; Ίσως ναί, ίσως όχι. Ίσως βάλουν κάποια λεφτά σε ένδειξη καλής θελήσεως, αλλά αν δεν βάλουν το συνολικό ποσό. Τι θα γίνει τότε; Τι θα γίνει αν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες δεν χρηματοδοτήσουν τη Γηραιά Ήπειρο με την ακόμη πιο γηραιά νοοτροπία και την ακόμη πιο γηραιά οικονομία; Έχουμε γράψει επανειλημμένως απο αυτή τη στήλη την άποψη μας, οτι η μόνη λύση για την Ευρώπη είναι το τύπωμα χρήματος. Η λύση αυτή είναι αναγκαία και κατά τη γνώμη μου είναι νομοτελειακή. Δηλαδή θα φτάσουμε αναγκαστικά σε αυτή τη λύση, θέλει δεν θέλει η Ευρώπη, θέλει δεν θέλει η Μέρκελ. Και όταν μιλάμε για τύπωμα χρήματος, εννοούμε οτι αυτό θα γίνει μέσω της εγγύησης απο την ΕΚΤ όλων των ομολόγων που ήδη έχουν εκδωθεί απο τις ευρωπαικές χώρες, ή μέσω της έκδοσης Ευρωομολόγου με το οποίο θα χρηματοδοτούνται όλες οι ευρωπαικές χώρες. Αυτά θα αυξήσουν τον πληθωρισμό στην Ευρώπη (οριακά) και θα οδηγήσουν σε υποτίμηση του ευρώ κατά ένα ποσοστό που θα κρίνουν οι αγορές, της τάξεως του 10-20%. Κάτι το οποίο θα είναι σωτήριο για την εξυγίανση και την ανάπτυξη της ευρωπαικής οικονομίας. Μέχρι στιγμής η Ευρώπη δεν έχει αποφασίσει να προχωρήσει σε αυτή τη λύση. Προτιμά να πιέσει τα εισοδήματα και να μειώσει τις δαπάνες προκειμένου να πετύχουν οι χώρες πρωτογεννή πλεονάσματα και μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι οικονομίες της Ευρώπης. Όσο και αν προσπαθήσουν όμως οι ευρωπαικοί λαοί να μειώσουν το κόστος παραγωγής τους, ακόμη και αν διαλύσουν το κοινωνικό κράτος, αν καταργήσουν το οκτάωρο και το πενθήμερο, αν κόψουν στη μέση τις συντάξεις και τους μισθούς, ποτέ δεν θα καταφέρουν να πέσουν στο κόστος των αναπτυσσόμενων χωρών. Είναι μάταιος κόπος και είναι και ιστορικό λάθος. Διότι η Ευρώπη έδωσε επι αιώνες μάχες για να φτιάξει τις δημοκρατίες της, για να εξασφαλίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να πετύχει την ευημερία της τελευταίας δεκαετίας. Και φυσικά οι λαοί της δεν θα δεχθούν αυτή την υποβάθμιση. Αναγκαστικά λοιπόν η Ευρώπη θα καταλήξει να τυπώσει χρήμα και αυτό θα φέρει και την άμεση ανακούφιση απο την πίεση της αγοράς και θα λύσει για πολλά χρόνια το πρόβλημα της υπερχρέωσης. Ίσως τελικά, για να πεισθεί η Ευρώπη να προχωρήσει σε αυτή τη σωστή λύση πρέπει πρώτα να φτάσει η κρίση στην Ιταλία και τη Γαλλία, να κινδυνεύσει με άμεση διάλυση το ευρωπαικό οικοδόμημα, να ξεσηκωθούν οι Γερμανοί εργάτες που στενάζουν απο τη λιτότητα μια δεκαετία για να καταλάβουν οι ηγέτες τι πρέπει να κάνουν. Διότι σήμερα, βρίσκονται πολύ μακριά απο τις ανάγκες των λαών τους, προσπαθώντας να ακολουθήσουν τις επιταγές ενός βλακώδους και αναχρονιστικού «manual» πο λέει οτι οι αριθμοί πρέπει να ευημερούν ακόμη κι αν χρειάζεται να εξαθλιωθούν ολόκληροι λαοί για να επιτευχθεί αυτό.

Το θεμελιώδες έλλειμμα της οικονομίας

Του Πασχου Μανδραβελη Αν φέτος όλα τα πράγματα πάνε καλά, η Ελλάδα θα έχει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών περί τα 20 δισ. ευρώ. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι, αφού καταναλώσουμε τη δική μας παραγωγή, φάμε τα λεφτά των εξαγωγών, ξοδέψουμε ό,τι άφησαν οι τουρίστες, όσα έφερε η ναυτιλία, όσα εμβάσματα έστειλαν οι Ελληνες του εξωτερικού, όσες επιδοτήσεις πήραμε από την Ε.Ε. κ.ά., θα χρειαστούμε άλλα 20 δισ. ευρώ για να διατηρήσουμε το σημερινό επίπεδο διαβίωσης. Πού θα βρεθούν αυτά τα λεφτά; Από τον εξωτερικό δανεισμό· κυρίως κρατικό, αλλά και ιδιωτικό. Οπότε έχει εν μέρει δίκιο ο κ. Καρατζαφέρης, ο οποίος διακηρύσσει ότι προτιμά να πεινάσουμε (εμείς, όχι αυτός) για να διατηρήσουμε την κατά τον ίδιο «εθνική ανεξαρτησία». Αν κάνουμε στάση πληρωμών, πρέπει να βρούμε 20 δισ. για να αναπληρώσουμε αυτά που δεν θα μπορούμε να βρούμε από τις αγορές ή τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Κι αυτά τα 20 δισ. δεν πάνε μόνο σε αυτοκίνητα και iPad. Xρειάζονται για να αγοράζουμε ένα εκατομμύριο τόνους σιτηρά και 500.000 τόνους καλαμπόκι κατ’ έτος. Ενα δισεκατομμύριο ευρώ δίνουμε για εισαγωγές κρέατος και 13,5 δισ. δώσαμε το 2010 για αγορές πετρελαιοειδών. Ακολουθώντας «φιλολαϊκές» πολιτικές όλα αυτά τα χρόνια και δίνοντας φθηνά το πετρέλαιο θέρμανσης, δημιουργούσαμε αντικίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας (π.χ. μόνωση σπιτιών) ή για υποκατάσταση του πετρελαίου από εναλλακτικές πηγές (γεωθερμία, ήλιος, αέρας). Σύμφωνα με την απάντηση που έδωσε στον ευρωβουλευτή του Συνασπισμού κ. Δημήτρη Παπαδημούλη ο τότε επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων κ. Χοακίν Αλμούνια, το 2005 η Ελλάδα κάλυπτε το 57,5% των ενεργειακών της αναγκών από το πετρέλαιο, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. των 27 (που έχει και πολλές βόρειες χώρες) ήταν 36,7%. Και το πιο τραγικό δεν είναι αυτό. Είναι ότι την εποχή των εύκολων, δανεικών και παχέων αγελάδων (2000 - 2005) η Ε.Ε. μείωσε την εξάρτησή της από το πετρέλαιο κατά μία ποσοστιαία μονάδα, ενώ η Ελλάδα την αύξησε ισόποσα! Παραγωγή και κατανάλωση Το πρόβλημα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λύνεται με δυόμισι τρόπους. Ο πρώτος είναι να αυξήσουμε την παραγωγή στο επίπεδο της κατανάλωσής μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει κατ’ ανάγκη να παράγουμε ό,τι καταναλώνουμε· η παραγωγή σιταριού, για παράδειγμα, γίνεται πολύ πιο φθηνά στις αχανείς εκτάσεις της Ουκρανίας ή του Καναδά, σε σχέση με τα μικρά χωράφια της Ελλάδος. Σημαίνει όμως ότι πρέπει να παράγουμε άλλα πράγματα, που θα εξάγουμε και με τα λεφτά των εξαγωγών να αγοράζουμε όσα εισάγουμε. Μπορούμε επίσης να υποκαταστήσουμε εισαγωγές· η κατανάλωση π.χ. πετρελαίου μπορεί να μειωθεί δραστικά με μικρές επενδύσεις μόνωσης στις κατοικίες ή τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Σήμερα, όμως, η ελληνική οικονομία είναι προσανατολισμένη στην παραγωγή υπηρεσιών προς αλλήλους. Ακόμη κι αν οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι εκατοντάδες χιλιάδες δικηγόροι, μηχανικοί, διαφημιστές, δημοσιογράφοι, λογιστές, μικρέμποροι κ.λπ. παρήγαν άριστες υπηρεσίες, στο τέλος της ημέρας θα έπρεπε, να φάνε, να ντυθούν, να ζεσταθούν. Αν δεν υπάρχει η παραγωγική βάση της οικονομίας που να στηρίξει τον τομέα των υπηρεσιών, ο τομέας των υπηρεσιών δεν μπορεί να φτιάξει από τον αέρα προϊόντα. Εκτός αν αυτός είναι εξωστρεφής, φέρνει δηλαδή λεφτά απ’ έξω, όπως είναι στην Ελλάδα ο τουρισμός και η ναυτιλία. Δυστυχώς, τα άφθονα δανεικά που εισέρρεαν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δημιούργησαν την ψευδαίσθηση ότι ο τομέας των εσωτερικών υπηρεσιών μπορεί να διογκώνεται εσαεί χωρίς να χρειάζεται κανείς να παράγει είτε πραγματικά προϊόντα είτε υπηρεσίες προς εξαγωγή. Η δε στροφή μεγάλου μέρους του παραγωγικού πληθυσμού στον τομέα των εσωστρεφών υπηρεσιών δημιούργησε επιπλέον εμπόδια στην πραγματική παραγωγή. Υπηρεσίες και διαφθορά Ετσι, για να επιβιώνει και να ακμάζει ο τεράστιος αυτός τομέας των υπηρεσιών έπρεπε να μετέρχεται δύο τρόπους. Ο πρώτος ήταν η διαφθορά και ο δεύτερος η νομοθετημένη απομύζηση εισοδημάτων από τους πολίτες. Ο μικρέμπορος έπρεπε να φοροδιαφύγει («δεν βγαίνει αλλιώς το μαγαζί»), ο γιατρός να συνταγογραφήσει περισσότερο, ο φαρμακοποιός να έχει νομοθετημένο υψηλό ποσοστό κέρδους, ο δικηγόρος να παρίσταται ακόμη κι εκεί όπου δεν χρειάζεται ώστε να εισπράττει το παράβολο, ο μηχανικός να εκδίδει αζημίως και υποχρεωτικώς για τους πολίτες πιστοποιητικά που κανείς δεν κοιτά, δεν ελέγχει και κανείς δεν χρειάζεται κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, οι Ελληνες πολίτες υποχρεωτικώς χρηματοδοτούσαν αυτή την τεράστια αγορά εσωτερικών υπηρεσιών από την ύπαρξη ενός δαιδαλώδους συστήματος κλειστών επαγγελμάτων. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι όλα αυτά –διαφθορά, παράβολα, πιστοποιητικά κ.λπ., που χρησίμευαν μόνο για να συντηρούνται οι στρατιές δικηγόρων, φαρμακοποιών, μηχανικών, δημοσιογράφων κ.ά.– ήταν επιπλέον εμπόδια για όσους ήθελαν πραγματικά να παράγουν είτε για την εσωτερική είτε για την εξωτερική αγορά. Το αποτέλεσμα ήταν να συρρικνώνεται κι άλλο ο παραγωγικός τομέας, να δημιουργείται ανεργία, η οποία αντιμετωπιζόταν με τη διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών· είτε με προσλήψεις στο κράτος είτε με επιπλέον κρατική «προστασία» άλλων κλάδων υπηρεσιών. Το επιπλέον κράτος και η επιπλέον «προστασία» του τομέα των υπηρεσιών δημιουργούσε νέα εμπόδια στην υγιή επιχειρηματικότητα κ.ο.κ. Ο φαύλος κύκλος φρέναρε απότομα, μόλις έκλεισε ο τροφοδότης λογαριασμός του συστήματος, δηλαδή τα δανεικά από τις αγορές. Και σήμερα δανειζόμαστε (ελέω Μνημονίου), αλλά όχι τόσο, όσο τουλάχιστον χρειάζεται για να αναπαραχθεί και να διογκωθεί το μοντέλο. Ετσι τώρα η ελληνική οικονομία έχει μπει στο ήμισυ τής κατά Σουμπέτερ δημιουργικής καταστροφής. Επειδή λείπει η άπλετη ρευστότητα που προσέφεραν τα δανεικά, τα μικρομάγαζα κλείνουν. Ολος ο τομέας αυτών των εξωτικών υπηρεσιών ξεφουσκώνει (αυτή η χώρα έχει 26 καταγεγραμμένες εταιρείες δημοσκοπήσεων!) και απομένει το δεύτερο κομμάτι, να γίνει δηλαδή αυτή η καταστροφή δημιουργική. Εδώ όμως μπαίνει η εγκληματική ολιγωρία της κυβέρνησης, η οποία αντί να απελευθερώσει την οικονομία, όλη μέρα κοσκινίζει. Ετσι, η χώρα ζει την αναγκαία καταστροφή ολόκληρων κλάδων, αλλά δεν έχει την ελευθερία ανάταξής της. Κι αυτό, επειδή διάφοροι συνδικαλιστές εκβιάζουν και έμφοβοι υπουργοί υποκύπτουν. Υποτίμηση: εντός, εκτός και επί τα αυτά Ο δεύτερος τρόπος εξισορρόπησης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι αυτός που ζούμε τώρα. Είναι η μείωση της κατανάλωσης στο επίπεδο της παραγωγής μας. Το έλλειμμα των 20 δισ. αναγκαστικά θα μηδενιστεί. Είτε σε μία μέρα διά της χρεοκοπίας είτε σταδιακά με τη μείωση των δανεικών. Οχι μόνο των κρατικών, αλλά και των ιδιωτικών. Ηδη πολλές ελληνικές εταιρείες έχουν προβλήματα στις εξωτερικές αγορές· οι εγγυητικές επιστολές ελληνικών τραπεζών δεν γίνονται δεκτές και ξένες τράπεζες δεν δανείζουν ελληνικές επιχειρήσεις, επειδή φοβούνται ότι η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει. Αυτός είναι ο κατήφορος που ζούμε σήμερα και το πρόβλημα είναι ότι, αντί να φρενάρουμε, τον επιταχύνουμε. Οι συντεχνίες παλεύουν δυναμικά για μεγαλύτερα κομμάτια της συρρικνούμενης πίτας (χαρακτηριστική είναι η απεργία των δικηγόρων για να συντηρήσουν την υποχρεωτική παράστασή τους ακόμη και εκεί όπου δεν χρειάζονται), ενώ πολλάκις ο αγώνας τους επιφέρει σημαντικά πλήγματα στους μόνους τομείς που φέρνουν λεφτά στην οικονομία, δηλαδή στον τουρισμό και στη ναυτιλία. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν μπαίνει σε τροχιά αυξημένης παραγωγικότητας, αλλά οι καθημερινές διαμαρτυρίες ροκανίζουν την όποια εξωστρέφεια της οικονομίας. Τέλος, ο μισός τρόπος που προαναφέραμε για την εξισορρόπηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι αυτός που συνήθως κάνουν όλες οι χώρες. Καταλήγουν κάπου στο ενδιάμεσο της διαφοράς· υφίστανται κάποια αναγκαστική μείωση της κατανάλωσης, αλλά το στοίχημά τους είναι να καλύψουν όσο μεγαλύτερη διαφορά μπορούν διά της αυξημένης παραγωγής. Σ’ αυτό συμβάλλουν όλοι. Η κυβέρνηση απελευθερώνοντας την οικονομία, η αντιπολίτευση στηρίζοντας (και ουχί χαιρετώντας τους διάφορους Θύμιους), οι εργαζόμενοι υπογράφοντας νέα κοινωνικά συμβόλαια για την επόμενη μέρα της οικονομικής ανάκαμψης κ.λπ. Στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν ανεβάζουμε την παραγωγή για να συναντήσει όσο πιο ψηλά γίνεται την κατιούσα κατανάλωση, αλλά κάνουμε ό,τι μπορούμε για να παράγουμε λιγότερο, με δευτερογενή συνέπεια η κατανάλωση να συναντήσει την παραγωγή ακόμη πιο χαμηλά από τα σημερινά επίπεδα. Παλιότερα υπήρχε κι ένας τρίτος δρόμος για να διορθωθούν τα χάλια στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η υποτίμηση του νομίσματος. Αυτό μείωνε αφανώς την κατανάλωση. Μπορεί όλοι να έπαιρναν ακέραιους τους ονομαστικούς μισθούς, μόνο που αυτοί οι μισθοί αγόραζαν λιγότερα προϊόντα. Οχι μόνο τα εισαγόμενα, αλλά και τα εγχώρια που χρειάζονταν για την παραγωγή τους εισαγόμενες πρώτες ύλες (π.χ. πετρέλαιο). Οι διάφοροι όψιμοι φίλοι της δραχμής (κυρίως αυτοί που έχουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό και περιμένουν μια εθνική καταστροφή για να αγοράσουν φθηνά) αποκρύπτουν ότι τα συναλλαγματικά παιγνίδια βοηθούν βραχυπρόθεσμα την οικονομία αλλά χαντακώνουν μακροπρόθεσμα τους εργαζόμενους. Ο προσφιλής σε όλους Πολ Κρούγκμαν έγραφε στις 5 Μαΐου 2010: «Ακόμη και με αναδιάρθρωση του χρέους, η Ελλάδα θα έχει μεγάλο πρόβλημα, αναγκασμένη να εφαρμόσει έντονη λιτότητα –προκαλώντας βαθιά ύφεση– μόνο και μόνο για να μειώσει το πρωτογενές έλλειμμα, χωρίς τους τόκους. Το μοναδικό πράγμα που θα περιόριζε την ανάγκη για λιτότητα, ο μόνος δρόμος για την ανάπτυξη είναι περισσότερες εξαγωγές, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν στην Ελλάδα πέσουν δραματικά τα κόστη και οι τιμές σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη». Αυτό λέγεται εσωτερική υποτίμηση και αν, όπως προέβλεψε ο Κρούγκμαν, αποτύχει κι αυτή, τότε δεν απομένει παρά η κανονική υποτίμηση, αλλά εκτός ευρώ.

Ας αναλάβει ο λαός τις ευθύνες του...

Άγγελος Στάγκος Όποιος έχει έστω και ελάχιστο μυαλό στο κεφάλι του, όποιος έχει κάποια επαφή με τη λογική, αισθάνεται σίγουρα θλίψη και αηδία με όσα συνέβησαν στις παρελάσεις για την επέτειο του «ΟΧΙ» σε διάφορες πόλεις της χώρας και κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Θλίψη και αηδία γιατί για άλλη μία φορά το κράτος ηττήθηκε πανηγυρικά από ένα συνοθύλευμα μερικών εκατοντάδων ατόμων, σε σημείο που να αναγκαστεί να το βάλει στα πόδια ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θλίψη και αηδία γιατί η πλειοψηφία των παρισταμένων κοιτούσε με απάθεια και χωρίς να αντιδρά ενδεχομένως και να το ευχαριστιόταν) τον εξευτελισμό της χώρας στην ακραία του μορφή, θλίψη και αηδία γιατί είναι πλέον σαφές ότι το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας είναι βουτηγμένο μέχρι το λαιμό στο λαϊκισμό, δεν θέλει να αντικρύσει την πραγματικότητα και να παλέψει για να βγει από τη μαύρη τρύπα και επομένως δεν πρόκειται να βγει. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στα επεισόδια πρωτοστατούσαν διάφοροι του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. σε συνεργασία σε ορισμένες πόλεις με χούλιγκανς του ποδοσφαίρου (Θεσσαλονίκη, Βόλο), με κάποιους συνδικαλιστές, με «αγανακτισμένους» αγνώστου προέλευσης, ακόμη και με ακροδεξιούς. Ο Τσίπρας είχε μιλήσει για διαμαρτυρίες σε παρελάσεις, ακόμη και σε κοινωνικές εκδηλώσεις, ώστε να μη μπορούν να σταθούν τα στελέχη της κυβέρνησης, το κόμμα του έχει δοξαστεί στους προπηλακισμούς και ο Σκουρλέτης, ο εκπρόσωπος Τύπου πρόσφερε πλήρη κάλυψη στα παλληκάρια του. Μετά πήγαν να το μαζέψουν, αλλά η ζημιά έχει γίνει και ό,τι εξηγήσεις και να δώσει σήμερα ο Τσίπρας στον Παπούλια, δεν θα είναι πιστευτός. Άλλωστε, είναι υπερήφανος για τις επιδόσεις του και επιμένει να πάει τη χώρα σε εκλογές με κάθε τρόπο. Στο μεταξύ έχει φουντώσει πάλι ένα απερίγραπτο «κίνημα αδούλωτων» που αντιδρούν στην εποπτεία από τους εταίρους, που λένε ασυναρτησίες, γράφουν μπούρδες και ψέματα, που ουσιαστικά επιζητούν την κατάρρευση της χώρας και την επιστροφή στη δραχμή. Εδώ που τα λέμε, η χώρα έχει ήδη καταρρεύσει (τα καμώματα της ΟΛΜΕ και η συμπεριφορά πολλών μαθητών στην παρέλαση το αποδεικνύει) και η κυβέρνηση δεν είναι πια σε θέση να λειτουργήσει και να ελέγξει τα πράγματα. Αλλά και τι να ελέγξει (πέρα από τις αδυναμίες της) σε ένα λαό με τέτοια συμπεριφορά, που θέλει να παραμείνει στο ευρώ, αλλά δεν δέχεται την εποπτεία ως μέλος της Ευρωζώνης. Θέλει προφανώς να συνεχιστεί η φοροδιαφυγή, να υπάρχουν 100.000 άνθρωποι που έπαιρναν τις συντάξεις πεθαμένων συγγενών τους και άλλοι τόσοι ανάπηροι-μαϊμούδες, θέλει δημόσιους υπαλλήλους να πληρώνονται και να μην πατάνε στο γραφείο, θέλει σχολεία όπου τα παιδιά δεν θα μαθαίνουν γράμματα και βεβαίως θέλει και τη Λάρισα παγκόσμια πρωταθλήτρια στα Καγιέν. Θέλει δηλαδή τα πάντα, όλα, στο όνομα της εθνικής υπερηφάνειας. Αν και είναι πολύ πιθανό ότι οι εκλογές δεν θα αλλάξουν την κατάσταση και ας έχουν πολλοί ψευδαισθήσεις, όπως είναι επίσης πολύ πιθανό να μας συμβεί κάποιο κακό στη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας, οι εκλογές είναι ίσως αναπότρεπτες. Μπορεί ο Παπανδρέου να μην τις θέλει, όπως και οι δανειστές, αλλά η κατάσταση οδηγεί σε αυτές. Και στο κάτω – κάτω της γραφής, ας αναλάβει και αυτός ο λαός, που όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει, τις ευθύνες του!

Τα 50 καλύτερα φαγητά του κόσμου

Το διαδίκτυο μίλησε και οι χρήστες του CNNGO ψήφισαν την λίστα με τα 50 αγαπημένα τους φαγητά από όλες τις κουζίνες του κόσμου. Ποιος είναι όμως, ο τελικός νικητής; Παρασκευή, 21 Οκτωβρίου 2011 Ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους αντιπαραθέσεων στο διαδίκτυο έχει να κάνει με το φαγητό. Συχνά, θα εμφανιστούν οι υπέρμαχοι της μιας ή της άλλης κουζίνας για να πείσουν τους υπόλοιπους ότι η δική τους παραδοσιακή κουζίνα είναι η «καλύτερη» σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αίσθηση της γεύσης βέβαια, είναι ελεύθερη από εθνικούς περιορισμούς και ξεχωρίζει μόνο το νόστιμο από το λιγότερο νόστιμο! Εσείς πόσα από αυτά τα πιάτα έχετε δοκιμάσει; 50. Goi cuon, Βιετνάμ Tο συγκεκριμένο σνακ αποτελείται, μεταξύ άλλων, από χοιρινό, γαρίδες, μυρωδικά και ρύζι τα οποία τυλίγονται σε ριζόχαρτο. Σερβίρεται σε θερμοκρασία δωματίου, συνοδεία μιας γλυκιάς σάλτσας από καβουρδισμένα φιστίκια. 49. Lechon, Φιλιππίνες Πρόκειται για χοιρινό γάλακτος, διαλεχτό για το τρυφερό κρέας του, το οποίο σουβλίζεται σε φωτιά για αρκετές ώρες. Είναι έτοιμο όταν πάνω από το τρυφερό και ζουμερό κρέας υπάρχει μια λεπτή και τραγανή πέτσα. 48. Ζαμπόν Πάρμας, Ιταλία Ίσως το πιο «ευέλικτο» αλλαντικό, το οποίο ταιριάζει πολύ με πεπόνι. Ταιριάζει επίσης, άψογα στην πίτσα ή στα σάντουιτς. Το αλμυρό αυτό αλλαντικό οφείλει τη χαρακτηριστική του γεύση στην αποξήρανσή του με αέρα. 47. Φετουτσίνι alfredo, Ιταλία Μια από τις πιο χαρακτηριστικές ιταλικές μακαρονάδες, με βασικά συστατικά το βούτυρο και την παρμεζάνα. Μέσα σε δεκαπέντε περίπου λεπτά έχετε έτοιμο ένα απλό, αλλά γευστικότατο, πιάτο. 46. Maple Syrup, Καναδάς Πρόκειται για το χαρακτηριστικό σιρόπι που περιχύνει τηγανίτες και βάφλες, με καταγωγή από τον Καναδά, το οποίο δεν πρέπει να λείπει από καμία κουζίνα που σέβεται τον (αμερικανικό) εαυτό της. 45. Roti prata, Σιγκαπούρη Χωρίς το χαρακτηριστικό ψωμί Roti prata, το κάρυ ομολογουμένως θα ήταν κάπως «λειψό», αφού δεν θα είχαμε τίποτα να βουτήξουμε μέσα στις πλούσιες και πικάντικες σάλτσες του. 44. Laksa, Σιγκαπούρη Ένα μπολ Laksa μας ταξιδεύει ταυτόχρονα σε πολλές χώρες, αφού περιέχει καλά βρασμένα ζυμαρικά, πικάντικο ζουμί με άρωμα καρύδας, κομματάκια κοτόπουλου και γαρίδες. 43. Fajitas, Μεξικό Η μεξικάνικη εκδοχή του σουβλακιού είναι η αποθέωση της φιλοσοφίας «κάν'το μόνος σου»: Αφού ζεστάνουμε τις λεπτές πίτες από καλαμπόκι, τις γεμίζουμε με όποια υλικά θέλουμε. Παραδοσιακά γεμίζονται με κιμά ή κοτόπουλο με σάλτσα, καυτερές πράσινες πιπερίτσες, φρέσκια ντομάτα, τυρί, sour cream και γουακαμόλε (ντιπ από αβοκάντο). 42. Hamburger, Γερμανία Το διασημότερο σάντουιτς που έχει κατακτήσει όλο τον κόσμο έχει τις ρίζες του στη Γερμανία, αλλά καθιερώθηκε στα φτωχικά εστιατόρια της Νέας Υόρκης της αρχής του 20ού αιώνα. 41. Galbi, Κορέα Το Galbi είναι μια από τις πιο απολαυστικές λιχουδιές που θα βρείτε στην Κορέα, που συνδυάζει ιδανικά το γλυκό και το αλμυρό με τα παϊδάκια, χοιρινά ή μοσχαρίσια. 40. Bibimbap, Κορέα Ο συνδυασμός λαχανικών και μοσχαρίσιου κρέατος δεν είναι τόσο πρωτότυπος, όσο το πώς «δένονται» μαζί στη συγκεκριμένη περίπτωση, με ένα μισοψημένο αυγό! Σερβίρεται με ρύζι στον ατμό. 39. Masala dosa, Ινδία Το Masala dosa είναι μια τραγανή κρέπα με γέμιση πουρέ πατάτας, η οποία σερβίρεται με διάφορες σως από καρύδα, πίκλες, ντομάτα και φακές. Ό,τι πρέπει για πρωινό. 38. Βrownie με παγωτό βανίλια, ΗΠΑ Ένα «παγκόσμιας» αποδοχής γλύκισμα που δίνει λύση στο αιώνιο δίλημμα μεταξύ κέικ και παγωτού. Μόνο προσοχή, γιατί οι θερμίδες του δε λυπούνται κανέναν. 37. Chips, ΗΠΑ Δεν είναι τυχαίο που μια τόσο απλή συνταγή (τηγανιτές λεπτοκομμένες πατάτες με αλάτι) έχει γίνει παγκόσμιο φαινόμενο. 36. Moo nam tok, Ταϊλάνδη Αυτό το παραδοσιακό ταϊλανδέζικο πιάτο αποτελείται από χοιρινό στη σχάρα με χυμό λεμονιού, πράσινα κρεμμύδια, τσίλι, μέντα, σάλτσα ψαριού και ψητό ρύζι. 35. Πίτσα ναπολιτάνα, Ιταλία Η καλύτερη και αυθεντικότερη πίτσα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι στην Νάπολη και δεν χρειάζεται τίποτα άλλο παρά ζυμάρι, ντομάτες, λάδι, αλάτι, βασιλικό και ένα φούρνο. 34. Dumpling γαρίδας, Χονγκ Κονγκ Αυτό το απλό είδος ντιμ σαμ με ζουμερές, αχνιστές γαρίδες τυλιχτές σε διάφανο ριζόχαρτο, είναι ένα από τα πιο διάσημα πιάτα ψαρικών στο Χονγκ Κονγκ. 33. Paella θαλασσινών, Ισπανία Το πιο διάσημο πιάτο από την Ισπανία συνδυάζει φρέσκα φρούτα της θάλασσας όπως γαρίδες, στρείδια και αστακούς, με λευκό ρύζι, μπαχαρικά, λάδι και αλάτι. 32. Αστακός, παντού Έχει περάσει ο καιρός που ο αστακός ήταν απλησίαστος για τους περισσότερους από εμάς λόγω τιμής. Για να βγάλετε τα καλύτερα αρώματά του, απλά βράστε τον και σερβίρετε με βούτυρο και λεμόνι. 31. Τηγανητό κοτόπουλο, ΗΠΑ Αυτή η αμερικανική λιχουδιά έχει πολλούς θαυμαστές ανά τον κόσμο, χάρη στην απλότητα της. Μόνο μην το παρακάνετε αν έχετε θέμα με την... χοληστερίνη σας. 30. Cheeseburger, ΗΠΑ Το τσιζμπεργκερ είναι η απόδειξη της δυνατότητας που έχει μια φέτα τυρί να πάρει κάτι τέλειο και να το κάνει ακόμα καλύτερο. 29. Chili καβούρι, Σιγκαπούρη Μερικοί θεωρούν ότι αυτή η λιχουδιά από τη Σιγκαπούρη είναι πολύ δύσκολη συνταγή. Το πιο δύσκολο πάντως, είναι σίγουρα το πως θα σταματήσετε να την τρώτε. 28. BBQ Χοιρινό, Χονγκ Κονγκ Η κινέζικη εκδοχή του μπάρμπεκιου δεν υστερεί σε τίποτα, αφού με όλα τα κρέατα γίνονται μελωμένα και αποκτούν μια θεσπέσια τρυφερή υφή που ταιριάζει με τα πάντα. 27. Tacos, Μεξικό Άλλη μια μεξικάνικη νότα, με τραγανές τορτίγιες γεμιστές με κιμά, σάλτσα γουακαμόλε, κρεμμύδια και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. 26. Penang assam laksa, Μαλαισία Αυτό το πιάτο παίρνει κομμάτια από σκουμπρί και με τσίλι, μέντα, λεμονόχορτο και ανανά, καταφέρνει να ενθουσιάσει ακόμα και τον πιο διστακτικό τουρίστα. 25. Σοκολάτα, Μεξικό Σταθερά καταλαμβάνει τις πρώτες θέσεις στις προτιμήσεις όλων μας, από την εποχή που οι Μάγια την έκαναν... ρόφημα. 24. Τηγανιτό ρύζι, Ταϊλάνδη Όλοι μπορούν να τηγανίσουν ρύζι, αλλά κανείς δεν μπορεί να το τηγανίσει όσο καλά το τηγανίζουν στην Ταϊλάνδη. 23. Bulgogi, Κορέα Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει φωτιά και κρέας και αυτό το κορεάτικο πιάτο αποτελεί ένα πλήρες γεύμα από μόνο του: ρύζι, μοσχάρι, αυγό και ανάμικτα λαχανικά. 22. Τάρτα αυγού, Χονγκ Κονγκ Αυτή την γλυκιά τάρτα θα την βρείτε σε όλο το Χονγκ Κονγκ, από τα πιο πολυτελή ξενοδοχείο μέχρι τους πιο μικρούς φούρνους, οπότε δεν έχετε δικαιολογία να μην το φάτε φρέσκο. 21. Fish 'n' chips, Αγγλία Είναι το κατεξοχήν παραδοσιακό αγγλικό πιάτο, μαζί με το... πρωινό. Η απλότητα του χυλωμένου τηγανιτού μπακαλιάρου με αλάτι και ξύδι, παρέα με μια χούφτα πατάτες τηγανιτές δεν γνωρίζει σύνορα. 20. Pho, Βιετνάμ Ένα εξαιρετικά απλό και λιτό πιάτο από το Βιετνάμ, το οποίο σας παρέχει ό,τι χρειάζεστε με ζωμό, φρέσκα νουντλς από ρύζι, λίγα μπαχαρικά και συνήθως κοτόπουλο ή μοσχάρι. 19. Πράσινο κάρυ, Ταϊλάνδη Το πράσινο κάρυ με την κρεμώδη αλλά παράλληλα καυτερή σάλτσα είναι από τα πιο δημοφιλή ταϊλανδέζικα πιάτα σε όλο τον κόσμο. 18. Κρουασάν, Γαλλία Το πάντρεμα της σφολιάτας με το βούτυρο είναι ένας ακαταμάχητος συνδυασμός, πόσο μάλλον όταν το γαλλικό αριστούργημα συνοδεύεται από έναν καφέ. 17. Gelato, Ιταλία Μια μεγάλη ανακάλυψη για τους λάτρεις του καλοκαιριού, αφού η πιο αυθεντική εκδοχή του παγωτού έχει μια πιο πλούσια γεύση, αλλά με λιγότερα λιπαρά. 16. Kebab, Τουρκία Ο στενός συγγενής του δικού μας σουβλακιού έχει κατακτήσει τον κόσμο με την απλότητα και τις δυνατές γεύσεις του. 15. Παγωτό, ΗΠΑ Το παγωτό δεν είναι τυχαία το σήμα κατατεθέν του καλοκαιριού. Για την απόλυτη εμπειρία, σερβίρετε το παγωτό σας με τριμμένους ξηρούς καρπούς, σαντιγί και σιρόπι σοκολάτας. 14. Satay, Ινδονησία Ανάλογο concept με το σουβλάκι. Οι Ινδονήσιοι μαρινάρουν τα καλαμάκια τους με τα δικά τους αρώματα και τα σερβίρουν με μια σάλτσα φιστικιού. 13. Chicken rice, Σιγκαπούρη Το «ανεπίσημο» εθνικό πιάτο της Σιγκαπούρης αποτελείται από βραστό κοτόπουλο με μυρωδάτο ρύζι και αγγούρι. Η «μαγεία» γίνεται με τις συνοδευτικές καυτερές σάλτσες από σόγια, τσίλι, σκόρδο και τζίντζερ. 12. Kimchi, Κορέα Το συγκεκριμένο πιάτο λαχανικών είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα και δημοφιλή ορεκτικά στην Κορέα, το οποίο θα δείτε σχεδόν σε κάθε γεύμα. 11. Λαζάνια, Ιταλία Λίγα φαγητά μπορούν να συναγωνιστούν το μεγαλείο ενός ταψιού λαζάνια. Τα στρώματα ζυμαρικών, σάλτσας ντομάτας, κιμά και μπεσαμέλ συνθέτουν ένα γαστρονομικό ποίημα. 10. Massaman curry, Ταϊλάνδη Μπορεί να μην είναι το πιο νόστιμο φαγητό στο κόσμο, αλλά είναι ο βασιλιάς των κάρυ. Πικάντικο, γλυκόξινο και με αρώματα καρύδας, είναι ένας άξιος πρεσβευτής της Ταϋλάνδης. 9. Πάπια Πεκίνου, Κίνα Κάποτε ήταν αποκλειστικό φαγητό των Κινέζων αυτοκρατόρων, αλλά πλέον έχει κατακτήσει τον κόσμο ως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και νόστιμα κινέζικα πιάτα. 8. Ramen, Ιαπωνία Σύμφωνα με το ιαπωνικό πρωτόκολλο, όσο πιο γευστική είναι η σούπα ζυμαρικών σας, τόσο περισσότερο θόρυβο πρέπει να κάνετε όταν την τρώτε, ως ένδειξη τιμής στον σεφ. 7. Dim sum, Χονγκ Κονγκ Κανένα ταξίδι στο Χονγκ Κονγκ δεν είναι ολοκληρωμένο χωρίς να γευτείτε αυτό το διασκεδαστικό και παραδοσιακό καντονέζικο ορεκτικό. 6. Som tam (σαλάτα με παπάγια), Ταϋλάνδη Η τυπική ταϋλανδέζικη σαλάτα έχει, μεταξύ άλλων, σκόρδο, τσίλι με σάλτσα ψαριού, φιστίκια, γαρίδες, ντομάτες, φασόλια και ασφαλώς, τριμμένη πράσινη παπάγια. 5. Pad thai, Ταϋλάνδη Πρόκειται για παραπλήσιο πιάτο του bulgogi. Έχει πολλά θρεπτικά συστατικά που δημιουργούν ενα απολαυστικό πιάτο με noodles, ενώ όλη η «μαγεία» του κρύβεται στην σάλτσα των ζυμαρικών. 4. Tom yam goong, Ταϋλάνδη Αυτό το ταϋλανδέζικο αριστούργημα συνδυάζει γαρίδες, μανιτάρια, ντομάτες, λεμονόχορτο, γκαλανγκάλ και φύλλα καφίρ λάιμ, για μια ξινή, αλμυρή, πικάντικη και γλυκιά εμπειρία. 3. Sushi, Ιαπωνία Δύσκολα θα βρείτε κάτι που να αντικατοπτρίζει την Ιαπωνία τόσο εύστοχα όσο το sushi. Μπορεί η ιδέα του ωμού ψαριού να φαίνεται απλή, αλλά όποιος έχει επιχειρήσει να το φτιάξει μόνος του, ξέρει καλά πόση τεχνική χρειάζεται. 2. Nasi goreng, Ινδονησία Ο συνδυασμός ρυζιού, αυγού, κοτόπουλου και γαρίδας είναι συνηθισμένος στην Ασία, αλλά φαίνεται ότι οι Ινδονήσιοι βρήκαν τον ιδανικό συνδυασμό αυτών των υλικών. 1. Rendang, Ινδονησία Αυτή η λιχουδιά έχει βάση το σιγοψημένο μοσχάρι και το γάλα καρύδας, το οποίο, μεταξύ άλλων, εμπλουτίζεται με λεμονόχορτο, γκαλανγκάλ, σκόρδο και καυτερές πιπεριές για μια γεμάτη και χορταστική γεύση. Θα το βρείτε παντού, σχεδόν σε κάθε τραπέζι της χώρας, πιστοποιώντας το μεγαλείο του.

Γιατί γκρεμίστηκε η Ελλάδα;

του Σταύρου Θεοδωράκη Οι πιτσιρικάδες, έμαθα, απέκτησαν ένα νέο χόμπι. Βάζουν φωτιά στους σωρούς με τα σκουπίδια και μετά κάθονται, στην επόμενη γωνία, και χαζεύουν τον πανικό. Οι φλόγες καίνε τις σακούλες, τους κάδους και αν δεν προλάβει η πυροσβεστική ή οι γείτονες, καψαλίζουν λίγο και τις πολυκατοικίες. Μόνο το βράδυ της Τρίτης είχαμε πενήντα τέτοια κρούσματα. Παράλληλα το ίδιο βράδυ είχαμε μπαράζ επιθέσεων σε δέκα παιδιά πέντε ετών, από συμμορίες ανηλίκων! Θα το έχετε ακούσει. Μπουλούκια νεαρών στριμώχνουν σε ένα δρόμο 2-3 συνομηλίκους τους και τους παίρνουν λεφτά, κινητά, μπουφάν και καμιά φορά και τα παπούτσια. Καμιά φορά βγάζουν μαχαίρι, πότε πότε ρίχνουν και καμιά σφαλιάρα. Οι ειδήσεις βέβαια αυτές, δεν βρίσκουν πια το δρόμο για τα δελτία, ούτε καν για τις εφημερίδες. Οι δημοσιογράφοι άλλωστε είμαστε απασχολημένοι με την Μέρκελ, τον Σαρκοζί, τον Βενιζέλο, την Αλέκα. Θα είναι 50% ή θα είναι 28% το πραγματικό κούρεμα; Θα είναι πιστωτικό γεγονός ή απλό γεγονός; Θα τους λέμε ελεγκτές ή επιτηρητές, αυτούς που θα στείλει η τρόικα; Θα επικυρώσει η Βουλή της ευρωπαϊκές αποφάσεις; Με 151 ή με 180; Η επαναχρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών θα γίνει από την ευρωπαϊκή τράπεζα ή από το ελληνικό δημόσιο; Αυτά είναι τα πέντε ερωτήματα που μας κράτησαν σε εγρήγορση τις τελευταίες μέρες. Αυτά μας ξενυχτούσαν. Σαν τον Αιγέα που περιμένει να δει αν τα πανιά στο πλοίο θα είναι μαύρα ή άσπρα. Δεν θέλω να το παίξω αιρετικός αλλά νομίζω ότι για άλλη μια φορά, για λάθος λόγο ανησυχήσαμε. Όχι ότι δεν έχουν σημασία οι απαντήσεις που έδωσε η Μέρκελ (ναι η Μέρκελ, ας μην γελιόμαστε) στα πέντε αυτά ερωτήματα. Έχουν σημασία και ίσως πολύ μεγάλη σε ορισμένους τομείς. Δυστυχώς όμως η αγωνία μας δεν επηρέασε τις απαντήσεις της. Αντιθέτως υπάρχει ένα ερώτημα που μας «καλεί» να διοχετεύσουμε όλη την αγωνία μας. Γιατί γκρεμίστηκε η Ελλάδα; Είναι το ερώτημα που αποφεύγουμε να απαντήσουμε εδώ και δύο χρόνια. Και είναι το ερώτημα που μπορούμε να απαντήσουμε μόνο εμείς. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι η τρόικα (οι δανειστές μας, ο ισχυρός Βορράς), πάρει τις καλύτερες αποφάσεις, εμείς δεν θα ορθοποδήσουμε αν δεν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα. Ο καθένας μόνος του και μετά όλοι μαζί. Γιατί γκρεμίστηκε η χώρα; Όλοι μας – επιτρέψτε μου την παρομοίωση- έχουμε ζήσει κάποια στιγμή δίπλα σε έναν βαριά άρρωστο. Το φάρμακο, η δοσολογία, οι γιατροί, έχουν μεγάλη σημασία, μεγαλύτερη όμως έχει να ξέρει ο ασθενής τι τον αρρώστησε. Αυτό λέει η σύγχρονη ιατρική αυτό πρέπει να βρούμε και εμείς. Να πάψουμε να μαλώνουμε αν θα νοσηλευθούμε στην πρώτη ή στην δεύτερη θέση, αν θα πάρουμε μεγάλη ή μικρή αναρρωτική, και να αναζητήσουμε τις πηγές της αρρώστιας μας. Χωρίς αυτογνωσία δηλαδή δεν θα έχουμε μέλλον. Ο οικονομικός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης «κορυφώνοντας» τα ψέματα του πολιτικού συστήματος είπε πρόσφατα ότι υπάρχει ο κίνδυνος να γυρίσουμε στο 2004. Στην εποχή δηλαδή που στις τηλεοπτικές διαφημίσεις κυριαρχούσε μια γριά που αγκάλιαζε κάτι εκατομμύρια λέγοντας «σιγά μη δώσω στα παιδιά μου, ας έπαιζαν και αυτά τυχερά παιγνίδια». Το ψέμα ήταν διπλό, γιατί τώρα ξέρουμε ότι το 2004 ζήσαμε την κορύφωση των λαθών μας. Καταναλωτισμός, δάνεια, σπατάλες. Ας μην «φοβόμαστε» όμως. Δεν θα γυρίσουμε στο 2004, θα πάμε τουλάχιστον 20 χρόνια πίσω. Το βιοτικό επίπεδο του Έλληνα θα πέσει κατά 38%. Τώρα είμαστε ακόμη στο 18%. Ας πούμε λοιπόν την αλήθεια. Ή μάλλον ας απαιτήσουμε την αλήθεια. Είναι το μόνο που μπορούν να προσφέρουν οι (απερχόμενοι) πολιτικοί και οι συνένοχοι τους (ανάμεσα τους και πολλοί δημοσιογράφοι που επιμένουν να αποκρύπτουν την πραγματικότητα). Οι ηρωικές, δήθεν, κραυγές ή τα κλαψιάρικα παρακαλετά, ακούγονται πλέον σαν παράσιτα. Ούτε με απλωμένο χέρι θέλουμε να συνεχίσουμε να ζούμε, ούτε στη δραχμή θέλουμε να επιστρέψουμε. Από τον γκρεμό όμως δεν βγαίνεις αν δεν κοιτάξεις προσεκτικά τον …γκρεμό. Αν δεν μελετήσεις τα πατήματα του. Αυτογνωσία λοιπόν. Και ας σπεύσουμε να προσφέρουμε την αλήθεια της αυτογνωσίας στα παιδιά μας. Να τους πούμε πολύ απλά ότι οι δικές μας πράξεις είχαν σαν συνέπεια την χρεωκοπία μας, οι δικές σας φωτιές καίνε τους δικούς σας δρόμους.

Το «ζουμί» της Συνόδου Κορυφής

Γρηγόρης Νικολόπουλος Επιχειρώντας μια πρώτη αξιολόγηση των αποφάσεων της χθεσινής Συνόδου Κορυφής μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής συμπεράσματα: Όσον αφορά στην Ευρώπη, οι θέσεις της Γερμανίας επεκράτησαν πλήρως παρά τις οργανωμένες αντιρρήσεις άλλων χωρών πχ της Γαλλίας. Οι γερμανοί επέβαλαν το μεγάλο κούρεμα που ήθελαν απο την αρχή, αλλά δέχθηκαν οτι τα κεφάλαια του μηχανισμού στήριξης EFSF θα αυξηθούν σε επίπεδο άνω του 1 τρις ευρώ με «μόχλευση» δηλαδή με δάνεια. Η Γερμανία ανέλαβε επισήμως – ουσιαστικά κέρδισε – την ηγεσία της Ευρωπαικής Ένωσης, αναγκάζοντας την να κινηθεί στα πλαίσια μιας δημοσιονομικής πολιτικής που επιβάλει λιτότητα σε όλες τις χώρες, ώστε να έχουν ισοσκελισμένους προυπολογισμούς. Η εξαφάνιση των ελλειμμάτων στους ευρωπαικούς προυπολογισμούς σημαίνει διαρκή και σκληρή λιτότητα για όλους τους Ευρωπαίους. Μπορούμε πλέον χωρίς ίχνος συνωμοσιολογίας να μιλάμε για μια Γερμανική Ευρώπη. Το πώς θα εξελιχθεί αυτό το πείραμα, το πώς θα το πάρουν οι αγορές και τι θα σημαίνει για το μέλλον, θα το δούμε στο ...μέλλον. Οι απόψεις διίστανται. Πολλοί υποστηρίζουν οτι αυτού του είδους η Ευρώπη θα οδηγηθεί σε ύφεση και φτώχεια και θα καταρρεύσει υπο το βάρος των αντιδράσεων των ευρωπαικών λαών. Άλλοι θεωρούν οτι αυτή είναι η μόνη οδός, η ορθή οδός, η οδός που θα διασφαλίσει στην Ευρώπη τις προυποθέσεις για να προχωρήσει μελλοντικά σε πλήρη οικονομική και πολιτική ενοποίηση (υπο την αυταρχική Γερμανία). Κανείς δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να αξιολογήσει με εγκυρότητα την αξία και τις επιπτώσεις των αποφάσεων που έλαβαν χθές οι ευρωπαίοι ηγέτες. Για την Ελλάδα τα πράγματα είναι κάπως πιο ξεκάθαρα. Γνωρίζουμε πλέον οτι τα ομόλογα θα κουρευτούν κατά 50% και οτι στόχος είναι το χρέος να μειωθεί στο 120% του ΑΕΠ στα επόμενα εννιά χρόνια, μέχρι το 2020. Η μείωση του χρέους είναι σημαντική και επιτυγχάνεται ενώ η χώρα παραμένει στην Ευρωπαική Ένωση και στην ΟΝΕ κάτι το οποίο είναι σημαντικό και για οικονομικούς και για πολιτικούς και εθνικούς λόγους. Το δεύτερο που γνωρίζουμε είναι οτι για την Ελλάδα, το χρέος είναι πλέον δευτερεύον πρόβλημα. Το ανέλαβε η τρόικα η οποία θα το χρηματοδοτήσει και θα εισπράξει τους τόκους χωρίς ελληνική ανάμιξη. Τα χρήματα με τα οποία θα χρηματοδοτηθούμε θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του χρέους μας και δεν θα μας δωθεί η δυνατότητα να τα διαχειριστούμε εμείς. Με την αφαίρεση του προβλήματος της εξυπηρέτησης του χρέους απο την εικόνα, η Ελλάδα μένει να αντιμετωπίσει τα δυο άλλα μεγάλα προβλήματα της: Το έλλειμμα του προυπολογισμού και το έλλειμμα των εξωτερικών συναλλαγών. Παρόλο που η έμφαση δίδεται απο όλους στο πρόβλημα του ελλείμματος του προυπολογισμού, η αντιμετώπιση του ελλείμματος εξωτερικών συναλλαγών είναι πολύ σημαντικότερη. Και αυτό διότι η πορεία αυτού του ελλείμματος θα κρίνει το βιοτικό μας επίπεδο. Να εξηγηθώ: Το έλλειμμα του προυπολογισμού αντιμετωπίζεται με την αύξηση των εσόδων και τη μείωση των δημοσίων δαπανών. Ήδη η κυβέρνηση έχει λάβει σκληρά μέτρα για να μειώσει το έλλειμμα και υποστηρίζει οτι μέσα στο 2012 θα έχουμε πρωτογεννές πλεόνασμα. Ο καθένας γνωρίζει οτι αυτό είναι αδύνατον να συμβεί τόσο γρήγορα, αφού και οι δαπάνες τείνουν να αυξάνονται και η ύφεση έχει μειώσει τα φορολογικά έσοδα. Εδώ όμως μπαίνει ένας νέος παράγων, οι μόνιμοι επότες σε όλα τα υπουργεία. Η Μέρκελ το είπε καθαρά. «Δεν μπορούμε να αρκεστούμε σε επισκέψεις της τρόικας κάθε τρίμηνο. Χρειάζεται συνεχής απρουσία». Η κυβέρνηση λοιπόν υποκαθίσταται απο «επόπτες» που θα εγκρίνουν ή θα απορρίπτουν δαπάνες. Επίσης ελπίζουμε οτι αυτοί οι επόπτες θα καταφέρουν να βάλουν σε μια ρέγουλα τη φοροδιαφυγή που οργιάζει. Ελπίζουμε επίσης οτι αυτοί οι επόπτες θα διασφαλίσουν το αδιάβλητο των δημοσίων διαγωνισμών και τη διαφάνεια στα δημόσια έργα και οτι θα εξαλείψουν τη διαφθορά στο δημόσιο. Τα πράγματα πάντως θα σφίξουν πολύ και ενδεχομένως η παρουσία αυτών των ξένων ειδικών να φέρει αποτελέσματα στο στόχο μείωσης των δημοσίων ελλειμμάτων. Όσον αφορά λοιπόν στο δημοσιονομικό πρόβλημα, μάλλον θα μπεί σε ενα δρόμο περιορισμού, άμεσα. Πάμε στο πρόβλημα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Αυτό ήταν και είναι το κυριότερο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. Είναι τα χρήματα που φεύγουν κάθε χρόνο στο εξωτερικό επειδή οι εισαγωγές μας είναι περισσότερες απο τις εξαγωγές μας. Για να το αντιμετωπίσουμε θα πρέπει να εισπράττουμε απο εξαγωγές περισσότερα απο όσα ξοδεύουμε για εισαγωγές. Υπάρχει ένα πρόβλημα εκεί. Οτι θα εισάγουμε πετρέλαιο και ενδεοχμένως άλλα αγαθά που δεν μπορούμε εδώ να παράγουμε. Ξεκινάμε λοιπόν απο μια αρνητική βάση. Απο την άλλη έχουμε τον τουρισμό που είναι η βασική «εξαγωγική» μας βιομηχανία αφού φέρνει λεφτά απο το εξωτερικό. Οι επενδύσεις στον τουρισμό, στην αγροτική παραγωγή και στην αγροτική βιομηχανία, στην ενέργεια, στην φαρμακοβιομηχανία, αλλά και στις υπηρεσίες πρέπει να είναι εθνικός στόχος. Όπως και ο περιορισμός της κατανάλωσης εισαγωμένων εκτός των απολύτως αναγκαίων (Johnny Walker, Cayen, Prada κλπ) – χρειάζεται και λίγο χιούμορ. Σημαντικό ρόλο στη βελτίωση του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών θα παίξει και η μετανάστευση πολλών νέων και ικανών Ελλήνων οι οποίοι λόγω ανεργίας θα φύγουν στο εξωτερικό και αναμένεται οτι θα στέλνουν πίσω στην πτωχή πατρίδα κάποια χρήματα, αυξάνοντας τις εισροές. Σε κάθε περίπτωση πάντως, για να έχουμε λεφτά εφόσον κανείς δεν θα μας δανείζει (πέραν αυτών που δανειζόμαστε για να πληρώσουμε τα χρεη μας και τα οποία ουσιαστικά δεν θα μπαίνουν καν στη χώρα) θα πρέπει να κερδίζουμε λεφτά απο τις εξαγωγές προιόντων και υπηρεσιών. Και αυτό είναι κάτι το οποίο εναπόκειται σε εμάς, στον καθένα ξεχωριστά και όχι τόσο στους εκάστοτε κυβερνώντες. Σε αυτή την εθνική προσπάθεια λοιπόν, στην αύξηση των εξαγωγών και στη μείωση των εισαγωγών πρέπει να εστιάσουμε όλοι τις προσπάθειες μας για να ξεφύγουμε απο αυτή την κρίση. Όσον αφορά στην κυβέρνηση, αυτό που πρέπει πλέον να κάνει είναι να μαζέψει τα ελλείμματα, να απλώσει ενα δίκτυ προστασίας στους εξαθλιωμένους συνταξιούχους και στους χαμηλόμισθους και να φροντίσει να άρει τα εμπόδια για τους εξαγωγείς. Και για να συνοψίσουμε, οι αποφάσεις της χθεσινής Συνόδου Κορυφής, έδειξαν οτι η Ευρώπη δεν

Και τώρα τι κάνουμε;

Γρηγόρης Νικολόπουλος Προσπαθώντας να ξεφύγω απο την –ιδιαίτερα περίπλοκη και εν πολλοίς αδιάφορη για τον περισσότερο κόσμο – καθημερινότητα των κουρεμάτων, των PSI, του EFSF κλπ, κατέληξα στο εξής συμπέρασμα: Ότι και να γίνει με όλα αυτά, η ελληνική πραγματικότητα απο εδώ και πέρα θα είναι εντελώς διαφορετική απο όσα ξέραμε. Θα είναι μια πολύ φτωχότερη πραγματικότητα, πολύ πιο ανταγωνιστική και ενδεχομένως βίαιη. Αν μάλιστα καταλήξουμε και στη δραχμή, πράγμα που δεν αποκλείεται καθόλου, τότε η χώρα θα απομονωθεί απο την Ευρώπη και θα πρέπει να αντιμετωπίσει μόνη της – ή αναζητώντας συμμάχους στις ΗΠΑ και τη Ρωσία – όλες τις προκλήσεις, οικονομικές, κοινωνικές και εθνικές. Ας μείνουμε όμως στα οικονομικά. Απο εδώ και πέρα, λεφτά θα έχει μόνο όποιος καταφέρει να τα βγάζει απο το εξωτερικό. Δηλαδή απο εξαγωγές και απο τουρισμό. Λεφτά θα έχει και όποιος καταφέρνει να παράγει. Οτιδήποτε το οποίο να πουλιέται εδώ ή έξω. Τι παράγουν οι έλληνες; Σήμερα ελάχιστα πράγματα, αλλά παλιότερα παρήγαγαν μεταξύ άλλων ποιοτικά αγροτικά προιόντα. Και ενώ τα προιόντα μας ήταν ποιοτικά, δεν καταφέραμε ποτέ να τα προωθήσουμε στις ξένες αγορές με απαιτήσεις, δεν καταφέραμε να δημιουργήσουμε ελληνικό brand name , δεν πετύχαμε σπουδαία πράγματα στις ονομασίες προέλευσης και στα εθνικά προιόντα. Δεν είχαμε ποτέ συγκεκριμένο εθνικό σχέδιο στο οποίο να στρατευθούμε, μαζί με το κράτος για να πετύχουμε μια θέση στον παγκόσμιο ήλιο. Ευτυχώς είχαμε τον δικό μας ήλιο που μας σώζει επι αιώνες ώς χώρα και ώς άτομα. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε τώρα; Καταρχήν, να αρχίσουμε πάλι να παράγουμε. Και ταυτόχρονα να αναζητήσουμε αγοραστές στο εξωτερικό. Για να τους βρούμε πρέπει να σπάσουμε διάφορα πανίσχυρα lobbies. Το ιταλικό και το ισπανικό πχ που ελέγχουν σχεδόν εξολοκλήρου την ευρωπαική αγορά προμηθεύοντας την με τεράστιες ποσότητες αγροτικών προιόντων. Για να το κάνουμε αυτό χρειάζεται να φτιάξουμε ελληνικό brand name, πράγμα πολύ δύσκολο. Δεν είναι τυχαίο οτι το περίφημο ιταλικό λάδι, είναι συνήθως ελληνικό λάδι που έχουν αγοράσει, επεξεργαστεί και προωθήσει οι Ιταλοί. Ξεκινώντας απο αυτό, ή ενδεχομένως απο άλλα πιο «εύκολα» προιόντα, πρέπει σταδιακά να χτίσουμε όλα όσα δεν χτίσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες. Θεωρητικά, οι Έλληνες έχουν τεχνογνωσία στο διεθνές εμπόριο. Είναι λαός μεταναστών, είναι λαός ναυτικών και κατά συνέπεια εμπόρων. Θεωρητικά μπορούμε να τα καταφέρουμε, αν ξεχάσουμε όσα μάθαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξεχάσουμε είναι το σύνθημα της αριστεράς που το υιοθέτησε ο Ανδρέας Παπανδρέου «δεν θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης». Θα γίνουμε αν θέλουμε να επιβιώσουμε. Ο τουρισμός με την ευρεία έννοια, ήταν είναι και θα είναι το μεγαλύτερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα αυτής της χώρας. Πρέπει επίσης να ξεχάσουμε τα δανεικά- διότι κανείς δεν θα μας δανείζει – και τις επιδοτήσεις που τις εξαντλήσαμε και τις κατασπαταλήσαμε, όσες μπορέσαμε να πάρουμε. Συνεπώς ο μόνος τρόπος για να έχουμε λεφτά είναι να πουλάμε προιόντα και υπηρεσίες στους ξένους. Και αυτό μόνο μπορεί να μας κρατήσει ζωντανούς και να μας βγάλει απο αυτή τη μιζέρια. Όσο νωρίτερα σηκώσουμε τα μανίκια και δουλέψουμε σε αυτή την κατέυθυνση, τόσο καλύτερα για μας. Οι συζητήσεις, οι προβληματισμοί, το ανάθεμα, η ομφαλοσκόπηση, το κυνήγι μαγισών και ενόχων, δεν μπορούν να μας φέρουν ούτε ανάπτυξη, ούτε ευημερία.

Ποιός φοβάται το κούρεμα

του Γιάνη Βαρουφάκη "Τι θα σημάνει ένα μεγάλο κούρεμα για τον πολίτη και την χώρα;" Αυτό το ερώτημα έχει σχεδόν αντικαταστήσει την "καλημέρα". Λογικό είναι: Δυο χρόνια τώρα, μέσες άκρες, πολιτικοί και opinion makers μας λένε ότι η διαγραφή μέρους του ελληνικού δημοσίου χρέους (γιατί αυτό σημαίνει "κούρεμα") θα ήταν εθνική καταστροφή. Τώρα που οι ίδιοι, θέλοντας και μη, συζητούν αυτή την εξέλιξη ως αναπόφευκτη, ο κόσμος φοβάται ότι η καταστροφή τελικά ήρθε. Επειδή η αγωνία είναι διάχυτη, θα πάω κατ´ ευθείαν στο δια ταύτα: 1. Το κούρεμα ήταν αναπόφευκτο από τον Γενάρη του 2010. 2. Η καθυστέρησή του επί δυο σχεδόν χρόνια ζημίωσε την Ελλάδα, φτώχυνε τον μέσο έλληνα, καθυστέρησε την μεταρρυθμιστική διαδικασία στην χώρα μας, συρρίκνωσε ακόμα και μέρος του υγιούς παραγωγικού ιστού, και έβαλε την Ευρώπη σε μια διαδικασία αποδόμησης που απειλεί την Ήπειρό μας. Ακόμα πιο σημαντικό, η διετής καθυστέρηση σημαίνει ότι, αντί η ελληνική κυβέρνηση να χρησιμοποιεί το κούρεμα ως διαπραγματευτικό χαρτί με γνώμονα το συμφέρον της χώρας, σήμερα παρακολουθεί τις διαπραγματεύσεις μεταξύ άλλων μερών που θα προσδιορίσουν το ύψος και την μορφή του κουρέματος και ερήμην των ελληνικών συμφερόντων. 3. Το ύψος του κουρέματος θα κυμανθεί μεταξύ του 60% και του 80%, ανεξάρτητα από το νούμερο που θα ανακοινωθεί αύριο. Μην ξεχνάμε ότι την 21η Ιουλίου είχε αποφασιστεί ότι τα ομόλογα δεν θα κουρευτούν ως προς την ονομαστική τους αξία αλλά απλώς θα επιμηκυνθεί η διάρκεια τους στα 30 χρόνια. Το κούρεμα του 21% που λέγαμε ότι προέκυψε τότε υπολογίστηκε "διαχρονικά", λαμβάνοντας υπ´ όψη τις απώλειες τόκων από την επιμήκυνση. Η διάφορα με το νέο κούρεμα είναι ότι θα κουρευτεί και η ονομαστική αξία. Όπερ μεθερμηνευόμενο, μια διαγραφή του μισού της ονομαστικής αξίας των ομολόγων αντιστοιχεί, διαχρονικά, σε πάνω από 85% κούρεμα. 4. Αν το κούρεμα μπορούσε να γίνει χωρίς να έρθει πακέτο με άλλες εξελίξεις, τότε όσο μεγαλύτερο τόσο καλύτερα για την Ελλάδα και τους έλληνες. Όπως και στην περίπτωση της General Motors η οποία κούρεψε το 90% του χρέους της, το 2009, για να καταφέρει να ξανασταθει στα πόδια της, το κούρεμα δίνει στον υπερχρεωμένο την ευκαιρία της ανάκαμψης. Οπότε; Το κούρεμα είναι αναπόφευκτο, πρέπει να είναι μεγάλο (για να έχει νόημα) και οι επιπτώσεις του στην ζωή μας, εδώ που φτάσαμε μετά από την διετή καθυστέρηση, εξαρτάται από το πακέτο εξελίξεων μέσα στο οποίο θα μας έρθει. Ας δούμε τις πιο σημαντικές από αυτές: Α. Επίπτωση στις τράπεζες: Εξ αρχής, όσοι μας έλεγαν ότι ένα κούρεμα θα ήταν καταστροφικό, επιχειρηματολογούσαν πως θα έπληττε τις τράπεζες (που είναι εκτεθειμένες πράγματι παρά πολύ στο δημόσιο χρέος της χώρας). Ο κόσμος άκουγε αυτό το επιχείρημα, φοβόταν για τις καταθέσεις του, και έτσι απευχόταν το μεγάλο κούρεμα. Άποψη μου ήταν και παραμένει ότι οι τράπεζες είναι πτωχυμένες ανεξάρτητα του κουρέματος και πως όσο πιο γρήγορα επανακεφαλαιωποιηθούν από το EFSF τόσο το καλύτερο. Όσο για τις καταθέσεις, παραμένουν ασφαλείς όσο υπάρχει το ευρωσύστημα και η Γερμανία δεν φεύγει από αυτό. Άρα, το μέγεθος του κουρέματος δεν απειλεί τις καταθέσεις παρά μόνο το δικαίωμα των τραπεζιτών να παραμείνουν στο τιμόνι τραπεζών που πτωχεύσαν υπό την πρωτοκαθεδρία τους. Συμβουλή: Μην αφήνετε τους τραπεζίτες να σας πείθουν πως τα συμφέροντα τους ταυτίζονται με τα δικά σας. Εκείνοι έχουν λόγο να τρέμουν το κούρεμα. Οι καταθέτες όχι. Β. Επίπτωση στα ασφαλιστικά ταμεία: Πράγματι, τα ασφαλιστικά ταμεία είναι και αυτά εκτεθειμένα στο ελληνικό δημόσιο χρέος και μια μεγάλη διαγραφή του τελευταίου θα εντείνει τα μεγάλα προβλήματα που ήδη αντιμετωπίζουν. Θα μου επιτρέψετε όμως να πω ότι η βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων θα εξαρτηθεί από την τιθάσευση της ύφεσης. Όσο η απασχόληση μειώνεται, μειώνονται οι εισφορές και τα ταμεία οδηγούνται στην πτώχευση ακόμα και χωρίς κούρεμα. Με απλά λόγια, δεδομένου ότι το κούρεμα είναι αναγκαία, αν και όχι ικανή, συνθήκη για την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ελλάδα, το επιχείρημα εναντίον του κουρέματος για χάρη των ταμείων δεν στέκει. Γ. Επίπτωση στην Ιταλία και στην Ισπανία: Μην ξεχνάμε ότι η ανόητη συμφωνία της 21ης Ιουλίου έριξε στον Καιάδα της Κρίσης τις δυο αυτές χώρες βάζοντας την ευρωζώνη στην τελική ευθεία της αποδόμησης. Το ερώτημα λοιπόν που πρέπει να μας απασχολεί πάνω από όλα αφορά τον αντίκτυπο που θα έχει το νέο ελληνικό κούρεμα στην βιωσιμότητα του Ιταλό-ισπανικου χρέους. Δυο είναι τα σημεία που μας καίνε, ως έλληνες. Πρώτον, η ισχυρή πιθανότητα να προσπαθήσει η Γερμανία να καταστήσει το ελληνικό κούρεμα τόσο κακό ως προηγούμενο, ώστε να μην περάσει από το μυαλό των Ιταλών ότι ένα δικό τους κούρεμα θα ήταν μια λύση για την γειτονική χώρα. Δεύτερον, η επικείμενη συμφωνία να είναι τόσο σαθρή όσο εκείνη του Ιουλίου που να πυροδοτήσει μια νέα, εκρηκτικότερη φάση της Κρίσης που θα οδηγήσει την ευρωζώνη σε περιπέτειες που δεν θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να ανασάνει, όπως θα έπρεπε, από το κούρεμα. Συμπερασματικά, να μην φοβόμαστε το κούρεμα και να μην θεωρούμε ότι όσο πιο μεγάλο τόσο χειρότερα για εμάς. Το κούρεμα έπρεπε να έχει γίνει πριν δυο χρόνια, ή τουλάχιστον να το έχουμε χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό μέσο. Τι θα σημάνει τώρα πια για την καθημερινότητα του πολίτη δεν εξαρτάται από το ποσοστό που θα ανακοινωθεί. Εξαρτάται (1) από τον αντίκτυπο που θα έχει στην Ιταλία και στις Γάλλο-γερμανικές τράπεζες και (2) από το κατά πόσον οι πλεονασματικές χώρες θα προσπαθήσουν να συνδέσουν το κούρεμα με μέτρα που στόχο δεν θα έχουν την βελτίωση της ελληνικής οικονομίας αλλά νέες τιμωρίες για τους έλληνες προς παραδειγματισμό των Ιταλών. Για αυτό τον λόγο, έστω και στην ύστατη αυτή στιγμή καλώ την κυβέρνηση να διανοηθεί, για πρώτη φόρα, να πει ένα μεγάλο ΌΧΙ. Μόνο έτσι το κούρεμα θα δώσει στην χώρα, αντί να της κόψει κι άλλο την, ανάσα που τόσο έχει ανάγκη.

«Κοινωνικός Σύνδεσμος» η ιδρυτική διακήρυξη

«Κοινωνικός Σύνδεσμος» το όνομα της νέας πρωτοβουλίας - Τι αναφέρει η ιδρυτική διακήρυξη "Κοινωνικός Σύνδεσμος" είναι το όνομα της πολιτικής πρωτοβουλίας προσωπικοτήτων, η ίδρυση της οποίας εξαγγέλθηκε σήμερα. Ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Φλωρίδης, ο συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης και οι οικονομολόγοι Γιάννης Στουρνάρας και Αρίστος Δοξιάδης βρίσκονται μεταξύ των υπογραφόντων τη διακήρυξη. Στόχος της νέας πρωτοβουλίας, σύμφωνα όσα ανέφεραν οι ομιλητές στη σημερινή εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη παρουσία περίπου 80 ατόμων είναι να απαντηθεί το δίλημμα: "Προχωράμε τη χώρα μπροστά μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια ή αγωνιζόμαστε για τη διατήρηση του χθες;" Στην ιδρυτική του διακήρυξη ο Κοινωνικός Σύνδεσμος αναφέρει: Η φοβερή κρίση που πλήττει σήμερα την Ελλάδα αποδεικνύει καθημερινά ότι τα πολιτικά κόμματα και τα στελέχη τους, με λιγοστές φωτεινές εξαιρέσεις, είναι ανεπαρκή, ανίκανα να ανταποκριθούν στη σοβαρότητα των περιστάσεων. Αυτό το επικίνδυνο για τη δημοκρατία μας γεγονός θέτει επιτακτικά σε όλους τους πολίτες το αίτημα να αναλάβουν ενεργότερο ρόλο για το μέλλον τους. Μπροστά στην κατάσταση αυτή, εμείς, μια ομάδα Ελληνίδων και Ελλήνων που δεν αντέχουμε πια να παρακολουθούμε με σταυρωμένα τα χέρια τον τόπο μας να καταστρέφεται, αποφασίσαμε να ιδρύσουμε τον Κοινωνικό Σύνδεσμο, ως όργανο έκφρασης των αγωνιών και, κυρίως, των ελπίδων μας. Προερχόμαστε από όλες τις γωνιές της χώρας κι από ευρύ επαγγελματικό, κοινωνικό και μορφωτικό φάσμα. Διαφορετικές είναι και οι πολιτικές διαδρομές μας. Ορισμένοι δεν ασχοληθήκαμε ποτέ ενεργά με τα κοινά, κάποιοι μετείχαμε σε μη κομματικούς φορείς, ενώ άλλοι υπήρξαμε στο παρελθόν μέλη κομμάτων. Τώρα, όμως, μας ενώνει όλους η απόφαση να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί για την εθνική ανόρθωση. Ο Κοινωνικός Σύνδεσμος έχει ως σκοπό να προωθήσει την πληροφόρηση, το διάλογο και, κυρίως, τη δράση, ώστε η κοινωνία των πολιτών να ενεργοποιηθεί και να αναλάβει θετικές πολιτικές πρωτοβουλίες. 1. Η κρίση και οι κίνδυνοι Η παραλυσία της πολιτικής απειλεί τη χώρα με τον κίνδυνο μιας αυριανής οικονομικής καταστροφής -καταστροφής που θα μας ρίξει σε συνθήκες αδιανόητης φτώχειας και εξαθλίωσης. Την εξαθλίωση τη ζουν ήδη οι άνεργοι και οι κοινωνικά αποκλεισμένοι, ενώ κινδυνεύουν να περιπέσουν σ' αυτήν μεγάλες ομάδες πολιτών, από διάφορες οικονομικές τάξεις. Ήδη σήμερα βιώνουμε την αποσύνθεση του κράτους και την ανεξέλεγκτη επέκταση της ανομίας κάθε είδους -από το μεγάλο οικονομικό έγκλημα και την αντι-κοινωνική βία των οργανωμένων συμφερόντων ως την κοινή εγκληματικότητα που έχει μεταμορφώσει σε ζούγκλα μια χώρα που ήταν πριν λίγα χρόνια όαση ανθρωπιάς και ασφάλειας. Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες συνειδητοποιούν καθημερινά, με απόγνωση, ότι ζουν σε ένα κράτος ανάξιο να εφαρμόσει στοιχειωδώς την έννομη τάξη, δηλαδή την αναγκαία συνθήκη της κοινωνικής ειρήνης, ανίκανο να ανταποκριθεί στο στοιχειώδες καθήκον της σωστής επιτήρησης των συνόρων του, άβουλο παρατηρητή των εξελίξεων, εξωτερικών και εσωτερικών. Αποτέλεσμα είναι ο κοινωνικός ιστός να διαλύεται και μεγάλα τμήματα του πληθυσμού να πέφτουν εύκολα θύματα της ιδεολογικής αλλοτρίωσης που θεωρεί τον καταστροφικό μηδενισμό ή την απάθεια αποδεκτές πολιτικές αντιδράσεις. Όμως, με όλα της τα δεινά, η κρίση έκανε ένα μεγάλο καλό: αποκάλυψε σε όλη του την τραγική έκταση τον πυρήνα της εθνικής μας παθολογίας. Η παραγωγική βάση έχει συρρικνωθεί, ενώ έχουν διογκωθεί το δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό και συχνότατα διεφθαρμένο πελατειακό κράτος -γέννημα-θρέμμα της κομματοκρατίας- καθώς και η παρασιτική οικονομία που αυτό εξέθρεψε και συντηρεί. Τα εισοδήματα που παρέχει το κράτος, είτε νόμιμα είτε παράνομα, από τα κέρδη μεγάλων επιχειρηματιών μέχρι και τα πενιχρά, αλλά συχνά μη δικαιολογημένα επιδόματα, έγιναν η ατμομηχανή μιας πλασματικής ανάπτυξης, ενώ η ανταγωνιστική παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών παρέμεινε ισχνή. Το πρόβλημα είναι, βέβαια, παλιό. Όμως, ενώ οι δύο μεγάλες πολιτικές κατακτήσεις της Μεταπολίτευσης, δηλαδή η είσοδός μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η ένταξή μας στην ΟΝΕ, είχαν δημιουργήσει τις ευκαιρίες και είχαν προσφέρει τα μέσα για να το λύσουμε, το κομματικό σύστημα αγνόησε επιδεικτικά τις ευκαιρίες, ενώ με τη συνέργεια του πελατειακού κράτους και των συμφερόντων που αυτό εξυπηρετεί, καταχράστηκε προκλητικά τα μέσα, με αποτέλεσμα η διπλή ευρωπαϊκή μας ένταξη, αντί να λειτουργήσει ως ευκαιρία για ανασυγκρότηση, να γιγαντώσει το παλιό πρόβλημα—που είναι και η αιτία της σημερινής κρίσης—κρύβοντας τις ολέθριες συνέπειές του πίσω από την απατηλή εικόνα μιας πλασματικής ευημερίας. Ο οικονομικός καταποντισμός της Ελλάδας συνδυάζεται με την απόλυτη απαξίωσή της στον ευρωπαϊκό χώρο. Η Ελλάδα, από την ημέρα της ένταξής της στην Ευρώπη, πολιτεύτηκε αποδεχόμενη επισήμως τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά εμμένοντας ουσιαστικά στην εσωστρεφή νοοτροπία της. Αποτέλεσμα είναι ότι αντί να πλησιάσει την υπόλοιπη Ευρώπη, απομονώθηκε από αυτήν πολιτικά και κοινωνικά, έτσι ώστε να διαφοροποιούμαστε σήμερα ακόμη κι από τις εκείνες χώρες της Ένωσης που αντιμετωπίζουν τα ίδια ή αντίστοιχα προβλήματα με εμάς, κινδυνεύοντας πλέον να βρεθούμε όχι μόνον έξω από την Ευρωζώνη, αλλά ακόμα και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό το κατρακύλισμα έπαιξε η κυριαρχία μιας νοοτροπίας διεκδικήσεων και παροχών—εκφυλισμένο αντίγραφο ιδεών που γεννήθηκαν σε άλλους καιρούς, με άλλες ανάγκες και προβλήματα—που εδώ και μερικές δεκαετίες διέβρωσε όλο το πολιτικό σύστημα και κυριάρχησε στη συνείδηση πολλών πολιτών. Ορίζοντας τον πολίτη ουσιαστικά ως αντίπαλο και όχι ως μέρος της πολιτείας, η νοοτροπία αυτή επέβαλε ως μοναδική εκδοχή του κοινωνικού διαλόγου τη γλώσσα των δικαιωμάτων και των απαιτήσεων. Όμως, σε μια πλουραλιστική δημοκρατία με υπεύθυνους πολίτες, τα δικαιώματα πηγαίνουν χέρι-χέρι με τις υποχρεώσεις. Παραγράφοντας αυτή τη βασική αρχή, αφήσαμε να κυριαρχήσει στη δημόσια ζωή ο χειρότερος εαυτός μας, με όλα τα τραγικά συνεπακόλουθα. Θεωρήσαμε ότι το κράτος είναι κάτι ξένο από εμάς και επιδοθήκαμε στη λεηλασία των κοινών αγαθών. Το γενικό συμφέρον αντικαταστάθηκε από σχέσεις πελατείας και ιδιοτέλειας. Πολλές φορές ενεργήσαμε σα να μην αγαπάμε την πατρίδα μας. Η δημοκρατία, όμως, όπως εφεύρεθηκε σ' αυτόν τον τόπο, είναι ένα πολίτευμα που αποδέχεται την τραγική φύση της ανθρώπινης πράξης -που σημαίνει την ωριμότητα, αλλά και την αποδοχή της ευθύνης, που είναι το βαρύ τίμημα της ελευθερίας. Δεν μπορούμε συνεχώς να μεμφόμαστε κάποιον άλλο για τις επιλογές μας. Για να προχωρήσουμε, πρέπει να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. 2. Το όραμά μας Είναι κατανοητή η οργή και η απελπισία των πολιτών μπροστά στη δεινή κατάσταση που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Όμως, αν θέλουμε να πάμε μπροστά, πρέπει να αφήσουμε τέτοια αισθήματα πίσω μας και να τα μετατρέψουμε σε θετικό όραμα και έργο. Γιατί, όσοι αγαπούμε αυτό τον τόπο, γνωρίζουμε ότι οι Ελληνίδες και οι Έλληνες διαθέτουμε τεράστια αποθέματα φιλοπατρίας και δημιουργικότητας. Αποθέματα που αν ενεργοποιηθούν αποτελεσματικά μπορούν να αποτελέσουν τον άξονα μιας νέας εθνικής ανόρθωσης. Το όραμα που εμπνέει τον αγώνα της ανόρθωσης είναι κοινό για τους περισσότερους συμπολίτες μας, έστω κι αν δεν το εκφράζουμε πάντα όλοι με τα ίδια λόγια. Θέλουμε την Ελλάδα μια πραγματική ευρωπαϊκή δημοκρατία, με ξεκάθαρη διάκριση εξουσιών, με σύγχρονο κοινωνικό κράτος, με θεσμούς που να εγγυώνται την ασφάλεια και τη δικαιοσύνη για όλους τους πολίτες. Για να κυριαρχήσει, όμως, το όραμα αυτό στην ψυχή μας και να γίνει πράξη, δεν μπορεί να οδηγείται από την τυφλή μίμηση ξένων προτύπων. Πρέπει να αποζητά τη δημιουργική τους αφομοίωση, με οδηγό τις καλές μας όψεις -αυτές που μας κάνουν, πέρα και πίσω από την οργή και την απελπισία, να αγαπάμε βαθειά τον τόπο μας. Οι καλές αυτές όψεις δεν είναι άλλες από τις αρετές που δείχνουμε στις ωραιότερες στιγμές μας, δηλαδή η υγιής, δημιουργική ατομικότητα που δεν αντιμάχεται την κοινωνία, αυτή που εκφράζει μοναδικά η λέξη “μεράκι”, αλλά και η άλλη της όψη, η αλληλέγγυα συλλογικότητα που βασίζεται στο φιλότιμο, αυτή που ενσαρκώνεται στην ανοιχτόκαρδη ελληνική παρέα, που δεν πνίγει, αλλά στηρίζει το άτομο. Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες ξέρουμε και θέλουμε να δουλεύουμε σκληρά. Είμαστε πολυμήχανοι, εξωστρεφείς και φιλοπρόοδοι, νοιαζόμαστε για τους κοντινούς ανθρώπους μας. Κι η πιο μεγάλη απόδειξη για τούτο είναι το πόσο διαπρέπουμε όταν βρισκόμαστε έξω από το διαλυτικό σύστημα της σημερινής Ελλάδας, στο εξωτερικό, σε χώρες που παρέχουν σταθερότητα και λειτουργούν με νόμους που εγγυώνται την κοινωνική συνοχή. Αυτές οι αρετές είναι που πρέπει να μας οδηγήσουν να χτίσουμε μια κοινωνία φιλελεύθερη, αλλά με κανόνες, που δεν θα μετατρέπει τη φιλία σε σχέση πελατειακή και τη συγγένεια σε προνόμιο, που θα διαλέγεται με τον κόσμο χωρίς να χάνει τη δική της φωνή. Στην ψυχή μιας τέτοιας ανορθωτικής προσπάθειας πρέπει να πάλλει η παιδεία, αυτή ακριβώς που τις τελευταίες δεκαετίες κακοποιήσαμε βάναυσα. Η παιδεία που φωτίζει τον άνθρωπο και πλουτίζει την κοινωνία, αυτή που για να την προσφέρουν στα παιδιά τους κάνουν τις μεγαλύτερες θυσίες οι Ελληνίδες και οι Έλληνες γονείς, δείχνοντας έμπρακτα την πίστη τους στην αξία της. Αλλά, βέβαια, το αίμα που τρέφει τη χώρα είναι η οικονομία -και οικονομική ανόρθωση σημαίνει σήμερα καταρχάς κάλυψη του παραγωγικού ελλείμματος. Σημαίνει, κυρίως, μετάβαση σ' ένα οικονομικό υπόδειγμα εξωστρεφές και ανταγωνιστικό. Μόνον αυτό ταιριάζει σε μια κυρίαρχη, δημοκρατική χώρα. Στο εξής θα πρέπει να αξιοποιούμε την ένταξή μας στην Ευρώπη, αλλά και κάθε διεθνή μας συνεργασία, όχι—όπως μέχρι σήμερα—για ενίσχυση του παρασιτισμού και της απραξίας, αλλά για να τοποθετηθούμε στην παγκόσμια οικονομία με ένα δικό μας μοντέλο παραγωγής. Να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες που δίνει ο τόπος, τις ιδιαιτερότητες των αρετών μας, τη μικρή κλίμακα και τους ανοιχτούς ορίζοντες που ανέκαθεν χαρακτήριζαν ένα μέρος του Ελληνισμού, αξιοποιώντας τις και για την προσωπική προκοπή, αλλά και για το καλό του τόπου. Παντού στην Ελλάδα υπάρχουν παραγωγικές δυνάμεις, φυλακισμένες τόσα χρόνια από το υπερτροφικό κράτος, τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά και την κακή μεταπολευτική νοοτροπία που περιγράψαμε. Δυνάμεις ζωντανές και καινοτόμες. Μόνον αν απελευθερωθούν, κάνοντας τόπο στη δημιουργικότητα, την επινοητικότητα, το μεράκι και την όρεξη των Ελληνίδων και των Ελλήνων για δουλειά και πρόοδο, θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τις ευκαιρίες που δίνουν πλουσιοπάροχα ο τόπος μας, η διεθνής κοινότητα, η σύγχρονη εποχή και η τεχνολογία. Αλλά και ο δημόσιος τομέας, που τόσο τον έχουμε ανάγκη, αν λειτουργεί αποτελεσματικά θα μπορέσει να ανασχηματισθεί ουσιαστικά μόνον αν στηρίζεται και αντλεί πόρους από έναν υγιή ιδιωτικό. Μόνο έτσι θα μπορέσει, εκσυγχρονίζοντας τη λειτουργία του, να ανταμείβει δίκαια τους άξιους δημόσιους λειτουργούς—όσοι είναι, πολλοί ή λίγοι—που χάρη σε αυτούς, χάρη στη δική τους ικανότητα και θέρμη, το κράτος μας δεν έχει ήδη σήμερα βουλιάξει. Το κοινωνικό κράτος –παιδεία, υγεία, συντάξεις, επιδόματα– έχει κτιστεί άναρχα, σπάταλα και, κυρίως, άδικα. Μπορούμε, με τους ίδιους πόρους που δαπανούσαμε μέχρι τώρα ως ποσοστό του ΑΕΠ, να καλύψουμε ικανοποιητικά τις ανάγκες των πιο φτωχών, δημιουργώντας δίχτυ ασφαλείας και καλές κοινωνικές υπηρεσίες για όλους. Πρέπει όμως να υπάρξει εσωτερική αναδιανομή, από τα προνόμια των συντεχνιών προς το γενικό πληθυσμό και από τα συμφέροντα της γραφειοκρατίας προς τις πραγματικές ανάγκες του πολίτη. Να περάσουμε, δηλαδή, από την αναρχία στην πραγματική εφαρμογή του σύγχρονου κοινωνικού κράτους, που βασίζεται στο κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ της ελεύθερης αγοράς και των αρχών της δημοκρατίας. Η πορεία προς το όραμα, με την ανάδειξη των αρετών μας, απαιτεί τη θέσπιση και τη σωστή λειτουργία των θεσμών που θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση της διαρρηγμένης σχέσης κράτους και πολίτη, προς όφελος της κοινωνίας και στη βάση του δημοσίου συμφέροντος. Αν θέλουμε να αφήσουμε πίσω τον κακό εαυτό μας, πρέπει να κάνουμε όλοι μαζί μια νέα μεταπολίτευση, ουσιαστικά δημοκρατική, καταργώντας το πελατειακό, αναποτελεσματικό, αδιαφανές και έντονα απονομιμοποιημένο πολιτικό σύστημα –γεγονός που προϋποθέτει τις απαραίτητες συνταγματικές και νομοθετικές τομές που θα βαθύνουν τη λειτουργία της δημοκρατίας. Όμως τέτοιες μεταρρυθμίσεις θέλουν το χρόνο τους, ενώ τα γεγονότα τρέχουν. Έτσι, αν δε θέλουμε να μας βρουν μεγάλες συμφορές, η πορεία μας πρέπει να αρχίσει τώρα, με άμεσο πολιτικό ζητούμενο τη συντεταγμένη μετάβαση από το παλιό στο καινούργιο, ώστε να μην συμπαρασυρθεί σε συνολικό αδιέξοδο η χώρα. 3. Οι προτεραιότητες Η πρώτη προτεραιότητα για την επόμενη περίοδο είναι μια κυβέρνηση που θα έχει σκοπό να συμβάλλει στην ανάταξη της χώρας κι όχι να εξυπηρετήσει άνομα συμφέροντα, ούτε να προάγει εγωιστικές φιλοδοξίες, ή να επιβάλλει καταστροφικές, αποτυχημένες ιδεολογίες. Μια τέτοια, κυβέρνηση, καθώς και όλες οι θετικές πολιτικές δυνάμεις και οι ενεργοί πολίτες που επιθυμούν τη δημιουργική έξοδο από την κρίση, θα πρέπει να συνταχθούν με τους παρακάτω άξονες: Εθνικός στόχος είναι να μετέχουμε ενεργά στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη ζώνη του Ευρώ. Η έξοδος από την ελληνική κρίση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε συνεννόηση και διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους εταίρους, όμως η διαπραγμάτευση θα αποδώσει μόνο αν η ελληνική πολιτική ηγεσία διαμορφώσει το δικό της αναγκαίο σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής και, ταυτόχρονα, αναδιάρθρωσης και ανάπτυξης, που να μπορεί να το υποστηρίξει μπροστά στο λαό και στην Ευρώπη. Δεν μπορεί να συνεχίσει να κρύβεται πίσω από τον καταναγκασμό των ξένων. Η δημοσιονομική πειθαρχία είναι απαραίτητη. Πρέπει να υπάρξουν πρωτογενή πλεονάσματα σε σύντομο χρόνο, γι' αυτό είναι απαραίτητο να μειωθούν οι θέσεις εργασίας στο Δημόσιο. Αυτό είναι καλύτερα να γίνει καταργώντας οργανισμούς και διευθύνσεις που δεν προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο, χωρίς να υπάρξουν άλλες οριζόντιες περικοπές εισοδημάτων. Η αύξηση των κρατικών εσόδων, στο μέτρο που είναι εφικτή, πρέπει να προέλθει στο εξής μόνον από τη βελτίωση των μηχανισμών ελέγχου και είσπραξης. Αλλά βέβαια η ουσιαστικότερη πηγή νέου εθνικού πλούτου και για το κράτος είναι η παραγωγική οικονομία. Για να δραστηριοποιηθεί ο ιδιωτικός τομέας χρειάζονται συνθήκες ηρεμίας, σταθερότητας, βεβαιότητα ως προς το νόμισμα, τη χρηματοδότηση, τους φορολογικούς αλλά και τους άλλους νόμους. Το βασικό θεσμικό πλαίσιο δεν γίνεται να αλλάζει διαρκώς, όπως μέχρι σήμερα, ενώ η γραφειοκρατία πρέπει να περικοπεί ριζικά και γρήγορα. Για να προκόψει ο τόπος θέλει ανοιχτά σχολεία, ανοιχτά πανεπιστήμια, ανοιχτά δικαστήρια, συγκοινωνίες που να λειτουργούν συνεχώς, κράτος που να δουλεύει αποτελεσματικά. Καμία κατάληψη, καμία καταστροφή, καμία ανεύθυνη ή γραφειοκρατική κωλυσιεργία δε μας βοηθά να λύσουμε τα προβλήματά μας. Αντίθετα βαθαίνουν επικίνδυνα την κρίση. Είναι βέβαιο ότι τα παραπάνω δεν μπορούν να τα διασφαλίσουν καμία μονοκομματική κυβέρνηση, αλλά ούτε και ευκαιριακές συνεργασίες ανάγκης που θα λειτουργήσουν μόνον ως πρόσχημα, για την εξυπηρέτηση απώτερων φιλοδοξιών. Πρέπει αμέσως να μπουν στην άκρη οι εγωισμοί, οι ιδεολογικές διαφορές και το κομματικό όφελος. Για να αναλάβουν το δύσκολο έργο της ανάταξης πρέπει να προκριθούν οι καταλληλότεροι, οι άριστοι -όχι οι κομματικά ημέτεροι ή οι πελατειακά αρεστοί. Όταν αρχίσει να αναπτύσσεται η οικονομία, θα μπορέσουμε πάλι να συζητήσουμε, να διαφωνήσουμε και να αναμετρηθούμε για ζητήματα όπως τα όρια του κράτους, οι εργασιακές σχέσεις κι οι ευθύνες του παρελθόντος. Αυτή τη στιγμή όμως προέχει το εθνικό έργο της ανάταξης. 4. Οι πολίτες και τα κόμματα Η ανόρθωση που περιγράψαμε ίσως φαντάζει ουτοπική, ιδιαίτερα σε στιγμές κρίσης. Δεν είναι όμως. Την ίδια στιγμή, δε θα είναι εύκολη. Χρειάζεται αρχικά η σκληρή απόφαση της αυτογνωσίας, κι έπειτα κόπος και αγώνας, συνεννόηση και επιμονή – δηλαδή τα ακριβώς αντίθετα από όσα τάζουν τα σημερινά κόμματα στους πολίτες, θεωρώντας τους άβουλα, ανόητα όντα που μπορούν να τραφούν με την ελπίδα άκοπων, μαγικών λύσεων. Απαραίτητη συνθήκη για να προχωρήσουμε στην υλοποίηση του οράματος είναι η ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, ώστε το πολιτικό τοπίο να μπολιαστεί με νέα πρόσωπα, νέες ιδέες και νέες δράσεις, σπάζοντας τα στεγανά που κρατούν μέχρι σήμερα το πολιτικό σύστημα κλειστό, δέσμιο των κομμάτων, της οικογενειοκρατίας, αντικοινωνικών συμφερόντων και κομματικά εξαρτημένων συντεχνιακών ηγεσιών. Η ενεργοποίηση αυτή γίνεται σήμερα εφικτή χάρη στη ριζική αναδιάταξη της κομματικής μας γεωγραφίας που δημιούργησε η κρίση. Οι παραδοσιακοί διαχωρισμοί σε “δεξιά”, “κέντρο” και “αριστερά” έχασαν το νόημά τους, αφού οι Ελληνίδες και οι Έλληνες χωρίζονται τώρα σε δύο διακριτές ομάδες, με κριτήριο το μόνο ουσιαστικό δίλημμα που τίθεται σήμερα: εμμονή στο αποδεδειγμένα αποτυχημένο παλιό μοντέλο ή αγώνας για να χτιστεί το καινούργιο; Με την πρώτη επιλογή συντάσσεται μια μειοψηφική μερίδα του ελληνικού λαού, που όμως δυστυχώς περιλαμβάνει την πλειοψηφία του υπάρχοντος πολιτικού προσωπικού. Όσοι ανήκουν σε αυτήν, θέλουν να προστατεύσουν κεκτημένα, ατόμων ή ομάδων εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι η κρίση δε θα αφήσει κανένα από αυτά όρθιο, κι ότι, κατά συνέπεια, δουλεύουν εναντίον και του δικού τους συμφέροντος. Όμως η άρνηση της πραγματικότητας και η δαιμονοποίηση των άλλων –των ξένων, των εταίρων μας ή απλώς του αντίπαλου κόμματος– είναι φυσικό να αφήνει τελικά την όποια ελπίδα για ανόρθωση σε κάποιους “ηγέτες-σωτήρες”, αυτούς που με στόχο το ίδιο όφελος τάζουν εξωπραγματικές λύσεις, οδηγώντας τον τόπο με σιγουριά στην καταστροφή. Στην άλλη όχθη βρίσκεται ο μεγάλος αριθμός των Ελληνίδων και των Ελλήνων που, ενώ μένουν ακόμη χωρίς δημόσια εκπροσώπηση, εκφράζουν καθημερινά την πεποίθησή τους ότι εμείς—το κράτος, τα κόμματα, οι πολιτικοί, αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες—εμείς δηλαδή που φέρουμε και την κυριότερη ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση, είμαστε οι κατεξοχήν αρμόδιοι να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Σε αυτήν την κατηγορία πολιτών ανήκουμε προφανώς κι εμείς που δημιουργούμε τον Κοινωνικό Σύνδεσμο. Χωρίς να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι είναι αδύνατο να δούμε το ελληνικό πρόβλημα αυτόνομα από τις εξελίξεις της ευρωπαϊκής ή της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομίας, ξέρουμε ότι η πρωτοβουλία των κινήσεων ανήκει σ' εμάς, τις Ελληνίδες και τους Έλληνες. Η δημοκρατία, ως αυτοαναφερόμενο πολίτευμα, χωρίς εξωτερικούς ρυθμιστές, δεν μπορεί να στηριχθεί πουθενά αλλού, παρά μόνο στην ενεργό βούληση των πολιτών της. Γιατί δεν πρέπει να γελιόμαστε: το κύριο έλλειμμα της σημερινής πολιτικής σκηνής, και ταυτόχρονα ο βαθύτερος λόγος που δε μπορούμε να ξεφύγουμε από τα δίχτυα της κρίσης, είναι ότι κανένα από τα υπάρχοντα πολιτικά σχήματα δεν αντιπροσωπεύει αυτή τη νέα μεγάλη, ουσιαστική πλειοψηφία αρχών, με συνέπεια λόγου, πράξης και ήθους. Γι' αυτό και κανένα δεν μπορεί να εμπνεύσει τους πολίτες, αφού άλλα από τα υπάρχοντα κόμματα υπόσχονται χωρίς να υλοποιούν, επειδή δεν πιστεύουν και δεν μπορούν· άλλα, αμετανόητα στην παλαιοκομματική λογική του λαϊκισμού, τάζουν πράγματα ανέφικτα· ενώ άλλα κάνουν μεν σωστές διαπιστώσεις, αλλά απαρτίζονται από ανθρώπους που δεν έχουν δώσει δείγματα ότι εκφράζουν μια νέα νοοτροπία ή μπορούν να φέρουν εις πέρας ένα τέτοιο έργο. Σήμερα έχουμε ανάγκη από τη γλώσσα της αλήθειας, όχι των ψευδαισθήσεων. Γιατί η γλώσσα εκπίπτει σε κενή και αναξιόπιστη ρητορική όταν αποσυνδέεται από την πράξη, ενώ αντίθετα φωτίζει και συνεγείρει όταν εκφράζει ανιδιοτελή, έμπρακτη και ρεαλιστική παρουσία. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο υπάρχει ανάγκη για ενέργειες που θα συνεγείρουν τους Έλληνες πολίτες γύρω από το θετικό όραμα της δημιουργίας, αλλά και για φορείς που θα μπορούν να προσφέρουν, ως έγκυρη υπόσχεση για το μέλλον, όχι μόνο τον πρότερο βίο, αλλά και όλη την προσωπική και επαγγελματική διαδρομή όσων τον αποτελούν. 5. Από το “εγώ” στο “εμείς” Η προσπάθεια για την αναγέννηση της χώρας θα είναι επώδυνη και μακροχρόνια. Η αποδόμηση που συντελέστηκε σε βάθος στα μεταπολιτευτικά χρόνια δε μπορεί να αποκατασταθεί ούτε εύκολα, ούτε γρήγορα. Όμως δεν έχουμε παρά να πάμε μπροστά, σ' έναν δρόμο που πρέπει να χαράξουμε βαδίζοντάς τον. Εμείς που ιδρύσαμε τον Κοινωνικό Σύνδεσμο έχουμε κάθε διάθεση να βρούμε έδαφος συνεργασίας με όσους μέσα στα κόμματα αγωνιούν και εργάζονται για γνήσιες μεταρρυθμίσεις και δεν προτάσσουν το προσωπικό ή το μικροπολιτικό όφελος· με ομάδες πολιτών σε όλη τη χώρα που ξεκινούν παράλληλη πορεία με τη δική μας· όπως και με κάθε φορέα που μπορεί να συμβάλλει στον κοινό σκοπό της εθνικής σωτηρίας και ανόρθωσης. Αλλά, πάνω από όλα, θέλουμε να συνεργαστούμε με κάθε πολίτη που πιστεύει ότι η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να μπει ξανά στο δρόμο που αξίζει στα παιδιά μας. Σε όλους αυτούς απευθυνόμαστε.

Έξοδος από την κρίση σε πέντε βήματα

Γ. Στουρνάρας Και οι έξι λόγοι που μπορούμε ακόμη να αισιοδοξούμε Τις προτάσεις του για την έξοδο από την κρίση συμπεριλαμβάνει σε άρθρο του που δημοσιεύεται στην ελληνική έκδοση της ιστοσελίδας του Foreign Affairs ο επικεφαλής του ΙΟΒΕ Γιάννης Στουρνάρας Το άρθρο αναφέρει τα εξής: Σήμερα, μετά την ένταξη στο μηχανισμό διάσωσης τον Μάιο του 2010, η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας παραμένει εξαιρετικά κρίσιμη. Ενώ το 2010 η εφαρμογή της Συμφωνίας υπήρξε, σε γενικές γραμμές, επιτυχής, με μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης κατά 5% του ΑΕΠ και λήψη μέτρων για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, οι εξελίξεις το 2011 δημιουργούν έντονο προβληματισμό. Στον δημοσιονομικό τομέα, οι αρνητικές εξελίξεις του πρώτου εξαμήνου συνεχίστηκαν και στο οκτάμηνο (Ιανουάριος-Αύγουστος). Ειδικότερα, σημειώθηκε σημαντική απόκλιση από τον ετήσιο στόχο των φορολογικών εσόδων (περίπου 11%), κυρίως ως αποτέλεσμα της χαμηλής αποτελεσματικότητας των μηχανισμών συλλογής εσόδων, των λαθών του φορολογικού νόμου του Απριλίου 2010 (π.χ. αποδείξεις) αλλά και ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης ύφεσης σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Απόκλιση όμως υπήρξε και από το στόχο των πρωτογενών δαπανών του Τακτικού Προϋπολογισμού, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 4,5% στο οκτάμηνο έναντι στόχου μηδενικής περίπου αύξησης για όλο το έτος. Η απόκλιση που εμφανίστηκε στο κρατικό έλλειμμα ως προς τον ετήσιο στόχο (περίπου 26%) θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη αν δεν γινόταν δραστική περικοπή, για δεύτερη συνεχή χρονιά, του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 30% πε Όμως, με δεδομένο το μέγεθος του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή των Δημοσίων Επενδύσεων, η συνέχιση αυτής της πρακτικής έχει δυσμενείς συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα. Στο πλαίσιο αυτό, οι πρόσφατες δηλώσεις και οι προσπάθειες αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη δυνατότητα εμπροσθοβαρούς εκτέλεσης του ΕΣΠΑ με αυξημένη κοινοτική συμμετοχή δημιουργούν θετικές προσδοκίες ότι οι δημόσιες επενδύσεις δεν θα περικοπούν σημαντικά, χωρίς να αυξηθεί το έλλειμμα του ΠΔΕ. Αυτό όμως εξαρτάται και από τα έργα που προτείνει προς χρηματοδότηση η ελληνική πλευρά. Στον τομέα των μεταρρυθμίσεων, σχεδόν δυο χρόνια μετά τις εκλογές του 2009, ουδεμία ιδιωτικοποίηση έχει πραγματοποιηθεί, πλην της άσκησης του δικαιώματος πώλησης μέρους των εναπομεινάντων μετοχών του δημοσίου στον ΟΤΕ προς την Deutsche Telecom. Η ψήφιση τον περασμένο Ιούλιο από τη Βουλή των Ελλήνων του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής 2011-2015, το οποίο προβλέπει έκτακτα μέτρα 6,7 δις. ευρώ περίπου για το δεύτερο εξάμηνο του 2011 προκειμένου να προσεγγιστεί ο αρχικός στόχος του ελλείμματος του τρέχοντος έτους και τελικό στόχο ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης 1,7% του ΑΕΠ για το 2015, αναμενόταν ότι θα σηματοδοτούσε την επανεκκίνηση της διαδικασίας προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, η οποία είχε διακοπεί τους πρώτους μήνες του έτους. Βέβαια, η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος δεν προδίκαζε και την επιτυχία του, αφού η εφαρμογή του εξαρτάται από μια σειρά εσωτερικών πολιτικών και οργανωτικών παραμέτρων. Σε αυτές περιλαμβάνεται η υλοποίηση ενός φιλόδοξου (αλλά εφικτού) προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, συνολικής αξίας 50 δις. ευρώ έως το 2015 (και περίπου 5 δισ. ευρώ για το 2011), που αποτελεί τον καταλύτη για τη σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ κάτω από 130% το 2015. Εξαρτάται επίσης και από τη στάση των εταίρων μας στην Ευρωζώνη, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ, και, σε τελική ανάλυση, των διεθνών αγορών. Οι αποφάσεις του Συμβουλίου Κορυφής της 21ης Ιουλίου του τρέχοντος έτους δημιούργησαν αρχικά προσδοκίες ότι το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας, και γενικότερα τα προβλήματα της Ευρωζώνης, τίθενται εντός ενός ορθολογικού πλαισίου επίλυσης. Ειδικά για την Ελλάδα, αποφασίστηκε ένα νέο πλαίσιο χρηματοοικονομικής βοήθειας θεωρητικά ίσης αξίας με το προηγούμενο (109 δισ. ευρώ) που θα εκταμιευθεί μέχρι το 2014, με μεγάλες περιόδους χάριτος (10 έτη) και αποπληρωμής (15-30 έτη) με χαμηλό κόστος (επιτόκιο χαμηλότερο του 4%) υπό την προϋπόθεση βεβαίως της υλοποίησης των στόχων του Μεσοπροθέσμου Προγράμματος. Επιπλέον, αποφασίστηκε η ευέλικτη χρήση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), το οποίο θα μπορεί να παρεμβαίνει στην δευτερογενή αγορά ομολόγων, να ενισχύει τις εμπορικές τράπεζες και να επαναγοράζει κρατικά ομόλογα στη δευτερογενή αγορά σε χαμηλές τιμές. Οι θετικές προσδοκίες που δημιουργήθηκαν για την επίλυση, σε βάθος χρόνου, του ελληνικού προβλήματος χρέους, ήταν δικαιολογημένες. Σενάρια που χρησιμοποιήθηκαν στο ΙΟΒΕ δείχνουν ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί από 156,5% το 2011 σε 86,4% το 2020 υπό τις εξής προϋποθέσεις: Α) 4% μέσο επιτόκιο δανεισμού, σύμφωνα με τις αποφάσεις της 21ης Ιουλίου. Β) 4% μέσος ονομαστικός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης (περίπου 2% πραγματικός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης και περίπου 2% πληθωρισμός) την περίοδο 2011-2020. Γ) 4% μέσο πρωτογενές πλεόνασμα ως ποσοστό του ΑΕΠ την περίοδο 2011-2020(δηλαδή περίπου όσο ήταν το 1999, το έτος με τα στοιχεία του οποίου η Ελλάδα κρίθηκε να εισέλθει στην Ευρωζώνη). Δ) Αυτόνομη μείωση του δημοσίου χρέους κατά 50 δισ. ευρώ την περίοδο 2011-2015 λόγω αποκρατικοποιήσεων, κατά 13,5 δισ. ευρώ λόγω του PSI (συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα μέσω της εθελοντικής ανταλλαγής ομολόγων) και κατά 10 δισ. ευρώ περίπου από την παρέμβαση του EFSF στη δευτερογενή αγορά ομολόγων με μέση τιμή επαναγοράς ομολόγων στο 60% περίπου της αρχικής τιμής τους. Οι θετικές όμως προσδοκίες από τις αποφάσεις της 21ης Ιουλίου έχουν αποδυναμωθεί σοβαρά σήμερα. Για τους ακόλουθους λόγους: Πρώτον, η Ελλάδα εφησύχασε μετά την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και τις θετικές αποφάσεις της 21ης Ιουλίου, αφού, όπως ήδη αναφέρθηκε, μέχρι και το τέλος Αυγούστου διατηρήθηκε ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός του πρώτου εξαμήνου του 2011 (σε σχέση τόσο με τους στόχους όσο και με τα δημοσιονομικά αποτελέσματα του 2010) και ουδεμία ιδιωτικοποίηση πραγματοποιήθηκε πλην της πώλησης των μετοχών του ΟΤΕ, σε αντίθεση με τις δύο άλλες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα στήριξης, δηλαδή την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, όπου οι δημοσιονομικές και γενικότερα οι οικονομικές εξελίξεις κρίνονται από την τρόικα ότι βρίσκονται εντός των στόχων που έχουν τεθεί. Ανάλογη αδράνεια υπήρξε και στην υλοποίηση μιας σειράς μέτρων, τα οποία περιλαμβάνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα. Δεύτερον, η ύφεση στην Ελλάδα αποδεικνύεται βαθύτερη από τις υποθέσεις του Μεσοπροθέσμου Προγράμματος, εν μέρει και ως αποτέλεσμα της δραστικής περικοπής του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Τρίτον, οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις εξελίσσονται λιγότερο ευνοϊκά από τις αρχικές υποθέσεις. Τέταρτον, από την επομένη των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου άρχισαν να παρουσιάζονται προβλήματα υλοποίησης και στην Ευρωζώνη. Μείζον θέμα ανέκυψε με τις απαιτήσεις της Φινλανδίας για εγγυήσεις, το οποίο ακόμα δεν έχει διευθετηθεί. Επίσης, στις χώρες-μέλη του Ευρωπαϊκού Βορρά που καλούνται να συμβάλλουν στη χρηματοδότηση των χωρών-μελών υπό πίεση (Γερμανία, Αυστρία, Φιλανδία, Ολλανδία) και που συνήθως κυβερνώνται από συνασπισμούς κομμάτων, έχουν ανακύψει προβλήματα στην επικύρωση της Συμφωνίας από τα Κοινοβούλιά τους και διαφωνίες εντός των κυβερνώντων συνασπισμών. Ως αποτέλεσμα, τίθεται ουσιαστικά υπό αμφισβήτηση από τις αγορές όχι μόνο η Συμφωνία της 21ης Ιουλίου αλλά, κυρίως, η αποφασιστικότητα της Ευρωζώνης να διατηρήσει τη συνοχή της. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες αναλύσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το κόστος της διάσωσης των χωρών-μελών υπό πίεση είναι πολύ μικρότερο από το κόστος μιας ενδεχόμενης διάλυσης της Ευρωζώνης, τόσο για τις χώρες της περιφέρειας (π.χ. η Ελβετική τράπεζα UBS εκτιμά ότι, για την Ελλάδα, το κόστος επιστροφής στη δραχμή ανέρχεται σε 50% του ΑΕΠ βραχυχρονίως) όσο και για τις χώρες-μέλη του πυρήνα (π.χ. για τη Γερμανία η UBS στην ίδια έρευνα εκτιμά το κόστος από την ενδεχόμενη επιστροφή στο μάρκο σε 25% του ΑΕΠ). Η πρόσφατη επικύρωση, και μάλιστα με σχετικά μεγάλη πλειοψηφία, από τη Γερμανική Βουλή της απόφασης για ενίσχυση των πόρων του EFSF δημιουργεί ελπίδες ότι τα προβλήματα αυτά θα ξεπεραστούν. Πέμπτον, και ως αποτέλεσμα των παραπάνω, η χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Νότου καθίσταται δυσκολότερη ακόμα και για χώρες-μέλη με σχετικά μικρό δημόσιο χρέος όπως η Ισπανία, ενώ και οι εμπορικές τράπεζες των χωρών-μελών του Ευρωπαϊκού Νότου δυσκολεύονται να αντλήσουν ρευστότητα από τις αγορές: Στις τρέχουσες συνθήκες, οι χώρες-μέλη του Ευρωπαϊκού Βορρά αντλούν χρηματοδότηση μέσω των ομολόγων τους με επιτόκιο χαμηλότερο του 2% (για δεκαετή ομόλογα), ενώ οι χώρες-μέλη του Ευρωπαϊκού Νότου, ακόμα και αυτές με χαμηλό δημόσιο χρέος, δυσκολεύονται να αντλήσουν πόρους με επιτόκια που να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους τους. Ταυτόχρονα, σημειώνεται και ανακατανομή της ροής των τραπεζικών καταθέσεων από τις τράπεζες των χωρών-μελών του Ευρωπαϊκού Νότου προς τις τράπεζες των χωρών-μελών του Ευρωπαϊκού Βορρά. Επιπλέον, η πλεονάζουσα ρευστότητα των τραπεζών του Ευρωπαϊκού Βορρά οδεύει προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) παρά τα χαμηλά επιτόκια κατάθεσης σ’ αυτήν, και όχι στη διατραπεζική αγορά. Κάτω από τις συνθήκες αυτές, η παρέμβαση της ΕΚΤ είναι καθοριστική για την ομαλή ροή ρευστότητας στην Ευρωζώνη. Όμως, οι διαφορετικές απόψεις των μελών του διοικητικού της συμβουλίου (ήδη παραιτήθηκαν δύο εκπρόσωποι της Γερμανίας) θέτουν εμπόδια στον σταθεροποιητικό ρόλο της ΕΚΤ, παρά το γεγονός ότι οι παρεμβάσεις της είναι πολύ πιο ήπιες από αυτές της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη παραμένει για μακρύ διάστημα υπό έλεγχο (κάτω του 2%), όπως και η μεταβολή της προσφοράς χρήματος υπό την ευρεία έννοια (Μ3), η οποία κινείται με ρυθμό κοντά στο 2%. Τα παραπάνω προβλήματα και οι διχογνωμίες για το δέον γενέσθαι στην Ευρωζώνη ευνοούν την εκδήλωση αποσταθεροποιητικής κερδοσκοπίας στις αγορές, η οποία καθιστά την κατάσταση ακόμα δυσκολότερη. Ενώ, σύμφωνα με τις περισσότερες αναλύσεις, το μακροπρόθεσμο συμφέρον της Ευρωζώνης εξυπηρετείται καλύτερα από τη δημοσιονομική ολοκλήρωση και ειδικά την έκδοση ευρωομολόγου, όπου όλες οι χώρες-μέλη θα εγγυώνται εξ ολοκλήρου τις υποχρεώσεις της καθεμιάς εξ αυτών, οι σημερινοί κυβερνητικοί συνασπισμοί των χωρών-μελών του Ευρωπαϊκού Βορρά αποκλείουν, προς το παρόν, αυτό το ενδεχόμενο. Στο πλαίσιο αυτό, η αδυναμία της Ελλάδας να προσεγγίσει τους στόχους της δημοσιονομικής και διαρθρωτικής πολιτικής την καθιστούν «αποδιοπομπαίο τράγο», με αποτέλεσμα να της αποδίδονται σχεδόν όλα τα δεινά της Ευρωζώνης. Το πολιτικό σύστημα της χώρας γοητεύεται από την ιδέα της πολιτικής διαπραγμάτευσης του Μνημονίου, όταν αυτό είναι πολιτικά ανέφικτο στις συνθήκες που διαμορφώνονται, ειδικά όταν η χώρα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Επιπλέον, πέραν των γνωστών οργανωτικών και διοικητικών προβλημάτων που εμποδίζουν την υλοποίηση των αποφάσεων, προστίθενται και προβλήματα που σχετίζονται τόσο με την έλλειψη πολιτικής συναίνεσης ως προς την ενδεδειγμένη λύση (σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιρλανδία, την Ιταλία), όσο και με τη διαφαινόμενη έλλειψη κατανόησης των καταστρεπτικών συνεπειών μιας ενδεχόμενης εγκατάλειψης της προσπάθειας προσαρμογής. Ακόμη χειρότερα, καλλιεργείται νοοτροπία τύπου «δεν πληρώνω» σε διάφορες εκφάνσεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, η οποία, εάν τελικά επικρατήσει, θα οδηγήσει σε ολέθρια αποτελέσματα. Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να αναφερθεί η διαφορετική εμπειρία των χωρών της Λατινικής Αμερικής από τη μια πλευρά και αυτών της Νοτιοανατολικής Ασίας από την άλλη: Στη Νοτιοανατολική Ασία, μετά το ξέσπασμα της κρίσης της δεκαετίας του ’90, οι διάφορες κοινωνικές ομάδες επέδειξαν πνεύμα συνεργασίας και απορρόφησαν πολύ γρήγορα τους κραδασμούς. Αντίθετα, στις χώρες της Λατινικής Αμερικής οι κρίσεις της δεκαετίας του ’80 διήρκησαν επί μακρόν. Αυτό κυρίως συνέβη διότι οι κοινωνικές ομάδες στις περισσότερες των χωρών αυτών προσπάθησαν, σε συρρικνούμενες οικονομίες, να διατηρήσουν τα «κεκτημένα» τους, προσπαθώντας με βίαιο πολλές φορές τρόπο να μεταβιβάσουν τις απώλειες η μία στην άλλη. Στις δύσκολες αυτές συνθήκες, το πολιτικό σύστημα της χώρας καλείται να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Η επίτευξη των στόχων του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος είναι σήμερα ο ασφαλέστερος τρόπος προκειμένου να οδηγηθεί η Ελλάδα μακριά από τη ζώνη της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας, η οποία, εάν συμβεί, θα μειώσει δραματικά το επίπεδο ευημερίας της χώρας και ιδιαίτερα των χαμηλότερων, εισοδηματικά, τάξεων. Οι στόχοι αυτοί είναι επιτεύξιμοι, διότι, όπως εδώ και αρκετό καιρό επιχειρηματολογεί το ΙΟΒΕ: Πρώτον, ο δημόσιος τομέας της διαθέτει αναξιοποίητα στοιχεία ενεργητικού, κυρίως ακίνητη περιουσία, πολύ μεγαλύτερης αξίας (ως ποσοστό του ΑΕΠ) σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωζώνης. Αυτή η περιουσία μπορεί να γίνει καταλύτης τόσο για τη μείωση του λόγου «χρέος προς ΑΕΠ», όσο και για την οικονομική ανάπτυξη, με προσέλκυση εγχωρίων και ξένων επενδυτών. Δεύτερον, πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3%-4% του ΑΕΠ δεν είναι πρωτόγνωρα για την Ελλάδα: Καταγράφτηκαν, όπως ήδη αναφέρθηκε, κατά την περίοδο σύγκλισης στο τέλος της δεκαετίας του 1990. Εάν επιτευχθούν αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα θα είναι υπερεπαρκή για τη δραστική αποκλιμάκωση του λόγου του χρέους ως προς το ΑΕΠ, αρκεί να συνδυαστούν με αποκρατικοποιήσεις, αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας, άνοιγμα αγορών στον ανταγωνισμό και κατάργηση των εμποδίων στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις. Τρίτον, η Ελλάδα παρουσιάζει μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες: Οδικοί άξονες, λιμάνια, μαρίνες, αεροδρόμια, τουριστική κατοικία, ενεργειακά δίκτυα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ορυκτός πλούτος, πρωτογενής τομέας. Τέταρτον, διαθέτει αναπορρόφητα κονδύλια του ΕΣΠΑ για υποδομές, της τάξης των 15 δις. ευρώ τα οποία μπορούν να «μοχλευθούν» με κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Πέμπτον, το άνοιγμα της πλέον κλειστής οικονομίας του ΟΟΣΑ στις δυνάμεις του ανταγωνισμού και η κατάργηση των εμποδίων-αντικινήτρων στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, θα δημιουργήσει, σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, αναπτυξιακή δυναμική και θέσεις εργασίας. Αυτή ακριβώς είναι η εμπειρία σε Δύση και Ανατολή, από την Αμερική έως την Κίνα. Έκτον, διαθέτει βοήθεια πρωτοφανούς, ιστορικά, μεγέθους από τους μηχανισμούς διάσωσης της Ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), αρκεί βεβαίως να επιτύχει τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Οι παραπάνω διαπιστώσεις, προκειμένου να οδηγήσουν σε οικονομικό αποτέλεσμα, μπορεί να στηριχτούν στους ακόλουθους άξονες πολιτικής: 1) 10ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα: Πρέπει να εξηγηθεί με απλά λόγια ποιο είναι το όραμα και οι προοπτικές σε ορίζοντα δεκαετίας, γιατί λαμβάνονται όλα αυτά τα μέτρα, ποιο είναι το διακύβευμα και το κόστος από μια ανεξέλεγκτη στάση πληρωμών σε σχέση με το κόστος των μέτρων που λαμβάνονται. Στο αναπτυξιακό αυτό πρόγραμμα πρέπει να δοθεί έμφαση στους τομείς με δυναμικό συγκριτικό πλεονέκτημα που προαναφέρθηκαν, ενώ πρέπει να περιέχονται προβλέψεις για τα βασικά μεγέθη της οικονομίας και την εξέλιξη του δημόσιου χρέους σε 10-ετή ορίζοντα, λαμβάνοντας υπόψη τις μακροοικονομικές επιπτώσεις από τις διαρθρωτικές αλλαγές και την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας. 2) Σταδιακή μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από το 2% του ΑΕΠ το 2015κυρίως μέσω (α) περιορισμού των δαπανών και του μεγέθους του Κράτους, με περαιτέρω μείωση της μισθολογικής δαπάνης της γενικής κυβέρνησης, η οποία ξεπερνά το μέσο όρο της Ευρωζώνης κατά 2,5% του ΑΕΠ περίπου, και ορισμένων κοινωνικών δαπανών οι οποίες δεν έχουν κοινωνικό αντίκρισμα, όπως είναι οι παροχές αρκετών ταμείων, ιδιαίτερα των λεγόμενων «ευγενών», που δεν αντικρίζονται από αντίστοιχες εισφορές αλλά από πόρους υπέρ τρίτων, (β) περιορισμού των φοροαπαλλαγών, της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Στην τρέχουσα Τριμηνιαία Έκθεση περιλαμβάνονται, στο αντίστοιχο κεφάλαιο, (δημοσιονομικές εξελίξεις) λεπτομερείς προτάσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Πρέπει στο σημείο αυτό να τονισθεί ότι τα μέτρα που λαμβάνονται τώρα από την Κυβέρνηση, υπό την πίεση, δυστυχώς, των σοβαρών καθυστερήσεων που έχουν ήδη σημειωθεί, είναι δυσάρεστα, αλλά σε γενικές γραμμές αναγκαία. Τα κρίσιμα ζητήματα παραμένουν αφενός η εφαρμογή τους, και αφετέρου η κατά το δυνατόν δικαιότερη κατανομή των βαρών. Και αυτή, όμως, η δικαιότερη κατανομή των βαρών αποτελεί ζήτημα επιμελούς εφαρμογής των μέτρων που έχουν ήδη ψηφιστεί για την πάταξη της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, καθώς και ανάλογης δραστηριοποίησης της Δικαιοσύνης. Τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά αν, πριν από δυο χρόνια, με την ανάληψη των καθηκόντων της νέας τότε κυβέρνησης, είχαν ληφθεί εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα για τη δραστική περικοπή των δημοσίων δαπανών και του μεγέθους του Κράτους, για το άνοιγμα των αγορών προϊόντων, υπηρεσιών, επαγγελμάτων και εργασίας και την έγκαιρη καταγραφή και έναρξη αξιοποίησης της δημόσιας κινητής και ακίνητης περιουσίας. 3) Μεταρρυθμίσεις-αποκρατικοποιήσεις ευρέως φάσματος και αξιοποίηση της κρατικής ακίνητης περιουσίας. Υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα σήμερα είναι το δημόσιο χρέος. Οτιδήποτε συμβάλλει στη μείωσή του μεγιστοποιεί την κοινωνική ευημερία. Στο πλαίσιο αυτό η μεγαλύτερη πρόκληση για την κυβέρνηση είναι, είναι όπως ήδη αναφέρθηκε, η αξιοποίηση της μεγάλης ακίνητης κρατικής περιουσίας, το μέγεθος της οποίας μπορεί να αποβεί καταλύτης για τη μείωση του δημοσίου χρέους αλλά και την οικονομική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό ουδεμία λύση πρέπει να αποκλειστεί, παρά μόνον αυτή, της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας. Η δημόσια ακίνητη περιουσία μπορεί να ενοικιαστεί, να πουληθεί, να δοθεί ενέχυρο για μακροπρόθεσμα δάνεια με χαμηλό επιτόκιο. Σε συνδυασμό μάλιστα με τη δυνατότητα ενσωμάτωσης «ρητρών επαναγοράς στην αρχική τιμή» (call options) επιτρέπεται η επαναπόκτηση οποιουδήποτε τμήματος γης ενεχυριαστεί και απολεσθεί λόγω μη έγκαιρης εξόφλησης του αντίστοιχου δανείου. Με απλά λόγια: Η κρατική, αδρανής σήμερα, ακίνητη περιουσία μπορεί να γίνει καταλύτης για την εξόφληση μεγάλου μέρους του δημοσίου χρέους, για την αναχρηματοδότηση του υπολοίπου με ευνοϊκούς όρους, καθώς και για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων προσανατολισμένων σε αναπτυξιακές δραστηριότητες. 4) Μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία: α) Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με χρηματοδότηση μέσω των αναπορρόφητων κοινοτικών κονδυλίων του ΕΣΠΑ και επιλογή μικρού αριθμού μεγάλων έργων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν γρήγορα με απευθείας αναθέσεις σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, β) Μόχλευση των πόρων του ΕΣΠΑ με δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων γ) Υιοθέτηση διαδικασιών «fast track» για όλες τις ιδιωτικές επενδύσεις δ) Αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μέσω των αγορών για το τραπεζικό σύστημα, και όπου αυτό δεν είναι εφικτό, άμεση χρήση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ε) Αποπληρωμή χρεών Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα. 5) Άρση των αντικινήτρων στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις. Λόγω αυτών των αντικινήτρων, η κατάταξη της Ελλάδας στο «Doing Business Report» είναι πολύ χαμηλή. Το υπολογιζόμενο όφελος σε όρους προστιθέμενης αξίας (προϊόντος), απασχόλησης και ανταγωνιστικότητας από τις απελευθερώσεις αγορών και την άρση των αντικινήτρων σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ είναι σημαντικό, και συμποσούται σε 10% αύξηση του ΑΕΠ μέσα στην προσεχή πενταετία και 17% μακροπροθέσμως. Για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων μπορεί να γίνει χρήση ευέλικτων συμβάσεων παραχώρησης για οδικούς άξονες, αεροδρόμια, λιμάνια, μαρίνες κ.λ.π. Ειδικότερα για τους 5 μεγάλους οδικούς άξονες, η πρόοδος των οποίων έχει σταματήσει, πρέπει οι συμβάσεις να οδεύσουν στη Βουλή προκειμένου να γίνει άμεσα η επανεκκίνηση των έργων. Το σημαντικότερο από τα εμπόδια στις επενδύσεις είναι η έλλειψη εθνικού χωροταξικού σχεδίου, χρήσεων γης, ο μεγάλος αριθμός αδειών για πολλές δραστηριότητες από διαφορετικές κρατικές υπηρεσίες και ο μεγάλος χρόνος αναμονής για εγκρίσεις. Θα πρέπει, υιοθετώντας πρότυπα που ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να απλοποιηθεί και κωδικοποιηθεί αντιστοίχως η σχετική ελληνική νομοθεσία, να υπάρξει μια και μόνη άδεια και να υιοθετηθεί η αρχή της άπρακτης προθεσμίας.

Τυπώστε χρήμα να τελειώνουμε

Γρηγόρης Νικολόπουλος Η Ευρώπη κάνει τεράστιο λάθος που επιλέγει τη λιτότητα και την μείωση του βιοτικού επιπέδου όλων των ευρωπαίων πολιτών για να αντιμετωπίσει την τεράστια κρίση χρέους. Όταν έχεις υπερβολικό χρέος , έχεις τρία εργαλεία για να το αντιμετωπίσεις: Την λιτότητα, την υποτίμηση και την πτώχευση. Στη συγκεκριμένη στιγμή η λιτότητα δεν επαρκεί διότι είναι τόσο μεγάλο το χρέος που θα χρειαστεί κυριολεκτικά να διαλυθούν οι ευρωπαικές οικονομίες, οι ευρωπαικές κοινωνίες και η ίδια η Ενωμένη Ευρώπη για να περιοριστεί το χρέος. Το κόστος δηλαδή είναι μεγαλύτερο απο το όφελος. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι οτι έχει ξεκινήσει ενας νομισματικός πόλεμος, με όλους τους «αντιπάλους» να υποτιμούν το νόμισμα τους και το ευρώ να ανατιμάται. Οι ΗΠΑ τυπώνουν χρήμα και υποτιμούν συνεχώς το δολάριο. Η Κίνα έχει συνδέσει το Γουάν με το δολάριο και υποτιμάται και αυτό έναντι του Ευρώ. Η Ιαπωνία πουλάει συστηματικά Γεν στις διεθνείς αγορές για να ρίξει την ισοτιμία του. Η Αγγλία ανακοίνωσε οτι θα χαλαρώσει τη συναλλαγματική της πολιτική, αυξάνοντας την ποσότητα χρήματος. Η Ελβετία πουλάει Ελβετικά Φράγκα για να περιορίσει την ανατίμηση του νομίσματος της. Μόνο η Ευρώπη επιμένει να αγνοεί την νομισματική πολιτική και επιμένει στην λιτότητα. Στον πόλεμο των νομισμάτων, η πολιτική αυτή δεν είναι η ενδεδειγμένη. Δεν αποδίδει επαρκώς, αντίθετα οδηγεί σε ύφεση, σε φτώχια και σε ταυτόχρονη ανατίμηση του νομίσματος. Σε ενα υφεσιακό περιβάλλον, όπως είναι το ευρωπαικό σήμερα, η υποτίμηση του νομίσματος θα είχε τρία αποτελέσματα: θα δημιουργείτο ανάπτυξη απο τις εξαγωγές. θα αυξανόταν ο πληθωρισμός και θα μειωνόταν το βάρος του χρέους. Η μείωση του βάρους του χρέους θα απομάκρυνε το ενδεχόμενο πτωχεύσεων και θα ισχυροποιούσε το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης. Αυτό χρειάζεται η Ευρώπη σήμερα και παρόλο που η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα έχει ώς βασικό σκοπό την αποφυγή του πληθωρισμού, θα πρέπει να ακολουθήσει την πορεία των άλλων κεντρικών τραπεζών, διευκολύνοντας την επίλυση του ευρωπαικού προβλήματος. Το δίλλημμα λοιπόν τελικά είναι τι προτιμάμε απο τα δυο: Να ανέβει λίγο ο πληθωρισμός ή να βυθιστούμε στην ύφεση; Καθώς η Ευρώπη αποφεύγει την υποτίμηση του ευρώ μέσω του τυπώματος χρήματος, η ανταγωνιστικότητα της θα μειώνεται, η λιτότητα θα δημιουργεί κοινωνικές κρίσεις χωρίς να λύνει το πρόβλημα και τελικά η Ευρώπη ή θα αναγκαστεί να καταφύγει σε πτωχεύσεις – με πρώτη την Ελλάδα- ή θα αλλάξει πολιτική τυπώνοντας χρήμα. Άλλη λύση δεν υπάρχει και είναι απορίας άξιον γιατί γίνεται τόση συζήτηση στην Ευρώπη και γιατί δεν αξιοποιείται η διεθνής εμπειρία. Η μόνη λογικοφανής απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι οτι οι περί τη Γερμανία ισχυρές ευρωπαικές χώρες θέλουν να οδηγήσουν στα όρια της πτώχευσης ολες τις αδύναμες χώρες του Νότου, να πάρουν την περιουσία τους (επιχειρήσεις , γή, φυσικούς πόρους), να αποκτήσουν έλεγχο στη διοίκηση τους και μετά να «σώσουν» το ευρωπαικό οικοδόμημα έχοντας και τον απόλυτο έλεγχο ολόκληρης της Ευρωπαικής Ηπείρου. Ανατριχιαστική σκέψη.