Απο την πτώχευση στην ουτοπία.

Γρηγόρης Νικολόπουλος Πρέπει να ξαναθυμηθούμε κάτι πολύ σημαντικό: Τα οικονομικά δεν είναι φυσική επιστήμη. Δεν στηρίζονται στην παρατήρηση των φαινομένων της φύσης αλλά είναι κατασκεύασμα του ανθρώπου. Ώς τέτοιο, τα οικονομικά αποτελούν ένα σύστημα ορισμών, κανόνων και παραδοχών πάνω στους οποίους στηρίζεται η παγκόσμια οικονομία. Αυτό που ζούμε σήμερα είναι η κατάρρευση αυτού του συστήματος και η αναγκαιότητα αλλαγής των κανόνων. Η παγκόσμια οικονομική κρίση ξεκινά απο την ευρωπαική κρίση χρέους. Στη λογική του χρέους, δηλαδή της συναλλαγής οτι κάποιος δανείζεται και κάποιος άλλος τον δανείζει, κυρίαρχο ρόλο παίζει η έννοια του ρίσκου, του κινδύνου, που δεν είναι άλλος απο το να μην πάρει πίσω τα λεφτά του ο δανειστής. Ο κίνδυνος αυτός μεταφράζεται σε εγγυήσεις (υποθήκες) και σε υψηλότερο επιτόκιο. Αφού η Ελλάδα είναι πιο φτωχή χώρα απο τη Γερμανία και οι πιθανότητες να μην πληρώσει τα χρέη της είναι υψηλότερες, οι δανειστές τη δανείζουν με υψηλότερο επιτόκιο απο ότι τη Γερμανία. Γιατί; Για να έχουν περισσότερα κέρδη απο τους τόκους και συντομότερα, ώστε αν τύχει και η Ελλάδα δεν πληρώσει να έχουν χάσει λιγότερα. Με λίγα λόγια, όλοι όσοι αγόρασαν ελληνικά ομόλογα, όπως και ευρωπαικά και αμερικανικά και όλα τα άλλα, έπαιξαν για να κερδοσκοπήσουν. Για να πάρουν αποδόσεις. Και τις πήραν και συνεχίζουν να τις παίρνουν έναντι του ρίσκου να χάσουν τα λεφτά τους αν οι χώρες φαλήρουν. Και οι χώρες πλέον έχουν φαλήρει. Όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά ολόκληρη η Ευρώπη και οι ΗΠΑ. Δεν έχουν λεφτά για να πληρώσουν τα ομόλογα τους όταν αυτά γίνουν απαιτητά απο τους δανειστές. Ορθή απόφαση η πτώχευση Τι κάνουν λοιπόν οι χώρες που έχουν φαλήρει; Κανονικά θα έπρεπε να ανακοινώσουν αδυναμία πληρωμής των ομολόγων τους και οι δανειστές να χάσουν τα λεφτά τους. Που δεν πειράζει, διότι είναι μεγάλα παιδιά και πήραν το ρίσκο της επένδυσης και το μέτρησαν και το αξιολόγησαν και το ισοφάρισαν με το αναλόγως υψηλό επιτόκιο και εισέπραξαν τους υψηλούς τόκους. Τώρα όμως έφτασε η ώρα που το ρίσκο έγινε πραγματικότητα. Που ο κίνδυνος της πτώχευσης δεν είναι πια ενδεχόμενος κίνδυνος, αλλά γεγονός. Οι χώρες λοιπόν σήμερα, η Ευρώπη ολόκληρη τουλάχιστον και ίσως και οι ΗΠΑ, θα έπρεπε να ανακοινώσουν στους δανειστές τους – που είναι τράπεζες, εταιρίες επενδύσεων, ασφαλιστικά ταμεία και ιδιώτες απο όλο τον κόσμο, μαζί και ευρωπαίοι και αμερικανοί – οτι πτωχεύουν και διαγράφουν το χρέος τους. Οι δανειστές φυσικά θα χάσουν τα λεφτά τους και οι περισσότεροι θα καταστραφούν. Και πάλι δεν πειράζει, αφού ακριβώς το ίδιο γίνεται με τις μετοχές, τα νομίσματα, τα εμπορεύματα και όλες τις άλλες αξίες όπου πολλοί καταστρέφονται κάθε χρόνο. Όμως οι χώρες ή μάλλον οι κυβερνήσεις τους, δεν κάνουν αυτό το σωστό βήμα, δηλαδή να ανακοινώσουν οτι πτώχευσαν και οτι δεν πρόκειται να πληρώσουν τους ομολογιούχους. Αντ’ αυτού, κάνουν δυο λάθος κινήσεις: Πρώτη λάθος κίνηση αυτό που κάνουν οι ΗΠΑ: τυπώνουν χρήμα ανεξέλεγκτα και έτσι έχουν να πληρώσουν όλους τους ομολογιούχους όταν το ομόλογο τους λήξει. Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης είναι η αύξηση του πληθωρισμού και η υποτίμηση του δολαρίου. Και τα δυο αυτά πλήττουν την τσέπη των αμερικανών παρόλο που διευκολύνουν την λειτουργία της αμερικανικής οικονομίας – να δούμε μέχρι πότε. Όταν λοιπόν η κυβέρνηση τυπώνει χρήμα, ο πληθωρισμός και η υποτίμηση μειώνουν την αξία του εισοδήματος και της περιουσίας των πολιτών. Πληρώνουν δηλαδή οι πολίτες τα κέρδη των κερδοσκόπων ομολογιούχων. Δεύτερη λάθος κίνηση είναι αυτή που κάνει η Ευρώπη υπο την καθοδήγηση της Γερμανίας: Επιβάλει πολιτική σκληρής λιτότητας για να μειώσει το κόστος. Απολύονται εκατομμύρια εργαζόμενοι, κλείνουν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, μειώνονται οι μισθοί και οι συντάξεις, η οικονομία μπαίνει σε ύφεση, οι συναλλαγές και όλα τα εισοδήματα περιορίζονται, η αξία των περιουσιών μειώνεται, οι φόροι αυξάνονται, κόβονται οι κοινωνικές παροχές. Με λίγα λόγια και σε αυτή την περίπτωση οι πολίτες πληρώνουν τα κέρδη των κερδοσκόπων ομολογιούχων. Θα μου πείτε: και τι άλλο μπορεί να γίνει; Αν μια χώρα ανακοινώσει οτι πτωχεύει και δεν πληρώνει, κανείς δεν πρόκειται να την ξαναδανείσει και θα καταδικαστεί σε διεθνή απομόνωση και φτώχεια που θα μοιάζει με κατοχική πείνα. Συντονισμένη πτώχευση και νέοι κανόνες Πράγματι, η πτώχευση μιας χώρας είναι χειρότερη για τους πολίτες της. Όμως όχι η πτώχευση όλων των χωρών μαζί. Και εδώ μιλάμε για ένα ξοφλημένο και φαληριμένο οικονομικό σύστημα. Αν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ απο κοινού συμφωνήσουν στην πτώχευση τους, στη διαγραφή όλων των χρεών ταυτόχρονα, το παιχνίδι παίρνει άλλη τροπή. Οι κερδοσκόποι καταστρέφονται, δηλαδή πτωχεύουν τράπεζες, εταιρίες επενδύσεων, ασφαλιστικά ταμεία και κάτοχοι ομολόγων και η οικονομία μπαίνει σε νέα βάση. Η πτώχευση των τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων μπορεί να αντιμετωπισθεί με κρατικοποίηση τους και με αλλαγή του νομίσματος απο ένα νέο και ισχυρότερο, το οποίο να στηρίζεται πάνω σε μια πιο ισχυρή βάση. Ποιά είναι πιο ισχυρή βάση; Η Ενωμένη Ευρώπη για παράδειγμα. Ή η ένωση Καναδά και ΗΠΑ. Ενα νέο ευρώ το οποίο δεν ανήκει σε μια νομισματική ένωση αλλά σε μια ενωμένη οικονομικά και πολιτικά Ευρώπη ή ένα νέο δολάριο το οποίο χρησιμοποιείται απο την οικονομική ένωση Καναδά και ΗΠΑ θα είναι πολύ ισχυρότερα απο τα υπάρχοντα σήμερα ευρώ και δολάρια. Και οι οικονομίες που θα στηθούν – πολύ γρήγορα – πάνω στα συντρίμια του σημερινού φαληριμένου οικονομικού συστήματος θα είναι ισχυρότερες – μέχρις ότου σε εκατό χρόνια φερειπείν – καταρρεύσουν και αυτές. Βεβαίως, επειδή τα οικονομικά δεν είναι φυσική, αλλά ανθρώπινη κατασκευή, μπορούμε να αποφύγουμε τα λάθη που οδήγησαν στη σημερινή κατάρρευση. Όπως πχ το λάθος της χρηματιστηριακής οικονομίας που είναι πολύ μεγαλύτερη απο την πραγματική. Θα μπορούσε να υπάρχει ένα σύστημα καλύτερων κανόνων εποπτείας και ελέγχου του μεγέθους της φούσκας – που είναι απαραίτητη για την παγκόσμια ευημερία. Θα μπορούσε επίσης να αποφευχθεί το λάθος του ορισμού συγκεκριμένων «επιπέδων υγείας» του συστήματος που το μόνο που κάνουν είναι να προκαλούν κερδοσκοπικές επιθέσεις. Πχ όταν λέμε στην Ευρώπη οτι το έλλειμμα δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερο απο το 3% του ΑΕΠ, πώς και γιατί το ορίζουμε αυτό; Γιατί να μην είναι 6% ή 10% ή 20% του ΑΕΠ; Όταν επιμένουμε στο αδύνατον να επιτευχθεί 3% και δεν το πετυχαίνουμε δίνουμε το δικαίωμα στοςυ κερδοσκόπους να επιτεθούν μέσω χρηματιστηρίων στην πραγματική οικονομία. Ή ακόμη και βασικότερο, θα μπορούσαμε να αποφύγουμε το μεγάλο λάθος να κρατάμε όλα τα λεφτά στις τσέπες μας και εννοώ την Δύση. Τα λεφτά που έβγαλε η Δύση απο το οικονομικό παιχνίδι που η ίδια έφτιαξε, θα μπορούσαν αντί να μετατρέπονται σε αδιανόητη κατανάλωση, να έχουν επενδυθεί πχ. στην Αφρική, ή στις άλλες υπανάπτυκτες περιοχές του κόσμου, να έχουν δημιουργηθεί υποδομές, να έχουν γίνει παραγωγικές μονάδες, να έχουν ταίσει, μορφώσει και θεραπεύσει εκατομμύρια ανθρώπους και να έχουν δημιουργήσει ρυθμούς ανάπτυξης πρωτοφανείς για τα ιστορικά δεδομένα, με τεράστια οφέλη για όλους και φυσικά για την ίδια τη Δύση. Αντί να επενδυθούν τα λεφτά σε παραγωγικές επενδύσεις, σε εκπολιτισμό, σε ανάπτυξη, τοποθετήθηκαν στα χρηματιστήρια, στις αγορές ομολόγων, στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων, στον τραπεζικό τομέα, και κατέληξαν μόνο σε υπερβολικά μπόνους και αμύθητα κέρδη, δημιουργώντας αυτή την τεράστια φούσκα που σκάει σήμερα «στα μούτρα μας». Ουτοπία ή πόλεμος; Όλα αυτά είναι φυσικά μια ουτοπική θεωρία και δεν μπορούν να γίνουν πράξη εφόσον δεν υπάρχει η πολιτική βούληση. Δηλαδή η βούληση των λαών εκπεφρασμένη μέσα απο τους πολιτικούς ηγέτες. Αντίθετα, οι πολιτικοί ηγέτες είναι δέσμιοι του κερδοσκοπικού συστήματος των τραπεζών και δεν μπορούν να αντιληφθούν οτι με τον τρόπο που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κρίση, τελικά, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να την αναβάλουν για πολύ λίγο χρόνο. Διότι το γεγονός οτι η Δύση δεν έχει να πληρώσει τα χρέη της δεν θα αλλάξει και το πρόβλημα θα έρχεται διαρκώς εντεινόμενο διότι το χρέος διαρκώς θα αυξάνεται – όπως αυξάνεται ήδη ασταμάτητα. Και ταυτόχρονα οι πολιτικοί ηγέτες εκπροσωπόντας «το οικονομικό σύστημα» αντί των λαών, εξαντλούν τους λαούς οι οποίοι αργά ή γρήγορα θα αντιδράσουν με κοινωνικές εκρήξεις και επαναστάσεις και θα ανατρέψουν τα υπάρχοντα πολιτικά συστήματα. Και όλα όσα θα μπορούσαν να γίνουν με συμφωνίες σε πολιτικό επίπεδο και σχεδιασμό, δηλαδή η αλλαγή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, θα γίνουν με βία, φτώχεια, πόνο, ίσως και πόλεμο.