Αγροτικά δημοπρατήρια: Από το Τυμπάκι στο… Βέλγιο

Αγροτικά δημοπρατήρια: Από το Τυμπάκι στο… Βέλγιο
08/02/11

"Μακάρι να είχαμε τα χωράφια μας στην Ελλάδα", έλεγαν Βέλγοι και Ολλανδοί αγρότες στον 27χρονο Νίκο Αγγελόπουλο, όταν επισκέφθηκε πριν από λίγο καιρό το Βέλγιο, ενώ την ίδια στιγμή εκείνος κοιτούσε με … ανοιχτό το στόμα την οργάνωση και τάξη των ξένων συναδέλφων του, που από το 1950 λειτουργούν το δικό τους … παράδεισο, το φημισμένο δημοπρατήριο αγροτικών προϊόντων του Μέλεχεν.

Με εξασφαλισμένο το ετήσιο εισόδημα και τη διάθεση της παραγωγής τους, Βέλγοι και Ολλανδοί αγρότες, εδώ και δεκαετίες, λειτουργούν δημοπρατήρια διάθεσης των προϊόντων τους, ένας θεσμός που για τον 27χρονο Νίκο φαντάζει "όνειρο", που εύχεται να αξιωθεί να ζήσει κάποτε.

Κι ενώ τα 100 στρέμματα ροδακινιάς που καλλιεργεί ο 27χρονος Νίκος (επιτραπέζια και συμπύρηνο), παραπέμπουν σ' έναν … μεγαλοεπιχειρηματία, ο νέος αγρότης λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, πως τα λεφτά που βγάζει όλη τη σεζόν στα χωράφια, μαζί με τον πατέρα του, θα μπορούσε να τα κερδίσει ως γκαρσόνι, σ' ένα καλοκαίρι, στη Ρόδο.

"Μέχρι πρόσφατα ήμουν απογοητευμένος με την ελληνική γεωργία και σκεφτόμουν πολύ σοβαρά να τα παρατήσω, αλλά η επίσκεψή μου στο δημοπρατήριο του Μέλεχεν, στο Βέλγιο, μ' έκανε να ελπίζω ξανά", μας λέει ο νεαρός αγρότης.

Συμμετέχοντας σε αποστολή αγροτών στο δημοπρατήριο του Μέλεχεν, στο Βέλγιο, με τη συνοδεία του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Σπύρου Δανέλλη, ο 27χρονος Νίκος βρήκε και πάλι όρεξη για δουλειά στα χωράφια, ενθαρρυμένος και από τις διαβεβαιώσεις αρμόδιων παραγόντων ότι ο θεσμός των δημοπρατηρίων θα λειτουργήσει και στη χώρα μας.

Στο Τυμπάκι λειτουργεί δημοπρατήριο από το 1994

Από το 1994, την εποχή που είχαν αρχίσει -έστω και δειλά- να κάνουν την εμφάνισή τους στην ελληνική αγορά τα σούπερ-μάρκετ, ξεκίνησε τη λειτουργία του και το αγροτικό δημοπρατήριο στο Τυμπάκι της Κρήτης.

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του αγροτοβιομηχανικού συνεταιρισμού Τυμπακίου (σ.σ. ο συνεταιρισμός αριθμεί 600 μέλη) και διευθυντής του δημοπρατηρίου, Ιωάννης Χαραλαμπάκης, "το δημοπρατήριο αυτό δημιουργήθηκε γιατί εξυπηρετούσε μια κατάσταση". Ωστόσο, όπως είπε, θα πρέπει "να στηθεί σωστά, καλύπτοντας όλα τα στάδια από την παραγωγή μέχρι και την κατανάλωση".

Το δημοπρατήριο στο Τυμπάκι Κρήτης έχει έκταση 800 τ.μ , ενώ υπάρχει και συσκευαστήριο, που καλύπτει τρία στρέμματα. Σύμφωνα με τον κ. Χαραλαμπάκη, η μέση ετήσια ποσότητα κηπευτικών που διακινείται μέσω του δημοπρατηρίου ανέρχεται σε 12.000 τόνους, με τον αντίστοιχο τζίρο να διαμορφώνεται στα 12 εκατ. ευρώ. Η συνολική παραγωγή του συνεταιρισμού ανά έτος ανέρχεται σε 15.000-17.000 τόνους κηπευτικών, με το μέσο τζίρο του να υπολογίζεται στα 15 εκατ. ευρώ. Στην Κρήτη λειτουργούν άλλα τέσσερα αγροτικά δημοπρατήρια.

Το δημοπρατήριο Μέλεχεν, πρότυπο συνεταιριστικής οργάνωσης

Το δημοπρατήριο του Μέλεχεν στο Βέλγιο, το οποίο επισκέφθηκαν πρόσφατα Έλληνες Νέοι Αγρότες, αποτελεί πρότυπο συνεταιριστικής οργάνωσης στη Γηραιά Ήπειρο. Λειτουργεί από το 1950, και σήμερα απαρτίζεται από 2.500 μέλη-συνέταιρους. Οι στεγασμένοι χώροι του ανέρχονται σε 270 στρέμματα, εκ των οποίων τα 120 αφορούν ψυκτικούς θαλάμους. Στο δημοπρατήριο απασχολούνται 220 υπάλληλοι και ο ετήσιος τζίρος φτάνει τα 230 εκατ. ευρώ.

Από το δημοπρατήριο αγοράζουν μόνο περίπου 320 διαπιστευμένοι στο συνεταιρισμό αγοραστές, αφού έχουν προσκομίσει εγγυητικές επιστολές, για ανοικτές αγορές μόνο μέχρι το ύψος της εγγύησης. Οι αγοραστές υποχρεούνται να πληρώσουν μέχρι τη 10η μέρα το μεσημέρι, ενώ σε περίπτωση έστω και μιας ώρας καθυστέρησης, ο αγοραστής αποβάλλεται.

Μέσω του δημοπρατηρίου, διεξάγεται περίπου το 50% των αγοραπωλησιών που γίνονται στο Βέλγιο, ενώ αποστέλλονται προϊόντα, οδικά, σε Πετρούπολη και Μόσχα και σ' όλο τον κόσμο αεροπορικώς. Συγκεκριμένα, το δημοπρατήριο διακινεί περίπου 100.000.000 κουτιά, σε τεσσάρων ειδών συσκευασίες, και μάλιστα τυποποιημένες. Η τυποποίηση γίνεται από τους ίδιους τους παραγωγούς.

Σε όλο το Βέλγιο συμπράττουν οκτώ τέτοιας μορφής δημοπρατήρια, που είναι συνδεδεμένα ηλεκτρονικά και η διακίνησή τους και οι πράξεις τους φαίνονται online στη μεγάλη οθόνη του δημοπρατηρίου, σε έξι μεγάλα "ρολόγια". Μέσα από δημοπρατήρια διακινείται το 90% της βελγικής παραγωγής.

Ιδιαίτερη εντύπωση, μάλιστα, έκανε στον Νίκο Αγγελόπουλο το γεγονός ότι, αν κάποιο προϊόν δεν μετακινηθεί την ίδια ημέρα, θάβεται το απόγευμα, για να μην επηρεάσει τις τιμές της επόμενης μέρας και τη συνολική ποιότητα των προϊόντων.

Οι αγρότες-μέλη του δημοπρατηρίου δηλώνουν ετησίως το είδος και τις ποσότητες των προϊόντων που σκοπεύουν να παράγουν, τις οποίες και είναι υποχρεωμένοι να προσκομίσουν στο σύνολό τους, καθώς με βάση αυτές τις δηλώσεις ο συνεταιρισμός προβαίνει στις αιτούμενες προεργασίες για τη διάθεσή τους. Στη διάρκεια δε της καλλιεργητικής περιόδου, η δουλειά των παραγωγών παρακολουθείται εντατικά από γεωτεχνικούς, οι οποίοι και πραγματοποιούν συνεχείς ελέγχους, εκτελώντας παράλληλα και χημικές αναλύσεις.

Τα προς διάθεση προϊόντα στο δημοπρατήριο του Μέλεχεν, φθάνουν στο συνεταιρισμό συσκευασμένα από τον παραγωγό και στη συνέχεια ξεφορτώνονται, με τα κατάλληλα μηχανήματα, από προσωπικό της οργάνωσης σε συγκεκριμένους χώρους και τοποθετούνται στα ψυγεία. Ακολούθως, συγκεντρώνονται τα στοιχεία των οπωρολαχανικών που έχουν προσκομιστεί και οι ενδιαφερόμενοι έμποροι μπορούν να πληροφορηθούν για τις διαθέσιμες ποσότητες, επισκεπτόμενοι την ηλεκτρονική διεύθυνση του δημοπρατηρίου στο Διαδίκτυο.

Η όλη διαδικασία, ολοκληρώνεται με δημοπράτηση -μειοδοτικό διαγωνισμό- που διεξάγεται μεταξύ 5-8 το πρωί. Αφού μπει η ανώτερη τιμή για τη διάθεση του προϊόντος, ο παραγωγός, κατά τη φθίνουσα πορεία της, έχει το δικαίωμα να διακόψει τη διαδικασία, τη στιγμή που θα νιώσει ικανοποιημένος. Η πληρωμή του παραγωγού από τον αγοραστή γίνεται το αργότερο μέσα σε δέκα ημέρες μετά την προσκόμιση των προϊόντων του στο δημοπρατήριο και για όλη αυτή τη διαδικασία ο συνεταιρισμός παίρνει προμήθεια 2,5%, ποσό με το οποίο και πληρώνει τους μισθούς των 220 μελών του, ενώ εξασφαλίζονται και κεφάλαια επενδύσεων για το μέλλον.

Η ιδέα των αγροτικών δημοπρατηρίων στην Ελλάδα

Σαφώς υπέρ της δημιουργίας αγροτικών δημοπρατηρίων και στην Ελλάδα τάσσεται ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Σπύρος Δανέλλης, ο οποίος οργάνωσε και την επίσκεψη των νέων αγροτών στο Μέλεχεν.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Δανέλλης επισήμανε ότι, ήδη, στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπάρχουν φάκελοι με στοιχεία και μελέτες, για την κατασκευή πέντε τέτοιων δημοπρατηρίων σε όλη την Ελλάδα.

Όπως διευκρίνισε, όταν ο Κώστας Σημίτης διετέλεσε υπουργός Γεωργίας, την περίοδο 1981-1985, είχε επισκεφθεί το δημοπρατήριο του Μέλεχεν στο Βέλγιο και είχε προχωρήσει τις απαραίτητες διαδικασίες, με στόχο να δημιουργηθούν αντίστοιχες δομές και στην Ελλάδα.

Ο νυν υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Σκανδαλίδης έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα δημοπρατήρια αυτά και σύμφωνα με τον κ. Δανέλλη, μόλις ξεκαθαρίσει το νομοθετικό πλαίσιο για τις συνεταιριστικές οργανώσεις, οι μελέτες θα … βγουν από το συρτάρι και αφού επικαιροποιηθούν, θα γίνουν πραγματικότητα.

Μεσούσης της οικονομικής κρίσης, αλλά και με δεδομένες τις αντιδράσεις του αγροτικού κόσμου για τη δράση των μεσαζόντων, η δημιουργία δημοπρατηρίων είναι η καλύτερη απάντηση, "αυτή που θα εξασφαλίζει τη διάθεση της παραγωγής, σταθερό ετήσιο εισόδημα (για τους αγρότες), διαφάνεια στις διαδικασίες σε όλες τις βαθμίδες και συγκρατημένες τιμές για τους καταναλωτές", σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Δανέλλης.

Στις 11 Μαρτίου, ο κ. Δανέλλης, μαζί με το συνάδελφό του, ευρωβουλευτή της ΝΔ, Γιώργο Παπαστάμκο, θα συμμετάσχουν σε ημερίδα, στην Κομοτηνή, με παρεμβάσεις για τα αγροτικά δημοπρατήρια. Ο διοργανωτής της ενημερωτικής ημερίδας, επικεφαλής του κέντρου ΟΓΕΕΚΑ "Δήμητρα" Κομοτηνής, Κώστας Μπούντας, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ δήλωσε ότι ο θεσμός των δημοπρατηρίων μπορεί να βοηθήσει τον αγρότη, δεδομένου ότι τον απαλλάσσει από τους μεσάζοντες και τού δίνει την ευκαιρία, σ' έναν οργανωμένο χώρο να αναπτύξει τη δραστηριότητά του, χωρίς να χρειάζεται να αγωνιά για τη διάθεση του προϊόντος του.

Φυσικά, όπως τόνισε, απαραίτητα συστατικά για την επιτυχία του εγχειρήματος, είναι τα δημοπρατήρια να στηθούν ορθολογικά, καλύπτοντας όλα τα στάδια, από την παραγωγή έως τη συσκευασία, τη μεταποίηση και τη φύλαξη και με τους αγρότες να μην κάνουν … εκπτώσεις στην ποιότητα.