Ξένοι πελάτες.

Γρηγόρης Νικολόπουλος

Για όλους όσους ασχολούνται συστηματικά με τα οικονομικά, για όλους όσους ξεκάθαρα πιστεύουν ότι η Ελλάδα πρέπει να ανήκει στη Δύση και συγκεκριμένα στην Ευρώπη, για όλους όσους πιστεύουν ότι τα πράγματα έπρεπε να αλλάξουν και να εκσυγχρονιστούμε, οι σημερινές εξελίξεις είναι ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον. Ο περιορισμός του δημοσίου τομέα, οι αποκρατικοποιήσεις, το άνοιγμα των αγορών, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, η αύξηση του ανταγωνισμού, η αύξηση της παραγωγικότητας, η πάταξη της φοροδιαφυγής, ο περιορισμός της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας, είναι μερικά από αυτά, που αφορούν την οικονομία και που θεωρούσαμε ότι είναι πλέον καιρός να γίνουν.

Το ερώτημα είναι : Μπορεί η χώρα να ανταπεξέλθει στις νέες συνθήκες μετά από αυτές τις αλλαγές; Και δεν εννοώ να μπορεί να ανταπεξέλθει με μικρό κόστος, αλλά αν μπορεί να ορθοποδήσει κάποια στιγμή, ακόμη και αν δεχτούμε ότι θα πληρώσει τεράστιο κόστος.

Απάντηση φυσικά στο ερώτημα δεν έχω, εκτός από την πεποίθηση ότι μια χώρα τόσο παλιά, που έχει αντέξει τόσα πολλά, τελικά θα επιβιώσει. Πώς και σε ποιό επίπεδο είναι άγνωστο. Το ζήτημα είναι ότι όλες αυτές οι στρεβλώσεις που υπήρχαν - και υπάρχουν ακόμη - όλα αυτά που θεωρούμε ότι πρέπει να αλλάξουν υπήρχαν για κάποιο λόγο. Όχι μόνο επειδή οι πολιτικές ηγεσίες από την επανάσταση του '21 και μετά ήταν ανίκανες και διεφθαρμένες, όχι μόνο επειδή ο λαός ήταν αγράμματος και εξίσου διεφθαρμένος με τις κυβερνήσεις, αλλά και επειδή αυτή η χώρα αυτού του μεγέθους, μετά από 400 χρόνια τουρκοκρατίας, δεν είχε τα φόντα, τις υποδομές, την κουλτούρα για να επιβιώσει σε ένα πολύ πιο σύγχρονο δυτικό κόσμο. Και πάλι καλά πήγαμε μέχρι εδώ δεδομένων των συνθηκών διότι αν το καλοσκεφτεί κανείς η Ελλάδα έκανε πολλά και μεγάλα άλματα στην νεότερη ιστορία της. Το μεγάλο κράτος έπαιρνε τα λεφτά (επιδοτήσεις και δανεικά) από το εξωτερικό και τα μοίραζε ( με άδικο φυσικά και ρουσφετολογικό τρόπο σε όλους, λιγότερο ή περισσότερο). Αυτό τελείωσε.

Το ερώτημα είναι τι κάνουμε τώρα.

Για να επιβιώσουμε τώρα - ως λαός και πολίτες και όχι ως δημόσιος τομέας - πρέπει να γίνουμε παραγωγοί και εξαγωγείς. Πρέπει επίσης να μεταναστεύσουμε. Αυτά τα δυο μας μένουν να κάνουμε. Και αυτό διότι μην έχοντας δικό μας νόμισμα, δεν μπορούμε να τυπώσουμε ή να υποτιμήσουμε. Για να έχουμε περισσότερα ευρώ στην τσέπη μας πρέπει να τα πάρουμε από τους άλλους και εφόσον οι άλλοι ούτε μας δανείζουν ούτε μας χαρίζουν ευρώ, εμείς πρέπει να τους πουλάμε προιόντα και υπηρεσίες για να παίρνουμε τα ευρώ τους. Μπαίνουμε δηλαδή σε μια νέα - πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα εποχή - στην οποία εμείς πρέπει να παράγουμε και να πουλάμε στο εξωτερικό, πράγμα το οποίο δεν γνωρίζουμε πως γίνεται. Δεν το γνωρίζουμε διότι επί δεκαετίες δεν χρειαζόταν να το κάνουμε, αφού ζούσαμε με δανεικά και επιδοτήσεις. Για να το πετύχουμε πρέπει κατ' αρχήν να νιώσουμε την ανάγκη. Αυτό δεν θα αργήσει καθώς η ύφεση είναι καραμπινάτη και τα ρημάζει όλα. Καθώς όλα καταρρέουν θα γίνουμε φθηνότεροι. Οι αμοιβές θα πέφτουν διαρκώς. Οι τιμές των προιόντων και των υπηρεσιών μας επίσης θα αρχίσουν να πέφτουν ελλείψει ζήτησης - παρά την αύξηση των φόρων. Έτσι θα υλοποιηθεί αυτή η περίφημη "εσωτερική υποτίμηση". Στη διαδικασία φυσικά θα έχουμε θύματα. Επιχειρήσεις θα κλείνουν κατά χιλιάδες, εργαζόμενοι θα μένουν στο δρόμο κατά δεκάδες χιλιάδες, η ανεργία θα φτάσει σε επίπεδο ιστορικού ρεκόρ, η φτώχεια το ίδιο, οι κοινωνικές εκρήξεις θα είναι αναπόφευκτες καθώς ο λαός αντέχει τη φτώχεια, αλλά δεν θα αντέξει την πείνα αν η ύφεση βαθύνει τόσο πολύ.

Και εδώ μπαίνει το θέμα της μετανάστευσης, καθώς δουλειές δεν θα υπάρχουν. Οι νεότεροι και πιο μορφωμένοι θα φεύγουν στο εξωτερικό αναζητώντας δουλειές και ταυτόχρονα για τους ηλικιωμένους και τους λιγότερο μορφωμένους ή για αυτούς που λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ή αντικειμένου δεν μπορούν να φύγουν εκτός Ελλάδος θα υπάρχει η εσωτερική μετανάστευση, δηλαδή η επιστροφή στο χωριό με στόχο την επιβίωση.

Αυτά θα γίνουν όχι λόγω του μνημονίου, αλλά είτε το εφαρμόσουμε είτε όχι, είτε μείνουμε στο ευρώ είτε γυρίσουμε στη δραχμή. Η μόνη περίπτωση να μην γίνουν σε τόσο μεγάλη έκταση είναι να αρχίσουν οι ξένοι πιστωτές να μας δανείζουν από φέτος, πράγμα το οποίο δεν φαίνεται ότι μπορεί να συμβεί.

Η άλλη περίπτωση είναι να συμβεί ένα θαύμα - πράγμα το οποίο σε αυτή τη μαγική χώρα που εφηύρε τον από μηχανής Θεό- δεν αποκλείεται. Η εξεύρεση π.χ. αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων πετρελαίου στο Αιγαίο και η εκμετάλλευση του από την Ελλάδα είναι ένα τέτοιο θαύμα. Η αλλαγή "εταίρων" και η υποτέλεια μας στους αμερικανούς αντί για τους ευρωπαίους με αντάλλαγμα αμερικανικές βάσεις είναι ένα άλλο τέτοιο θαύμα. Η εξυγίανση του δημοσίου τομέα και ο εντοπισμός των "λεφτών που υπάρχουν" είναι ένα άλλο θαύμα και ίσως κάποιοι φίλοι μπορούν να ελπίζουν και σε άλλα θαύματα. Μέχρι όμως να δούμε το θαύμα, πορευόμαστε με τη σκληρή πραγματικότητα.

Το άλλο το οποίο πρέπει να γνωρίζουμε και να είμαστε σίγουροι για αυτό, είναι ότι το κράτος δεν μπορεί να μας βοηθήσει. Ούτε επιδοτήσεις μπορεί να δώσει, ούτε ανάπτυξη να δημιουργήσει, ούτε στο δημόσιο να μας προσλάβει. Ο καθένας πλέον είναι μόνος του και πρέπει να φτιάξει την τύχη του, ακόμη κι αν δεν ξέρει πώς. Θα μάθει στην πορεία. Ο στόχος μόνο είναι γνωστός: Ξένοι πελάτες. Μόνο από το εξωτερικό μπορούμε πλέον να πληρωθούμε.